Hvað er hamingja? Byrjum á orðsifjum hamingjunnar. Í Íslenskri alfræðiorðabók segir að hamingjan hafi verið norrænn verndarvættur svipuð fylgju en stundum ópersónulegur kraftur. Vísindavefurinn er sammála og segir að í elstu heimildum þýði orðið heilladís og verndarvættur. Það sé sett saman úr orðunum hamur sem merkir skinn eða húð, eitthvað sem við sveipum um okkur. Viðliðurinn –ingja tengist sögninni að ganga. Segir höfundur greinarinnar á Vísindavefnum því orðið hamingja í raun þýða „vættur sem gengur inn í ham eða gervi“. Mér finnst það þó líka vísa til hams sem við getum sveipað okkur og einnig hugsað vel um eins og aðrar verðmætar eignir.
Eins og Sigur Rós sagði: Það besta sem Guð hefur skapað er nýr dagur
Mér þykir gaman að vera til. Ég er ekkert alltaf iðandi af gleði (reyndar oftast) en hamingjuna innra með mér tengi ég meira því að finna til ánægju og þakklætis yfir því að fá að vera til. Mér líður jafnan eins og ég hafi fæðst undir heillastjörnu, í kringum mig virðist raðast klárt og skemmtilegt fólk, börnin mín þrjú, jafn ólík og þau eru, finnst mér öll geta hafa verið gerð eftir uppskrift Guðs að góðum börnum og á nær hverjum morgni færir maðurinn minn mér kaffi í rúmið. Reyndar tengi ég hamingjuna sérlega oft við kaffi. Ástæðan er líklega sú að kaffiilmur er yfirleitt það fyrsta sem skynfæri mín nema að morgni og um leið finn ég einhvers konar þakklæti yfir því að fá að vakna enn einn daginn.
Með reiði að vopni
Eflaust hljóma ég hálf óþolandi – svona kona sem segir hæ! á hálf óþolandi hátt og er alltaf einkennilega hress. En ég lofa, ég er ekki þannig týpa, eða ég held ekki, og ég fæddist ekki uppfull af lífsfyllingu heldur æfði ég mig heilmikið.
Eiginlega byrjaði þetta ástand að ágerast eftir efnahagshrunið. Ég fór að velta því fyrir mér hversu reiðin sem blossaði þá upp var niðurrífandi. Vitanlega fann ég fyrir þessari gremju sjálf, en fannst ég svo varnarlaus með reiðina eina að vopni. Ég æfði mig í að vera lausnamiðuð og vinna út frá því jákvæða, og um leið virtist birta til með hverjum deginum, fólk varð skemmtilegra, ég sjálf indælli, veröldin fallegri og tækifærin fleiri. Ég er ekki að tala um sinnuleysi heldur atlögu að því að reyna að gera eitthvað gott, vitandi að við breytum ekki heiminum í einu vetfangi.
Þýskur eðlisfræðingur afkóðar hamingjuna
Síðar kynntist ég bókinni The Science of Happiness, sem á íslensku gæti útlagst sem Vísindi hamingjunnar. Bókin er eftir Stefan Klein, þýskan doktor í eðlisfræði, sem af þýskri nákvæmni og raungreinaþekkingu hefur rannsakað hamingjuna. Ef til vill hljómar maðurinn og hans skrif ekki skemmtilega við þessa kynningu. Skemmst er þó frá því að segja að skrif hans eru mjög aðgengileg og rannsóknir hans sýndu fram á að rétt eins og vöðvar geta stækkað við æfingar geta þeir hlutar heilans sem stjórna vellíðan, ást og hlýju – hamingjustöðvunum sjálfum.
Hamingjuæfingar Harvard
Klein hefur gagnrýnt það hve vísindin hafa mikið nálgast óhamingjuna á kostnað hamingjunnar. Það séu engar skyndilausnir til þegar öðlast á hamingju ekki frekar en í líkamsrækt. Við getum skaðað okkur með neikvæðni, rétt eins og við getum skaðað líkama okkar með lélegri næringu og hreyfingarleysi. Við getum aukið sjálfsskilning okkar, samhygð með öðrum og þar með aukið líkur á jákvæðri tengslamyndun við annað fólk. Til mikils er að vinna, góð tengsl við aðra eru nefnilega grundvallarþáttur lífshamingjunnar samkvæmt rannsókn sem staðið hefur yfir í meira en 75 ár við háskólann í Harvard. Sú rannsókn hefur líka leitt í ljós að fólk sem byggir upp jákvæð tengsl við annað fólk er ekki bara hamingjusamara heldur líka við betri andlega og líkamlega heilsu á efri árum.
Að morgni dags
Tökum því ábyrgð á eigin hamingju og ætlumst ekki til að aðrir færi okkur hana. Það er enginn að segja við eigum að vera eins og Pollýanna, jafn góð stúlka og hún var, heldur jákvæð, lausnamiðuð og tilbúin að sýna öðru fólki samhygð. Hægt er að draga allar rannsóknir í efa en fyrir mér er það ljóst að slíkt viðhorf skilar okkur sjálfum og heiminum einhverju betra en neikvæðni, reiði og ásakanir gera. Það er svo gott að vakna við kaffiilm og hamingju að morgni.
Athugasemdir