Katrín fylgdist ekki með þegar Sigríður þrengdi að hælisleitendum: „Hafði farið fram hjá mér“

Hafði ekki kynnt sér efni reglugerðarinnar um útlendingamál en segist nú hafa óskað eftir samtali milli forsætisráðuneytis og dómsmálaráðuneytis til að fara yfir málið.

22. mars 2018 · 13:25

Freyr Rögnvaldsson

ritstjorn@heimildin.is

Forsætisráðherra segir að sér hafi ekki verið kunnugt um efnisinnihald reglugerðar sem dómsmálaráðherra setti 6. mars síðastliðinn, sama dag og umræða og atkvæðagreiðsla um vantraust á dómsmálaráðherra fór fram. Reglugerðin felur í sér að skilyrði fyrir því að stjórnvöld geti tekið umsóknir hælisleitenda til efnismeðferðar vegna heilsufarsástæðna eru þrengd verulega.

Rauði krossinn gagnrýndi reglugerðina harðlega en í henni kemur meðal annars fram að heilsufar hælisleitenda skuli hafa „takmarkað vægi“ nema ákveðin skilyrði séu uppfyllt. Þau skilyrði gætu verið að hælisleitendur glími við „mikil og alvarleg veikindi, svo sem skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm og meðferð við honum [sé] aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki“.

Í umsögn frá Rauða krosinum er bent á að þessi hertu skilyrði nái bæði til fullorðinna og barna. „Þannig virðist vera gert ráð fyrir að börn sem eru haldin sjúkdómi sem ekki nær þeim alvarleikaþröskuldi að teljast skyndilegur og lífshættulegur skuli endursend til viðtökuríkis, jafnvel þó að foreldrar barnsins muni þurfa að greiða fyrir meðferð við sjúkdómnum í viðtökuríki, án þess að frekara mat fari fram á einstaklingsbundnum aðstæðum barnsins.“

Katrín spurð hvort hún hygðist
andmæla framferði dómsmálaráðherra

Framhald af útlendingastefnu fyrri ríkisstjórnar

Í stuttri ríkisstjórnartíð Sjálfstæðisflokksins, Viðreisnar og Bjartrar framtíðar var hert talsvert á stefnu Íslands í málefnum flóttafólks. Með lögum sem sett voru þann 6. apríl 2017 voru tilteknir hópar hælisleitenda sviptir réttinum til að fá réttaráhrifum ákvörðunar Útlendingastofnunar um brottvísun frestað vegna kæru til æðra stjórnvalds eða dómstóla. Rauði krossinn á Íslandi og Lögmannafélagið vöruðu við lagabreytingunum og töldu að með þeim væri réttaröryggi hælisleitenda skert og mannréttindum þeirra ógnað en gagnrýnin var hunsuð og frumvarpið samþykkt.

Í lok ágúst í fyrra setti svo Sigríður Andersen reglugerð um að útlendingar yrðu sviptir réttinum til framfærslufjár eftir að hælisumsóknum þeirra væri synjað og meðan þeir biðu eftir að vera sendir úr landi. Í reglugerðinni felst líka að ef hælisleitandi er frá ríki sem er á lista yfir örugg upprunaríki og umsókn er metin „bersýnilega tilhæfulaus“ getur Útlendingastofnun fellt niður alla þjónustu við viðkomandi eftir að framkvæmdarhæf ákvörðun um synjun umsóknar liggur fyrir.

Rauði krossinn gagnrýndi reglugerðina harðlega og benti á að nýju reglurnar gætu orðið til þess að hælisleitendur lentu milli steins og sleggju, án atvinnuréttinda og framfærslufjár, jafnvel vikum saman meðan þeir biðu eftir að vera sendir úr landi. Stundin greindi frá því þann 15. janúar síðastliðinn, eftir að mynduð hafði verið ný ríkisstjórn undir forystu Vinstri grænna, að umrædd reglugerð væri þegar farin að bitna á fólki sem sækir um hæli á Íslandi. Þannig væru dæmi um að barnafjölskyldur hefðu verið sviptar dagpeningum sínum eftir að hafa dregið umsóknir um hæli til baka og tilkynna hefði þurft félagsmálayfirvöldum um útlendinga í neyð. Þegar Stundin spurði Bjarkeyju Olsen Gunnarsdóttur, þingflokksformann Vinstri grænna, hvort þingflokkurinn hygðist beita sér fyrir endurskoðun eða niðurfellingu reglugerðarinnar sagði hún: „Við höfum ekki rætt það neitt sérstaklega og ég get ekki talað fyrir hönd þingflokksins hvað þetta varðar.“

Nú liggur fyrir að eftir að umboð Sigríðar Andersen á ráðherrastóli var endurnýjað með myndun ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur hefur hún haldið áfram að þrengja að réttindum fólks sem leitar hælis á Íslandi. Lílklega er það tilviljun að Sigríður undirritaði reglugerð sem felur slíkt í sér sama dag og þorri þingmanna Vinstri grænna lýsti trausti til hennar í atkvæðagreiðslu á Alþingi þann 6. mars síðastliðinn.

Logi Einarsson, formaður Samfylkingarinnar, spurði Katrínu Jakobsdóttur, forsætisráðherra og formann Vinstri grænna í fyrirspurnartíma á Alþingi í morgun hvort hún hefði vitað af umræddri reglugerð þegar vantrauststillaga á Sigríði Andersen dómsmálaráðherra var borin upp.

„Hvað finnst henni um þessa reglugerð? Þetta er óforskammað, ómannúðlegt, kaldrifjað og hlýtur að vera ísköld vatnsgusa beint framan í Vinstri græn sem talað hafa fyrir meiri mannúð í þessum málaflokki. Nú reynir virkilega á hvort málflutningur þeirra eru bara orðin tóm. Ég spyr því hæstvirtan forsætisráðherra: Mun hún tafarlaust rísa upp og andmæla framferði hæstvirts dómsmálaráðherra?“ sagði Logi.

Segir að mannúð eigi
að vera leiðarljósið

Katrín svaraði því til að henni hefði ekki verið kunnugt um efni reglugerðarinnar. „En vissulega var sú reglugerð sett í opið samráðsferli en það hafði farið fram hjá mér að fylgjast með efni þeirrar reglugerðar.“ Katrín sagði jafnframt að hún hefði sett sig inn í gagnrýni Rauða krossins og að hún hefði óskað eftir samtali milli forsætisráðuneytis og dómsmálaráðuneytis til að fara yfir málið.

„Ég vil ítreka að í kjarna útlendingalaganna sem hér voru samþykkt á sínum tíma er sérstaklega rætt um það að mannúð eigi að vera okkar leiðarljós í móttöku flóttafólks og ekki síst barna. Þess vegna er mikilvægt að við tökum þá gagnrýni sem birst hefur alvarlega og við förum yfir hana á vettvangi ríkisstjórnarinnar.“

Vinstri grænir þingmenn vissu ekki af reglugerðinni

Í frétt Stundarinnar frá því á þriðjudag kom fram að tveir þingmenn Vinstri grænna vissu heldur ekki af því að setja ætti reglugerðina umræddan dag.

Kolbeinn Óttarsson Proppé, varaformaður þingflokksins Vinstri grænna, kvaðst undrandi á setningu og innihaldi reglugerðarinnar og sagði mikilvægt að málið yrði tekið sem fyrst til umræðu á hinu pólitíska sviði.

Andrés Ingi Jónsson, sem er talsmaður barna innan þingflokks Vinstri grænna, segist hafa vitað af því að reglugerðin hafi verið í opnu kynningarferli og séð að í henni fælust breytingar í slæma átt. Hann hafi hins vegar ekki vitað að setja ætti hana sama dag og vantrauststillagan var til umræðu. Sem kunnugt er greiddi Andrés Ingi atkvæði með vantrausti á Sigríði Andersen dómsmálaráðherra. Andrés kvaðst ósáttur við reglugerðina en að hún væri í takti við stefnu Sjálfstæðisflokksins í málaflokknum. Sú stefna væri langt frá stefnu Andrésar og Vinstri grænna. „Ég mun ekki draga af mér í þessum málaflokki þó við séum í stjórnarsamstarfi með Sjálfstæðisflokknum, því fer fjarri,“ sagði Andrés í samtali við Stundina.