Ennþá er í gildi bann við sjókvíaeldi á eldislaxi í minna en 5 kílómetra fjarlægð frá laxveiðiám þar sem veiðast 100 laxar að meðaltali. Stundin greindi frá því í morgun að sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, Kristján Þór Júlíusson, hafi fellt í burtu málsgrein í reglugerð þar sem umrætt bann kom fram í lok janúar síðastliðinn. Samtímis setti Kristján Þór hins vegar umrætt bann inn í aðra reglugerð og er bannið því enn í gildi.  

Þetta þýðir að áætlanir um sjókvíar með frjóum eldislaxi í námunda, innan við 5 kílómetra fjarlægð, við laxveiðiár þurfa ennþá að lúta þeim takmörkunum sem fram komu í umræddri reglugerð.

Öfugt við það sem Stundin sagði í fréttinni í morgun þá er þetta bann því ennþá í gildi og breytingar Kristjáns Þórs á reglugerðunum hafa ekki afleiðingar á regluverk laxeldis á Íslandi. 

Áhrifin á LangadalsáHafrannsóknarstofnun telur meðal annars að áhrifin af laxeldi á Langadalsá á Vestfjörðum verði það mikil að ekki sé réttlætanlegt að heimila sjókvíaeldi í Ísafjarðardjúpi.

Mynd: b'SIMON NILSSON'

Bannið sett til að vernda laxastofnana

Umrætt bann við laxeldi í sjókvíum í námunda við laxveiðiár var sett til að vernda laxastofnana í ám landsins. Eins og segir um bannið í skýrslu atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisins um fiskeldi frá sumrinu 2014: „Með því að heimila eldi laxfiska á ákveðnum svæðum í ákveðinni fjarlægð frá stærstu laxveiðiám er verið að draga úr líkum á því að eldisfiskur gangi upp í verðmætustu árnar. Við slysasleppingu sækir kynþroska eldislax í mestum mæli upp í ár í nágrenninu. Það má gera ráð fyrir að fjöldi eldisfiska sem sleppa úr sjókvíum aukist með auknu umfangi eldisins.“

Í sömu skýrslu sagði orðrétt að þar sem ár á mögulegum laxeldissvæðum á Vestfjörðum, Austfjörðum og Eyjafirði væru ekki það aflaháar að veiðin væri meira en 500 laxar þá myndi 5 km reglan gilda þar en ekki 15 kílómetra reglan. „Allar laxveiðiár á Vestfjörðum, í Eyjafirði og á Austfjörðum eru með minna en 500 laxa meðalveiði og þurfa því sjókvíaeldisstöðvar að vera í 5 km fjarlægð skv. skýrslu Veiðimálastofnunar um lax- og silungsveiði.“

Hafrannsóknarstofnun hefur lagst gegn laxeldi í Ísafjarðardjúpi og einnig á vissum svæðum á Austfjörðum vegna þeirrar áhættu sem stofnunin telur að slíkt eldi geti skapað fyrir laxastofnana í ám á svæðunum.

Um þetta segir í skýrslu frá Hafró frá sumrinu 2017 þar sem gert er áhættumat á laxeldi á umræddum svæðum:  „Nokkur áhrif verða á Laugardalsá, Hvannadalsá/Langadalsá í Ísafjarðardjúpi en Breiðdalsá í Breiðdalsvík er sú á sem virðist í mestri hættu. Þessar fjórar ár þarf að vakta sérstaklega. Af þessum ástæðum og í ljósi núverandi þekkingar er lagt til að ekki verði leyft eldi í Ísafjarðardjúpi vegna mögulegra mikilla neikvæðra áhrifa á laxastofna í Djúpinu. Af sömu ástæðum er lagt til að eldi verði ekki aukið í Berufirði og lagst gegn eldi í Stöðvarfirði vegna nálægðar við Breiðdalsá.“

 „Við leyfisveitingar fyrir hafbeitar- og sjókvíastöðvar skal miða við, að þær séu ekki nær laxveiðiám með yfir 100 laxa meðalveiði s.l. 10 ár en 5 km.“

Í greininni sem Kristján Þór felldi brott í annarri reglugerðinni og flutti yfir í aðra segir orðrétt: „Við leyfisveitingar fyrir hafbeitar- og sjókvíastöðvar skal miða við, að þær séu ekki nær laxveiðiám með yfir 100 laxa meðalveiði s.l. 10 ár en 5 km. Sé um að ræða ár með yfir 500 laxa meðalveiði skal fjarlægðin vera 15 km, nema notaðir séu stofnar af nærliggjandi vatnasvæði eða geldstofnar, má þá stytta fjarlægðina niður í 5 km..“

Kristján Þór hlýnntur laxeldi í sjókvíum 

Laxeldi á Íslandi og mikill áætlaður vöxtur þess hefur verið mikið í umræðunni í íslensku samfélagi á liðnum árum. Eitt af því sem talsvert hefur verið til umræðu er hvernig norsk laxeldisfyrirtæki fjárfesta í laxeldi á Íslandi og sá mikli munur sem er á

þeim greiðslum fyrir laxeldisleyfin sem reiða þarf að hendi í Noregi og á Íslandi. Í nýlegri viðhorfskönnun kom fram að um 45 prósent Íslendinga séu mjög eða frekar neikvæð í garð laxeldis í opnum sjókvíum á meðan 23 prósent eru frekar eða mjög jákvæð í garð sjóakvíaeldis. 

Í ræðu hjá Samtökum í sjávarútvegi fyrr í apríl sagði Kristján Þór til dæmis að hann teldi að laxeldi væri komið til að vera: „Íslenskt fiskeldi er komið til að vera og hefur alla burði til að verða enn sterkari og öflugri atvinnugrein. Ábyrgð stjórnvalda er að skapa greininni þannig lagaumhverfi að það verði vandað til verka í þeirri uppbyggingu sem fram undan er. Stuðla að því að hún sé sjálfbær, í sátt við umhverfið og ákvarðanir verði byggðar á vísindalegri ráðgjöf og rannsóknum. Á þessum grunni verða fiskeldi allir vegir færir.“

Kristján Þór talaði svo um að þreföldun á laxeldi, úr 13 þúsund tonn í 45 þúsund tonn, á næstu tveimur árum væri raunhæft markmið.