Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 6 árum.

Varar við afturhvarfi til flokkspólitískrar skipunar dómara

Jakob R. Möller, formað­ur dóm­nefnd­ar sem met­ur hæfni um­sækj­enda um dóm­ara­stöð­ur, gagn­rýndi dóms­mála­ráð­herra á mál­fundi í HR og sagði að rétt­ast væri að setja ákvæði í stjórn­ar­skrá um að ráð­herr­ar þyrftu að fylgja lög­um.

Varar við afturhvarfi til flokkspólitískrar skipunar dómara
Jakob Möller Formaður dómnefndar sem metur hæfni umsækjenda um dómaraembætti lét falla varnaðarorð á hádegisfundi í Háskólanum í Reykjavík. Mynd: Pressphotos.biz

Íslendingar þurfa að ákveða hvort þeir vilji hverfa aftur til fyrirkomulags þar sem skipunarvald við dómstóla ræðst af einberum flokkshagsmunum eða styðjast við málefnaleg sjónarmið og þá meginreglu að skipa skuli hæfasta umsækjandann hverju sinni.

Þetta sagði Jakob R. Möller, formaður dómnefndar sem metur hæfni umsækjenda um dómaraembætti, í erindi sínu á hádegisfundi lagadeildar HR á dögunum.

Jakob fjallaði ítarlega um sjálfstæði dómstóla og skipun dómara í sögulegu samhengi. Benti hann á að lög 45/2010 voru sett af ærnu tilefni – eftir áratugaskeið flokkspólitískrar misnotkunar á veitingarvaldi ráðherra við skipun dómara.

Sjö dómarar frá aldamótum skipaðir á skjön 
við meginregluna um að skipa beri þann hæfasta

„Allt frá því á fjórða áratug síðustu aldar var mikil fylgni milli flokksaðildar dómsmálaráðherra og þekktra stjórnmálaskoðana þeirra sem skipaðir voru dómarar, sérstaklega í Hæstarétti,“ sagði hann. „Það var svo ekki fyrr en um 1987 með stofnun embættis umboðsmanns Alþingis og síðan með lögfestingu stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að meginreglan um skipun þess hæfasta öðlaðist viðurkenningu í íslenskum rétti.“ 

Jakob benti á að allt frá lögfestingu laganna um aðskilnað dómsvalds og umboðsvalds í héraði nr. 92/1989 hefði starfað nefnd um mat á umsækjendum til ráðgjafar fyrir veitingavaldið, þ.e. dómsmálaráðherra.

„Fram til gildistöku laga nr. 45/2010 þann 19. maí 2010 batt niðurstaða nefndarinnar ekki hendur ráðherra. Á þessari öld eru a.m.k. sjö dómarar við Hæstarétt, héraðsdómstóla og nú síðast Landsrétt þar sem meginreglan um skipun þess hæfasta sýnist hafa verið brotin, það er ráðherra skeytti ekki um niðurstöðu faglegrar nefndar, en skipaði annan eða aðra en metnir höfðu verið hæfastir og án þess að nokkur alvörurannsókn samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga hefði farið fram.“

Þarf að stjórnarskrárbinda 
skyldu ráðherra til að fylgja lögum?

Jakob velti því upp hvort ef til vill þyrfti að stjórnarskrárbinda skyldu ráðherra til að fylgja lögum í embættisverkum sínum. Í ljósi samhengisins og atburða undanfarinna mánaða mátti skilja orð hans sem óbeina gagnrýni á framgöngu Sigríðar Andersen dómsmálaráðherra.

„Eins og ég reikna með að allir hér inni viti og lesi kvölds og morgna þá stendur í 61. gr. stjórnarskrárinnar: Dómendur skulu í embættisverkum sínum fara einungis eftir lögunum. Af því ég sé að það eru að minnsta kosti tveir alþingismenn hérna inni, þá væri kannski rétt að þeir hefðu í huga við endurskoðun stjórnarskrárinnar að setja inn nýtt ákvæði um að ráðherrar skuli í embættisverkum sínum fara eftir lögum,“ sagði Jakob.

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.
Tengdar greinar

ACD-ríkisstjórnin

Unnu náið með hæsta­réttar­dómurunum meðan þeir dæmdu Arn­fríðar­mál
Fréttir

Unnu ná­ið með hæsta­rétt­ar­dómur­un­um með­an þeir dæmdu Arn­fríð­ar­mál

Arn­fríð­ur Ein­ars­dótt­ir lands­rétt­ar­dóm­ari starf­aði sjálf sem vara­dóm­ari með tveim­ur þeirra hæsta­rétt­ar­dóm­ara sem tóku af­stöðu um hæfi henn­ar og bærni til að kveða upp dóma á sama tíma og mál­ið var til með­ferð­ar. Hinir þrír sem vald­ir voru í Lands­rétt í trássi við stjórn­sýslu­lög störf­uðu einnig ná­ið með hæsta­rétt­ar­dómur­un­um með­an Hæstirétt­ur tók fyr­ir mál sem hefði getað sett dóm­ara­störf fjór­menn­ing­anna í upp­nám.

Mest lesið

„Spilltur gjörningur“ að semja um afgreiðslu hvalveiðileyfis fyrir fram
3
Fréttir

„Spillt­ur gjörn­ing­ur“ að semja um af­greiðslu hval­veiði­leyf­is fyr­ir fram

Hauk­ur Arn­þórs­son stjórn­sýslu­fræð­ing­ur tel­ur það spillt­an gjörn­ing sem varði við stjórn­sýslu­lög hafi ver­ið sam­ið um stjórn­sýslu­ákvörð­un um veit­ingu hval­veiði­leyf­is fyr­ir fram. Hann tel­ur að ráð­herr­ar Sjálf­stæð­is­flokks­ins muni ekki geta veitt hval­veiði­leyfi fyr­ir kosn­ing­arn­ar 30. nóv­em­ber.
„Þú ert hluti vandamálsins, gaur“
5
Viðtal

„Þú ert hluti vanda­máls­ins, gaur“

Mynd­in Stúlk­an með nál­ina er nú sýnd í Bíó Para­dís og er til­nefnd til Evr­ópsku kvik­mynda­verð­laun­anna. Laus­lega byggð á raun­veru­leik­an­um seg­ir hún sögu Karol­ine (leik­inni af Car­men Sonne), verk­smiðju­stúlku í harðri lífs­bar­áttu við hrun fyrri heims­styrj­ald­ar­inn­ar. At­vinnu­laus og barns­haf­andi hitt­ir hún Dag­mar sem að­stoð­ar kon­ur við að finna fóst­urstað fyr­ir börn. En barn­anna bíða önn­ur ör­lög. Danska stór­leik­kon­an Trine Dyr­holm leik­ur Dag­mar og var til í við­tal.
Borgar helmingi meira fyrir matvörur hér en í Japan
6
FréttirUm hvað er kosið?

Borg­ar helm­ingi meira fyr­ir mat­vör­ur hér en í Jap­an

Stefán Þór Þor­geirs­son, leik­ari og hlað­varps­stjórn­andi, og eig­in­kona hans, Sher­ine Otomo Bou­hafs inn­an­húss­hönn­uð­ur fluttu ný­ver­ið með árs­göml­um syni sín­um til lands­ins eft­ir að hafa bú­ið í tvö ár í Jap­an. Stefán seg­ir að verð mat­ar­körf­unn­ar hafi breyst mik­ið frá því hann flutti út ár­ið 2022, sér­stak­lega verð á ávöxt­um og græn­meti. Mat­arkarf­an sé helm­ingi ódýr­ari í Jap­an.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
Myndir af neyðarmóttöku sendar áfram: „Ekki myndir sem ég vildi sjá af sjálfri mér“
2
FréttirKynferðisbrot

Mynd­ir af neyð­ar­mót­töku send­ar áfram: „Ekki mynd­ir sem ég vildi sjá af sjálfri mér“

Lög­reglu var heim­ilt að senda mynd­ir sem tekn­ar voru af Guðnýju S. Bjarna­dótt­ur á neyð­ar­mót­töku fyr­ir þo­lend­ur kyn­ferð­isof­beld­is á verj­anda manns sem hún kærði fyr­ir nauðg­un. Þetta er nið­ur­staða Per­sónu­vernd­ar. Guðný seg­ir ótækt að gerend­ur í kyn­ferð­isaf­brota­mál­um geti með þess­um hætti feng­ið að­gang að við­kvæm­um mynd­um af þo­lend­um. „Þetta er bara sta­f­rænt kyn­ferð­isof­beldi af hendi lög­regl­unn­ar.“
Mögulegt að hætta að vinna um fimmtugt
3
Viðtal

Mögu­legt að hætta að vinna um fimm­tugt

Georg Lúð­víks­son, sem hef­ur unn­ið við heim­il­is­fjár­mál og fjár­mála­ráð­gjöf um ára­bil, seg­ir að með reglu­leg­um sprn­aði frá þrí­tugu geti með­al­tekju­fólk hætt að vinna um fimm­tugt, en það fari þó eft­ir að­stæð­um. Ef spara á til langs tíma þá hafi það sögu­lega reynst best að fjár­festa í vel dreifðu verð­bréfa­safni. Grund­vall­ar­regl­an er ein­fald­lega að eyða minna en mað­ur afl­ar.

Mest lesið í mánuðinum

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
Lögreglan á nýrri slóð: Fundu skilaboð Þorsteins
2
AfhjúpunSamherjaskjölin

Lög­regl­an á nýrri slóð: Fundu skila­boð Þor­steins

Tækni­mönn­um á veg­um hér­aðssak­sókn­ara tókst á dög­un­um að end­ur­heimta á ann­að þús­und smá­skila­boð sem fóru á milli Þor­steins Más Bald­vins­son­ar og Jó­hann­es­ar Stef­áns­son­ar, á með­an sá síð­ar­nefndi var við störf í Namib­íu. Skila­boð­in draga upp allt aðra mynd en for­stjór­inn og aðr­ir tals­menn fyr­ir­tæk­is­ins hafa reynt að mála síð­ustu fimm ár.
Grunaði að það ætti að reka hana
5
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár