„Eftir að ég las þessa „frétt“ þá er svarið nei,“ sagði Sigurður Gísli Björnsson, eigandi fiskútflutningsfyrirtækisins Sæmarks, í viðtali við Fréttatímann síðla árs 2016 þegar hann var spurður að því hvernig hann gæti útskýrt viðskipti eignarhaldsfélags í Panama sem hann átti og upplýsingar voru um í Panamagögnunum. Sæmark er öflugt fyrirtæki í fiskútflutningi og hefur verið með tekjur upp á 7 til 9 milljarða króna síðastliðin ár.

„Ég hef ekkert að fela.“

Fréttatímin hafði fjallað um viðskipti Sigurðar Gísla og sagði hann meðal annars að hann hefði ekkert að fela en hann neitaði jafnframt að svara spurningum blaðsins: „Prentaðu bara blaðið þitt. Ég hef ekkert að fela.“

Fréttablaðið greinir frá því í dag að húsleit hafi verið gerð á heimili Sigurðar Gísla á Arnarnesinu undir lok síðasta árs vegna rannsóknar embættis skattrannsóknarstjóra á skattaskilum hans en hann er grunaður um „stórfelld skattaundanskot“ eins og það er orðað í Fréttablaðinu. Eignir Sigurðar Gísla voru sömuleiðis frystar og hald lagt á bankareikninga í hans eigu samkvæmt blaðinu. Þetta er raunar ekki í fyrsta sinn sem fjölmiðlar 365 segja frá málum sem tengjast heimili Sigurðar Gísla því í apríl í fyrra var umfjöllun um það í þættinum Falleg íslensk heimili á Stöð 2 sem vakti talsverða athygli.  

Reikningurinn úr PanamaskjölunumReikninginn frá Freezing Point Corp úr Panamaskjölunum má sjá hér en hann hljóðaði upp á rúmlega 300 þúsund evrur, 40 milljónir króna, og átti að greiðast af kýpversku fyrirtæki.

Fékk 40 milljónir í skattaskjól

Fréttatíminn fjallaði um mál hans í fyrra en samkvæmt reikningnum í Panamaskjölunum, sem Stundin hefur einnig undir höndum, fékk Panamafélag í eigu Sigurðar Gísla, Freezing Point Corp, greiddar þóknanir upp á tugmilljónir króna á árunum 2010 og 2011 frá fyrirtækinu AMIH Limited á Kýpur. Stjórnandi þess fyrirtækis er Íslendingurinn Sveinn Helgason, starfsmaður sænska Nordea-bankans í Lúxemborg sem er viðskiptabanki Panamafélagsins. 

Eins og kom fram í Fréttatímanum er að finna í  Panamagögnunum reikninga gefna út af Freezing Point Corp upp á tæplega 300 þúsund og rúmlega 300 hundruð þúsund evrur, tæpar 40 milljóna króna á gengi dagsins í dag. Reikningarnir, sem eru frá árunum 2010 og 2011, eru stílaðir á fyrirtæki í Níkósíu á Kýpur sem heitir AMIH Limited en stjórnandi þess fyrirtækis er áðurnefndur Sveinn Helgason sem kemur fyrir margsinnis í Panamaskjölunum vegna starfa sinna fyrir Íslendinga sem notuðust við eignarhaldsfélög sem stofnuð var í gegnum panamaísku lögmannsstofuna Mossack Fonseca. 

Á reikningunum kemur fram að um sé að ræða umboðs- og milliliðagreiðslur fyrir tiltekin ár, 2010 og 2011, en ekki er tekið nánar fram í hverju þjónusta Panamafélagsins við kýpverska félagið felst. Á einum reikningnum kemur fram að greiðslumáti á að minnsta kosti hluta upphæðarinnar á öðrum reikningnum skuli vera greiðsla á reiðufé inn á bankareikning Freezing Point. Panamaískir stjórnarmenn félagsins skrifuðu svo undir reikningana eins og sagði í Fréttatímanum.  

„Þetta var hefð sem Richard tók í arf frá eldri kynslóðum íslenskra kaupsýslumanna.“ 

Þekkt leið í millilandaviðskiptum

Þó ekki liggi fyrir nákvæmlega með hvað hætti Freezing Point Corp var notað og af hverju þá bendir uppsetning viðskiptanna til þess að félagið hafi verið einhvers konar milliliður í viðskiptum Sigurðar Gísla og eða Sæmarks og að hann hafi fengið greiddar umboðsgreiðslur til umrædds félags. Slíkt fyrirkomulag í millilandaviðskiptum frá Íslandi og öðrum löndum er alþekkt og kannski alræmt þar sem hluti hagnaðarins sem verður til í viðskiptum er skilinn eftir óskattlagður í öðrum löndum en því þar sem fyrirtækið og eða eigendur þess eru með skattalega heimilisfesti. 

Að íslensk fiskútflutningsfyrirtæki eða eigendur þeirra geymi fé erlendis sem rekja má til umboðslauna eru alls ekki ný tíðindi og margoft hefur komið í opinberri umræðu á Íslandi. Þekktasta dæmið um slíkt er líklega Richard Thors, einn af sonum Thors Jensen og stjórnandi útgerðarfélagsins Kveldúlfs, sem átti leynilega eignarhluti í erlendum fyrirtækjum sem keyptu fisk af íslenskum fyrirtækjum og þáði frá þeim umboðslaun á fyrri helmingi síðustu aldar. Í bók Guðmundar Magnússonar um Thors-fjölskylduna frá 2005 sagði að slík umboðslaun hafi „aldrei“ verið talin fram til skatts. Guðmundur taldi þessa viðskiptahætti nánast eðlilega á þessum tíma og sagði. „Þetta var hefð sem Richard tók í arf frá eldri kynslóðum íslenskra kaupsýslumanna.“ 

„Virðist Ísland stefna í að setja heimsmet í hlutfallslegri þátttöku landsmanna í því alþjóðarugli sem aflandsheimurinn hefur að geyma.“

Alræmt heimsmet Íslendinga 

Umfjöllun Fréttatímans um Sigurð Gísla og Freezing Point var hluti af stærri umfjöllun um íslenska útgerðarmenn, fiskútflytjendur og skipasala í Panamaskjölunum sem urðu að fréttaefni um vorið 2016. Eins og komið hefur fram átti ekkert land í heiminum eins marga fulltrúa í Panamagögnunum og Ísland, miðað við höfðatölu. Sem dæmi má nefna að um 600 Íslendingar koma fyrir í gögnunum, 500 Svíar, jafnvel þó þrjátíu sinnum fleiri búi í Svíþjóð en á Íslandi, og einungis 200 Norðmenn. Íslendingar eiga því einnig Norðurlandamet í fjölda einstaklinga og fyrirtækja í gögnunum. 

Eins og Skúli Eggert Þórðarson ríkisskattstjóri og Ingvar J. Rögnvaldsson vararíkissaksóknari bentu á í leiðara í Tíund, rits embættisins, í maí 2016: „Íslendingar voru þannig ekki aðeins mestir og bestir í viðskiptum eins og haldið var fram þegar útrásin stóð sem hæst, með styrkum stuðningi ólíklegasta fólks, heldur virðist Ísland stefna í að setja heimsmet í hlutfallslegri þátttöku landsmanna í því alþjóðarugli sem aflandsheimurinn hefur að geyma.“ 

Hluti af stærri rannsóknHúsleitin hjá Sigurði Gísla var hluti af stærri rannsókn skattrannsóknarstjóra á íslenskum viðskiptavinum Nordea-bankans í Lúxemborg.

Mynd: Skjáskot úr sjónvarpi / RÚV

Hluti af rannsókn á Nordea-bankanum

Rannsókn skattrannsóknarstjóra á Sigurði Gísla Björnssyni er hluti af stærri rannsókn embættisins á íslenskum viðskiptavinum Nordea-bankans í Lúxemborg, líkt og Fréttatíminn greindi frá í febrúar 2017.  Embættið athugaði viðskipti tæplega 30 Íslendinga sem voru viðskiptavinir sænska Nordea-bankans í Lúxemborg á síðustu og áttu margir hverjir í beinu viðskiptasambandi við áðurnefndan Svein Helgason sem var fyrirsvarsmaður kýpverska félagsins sem greiddi reikningana sem skattaskjólsfélag Sigurðar Gísla Björnssonar gaf út.

Málin 30 voru hins vegar  einungis hluti þeirra sem embættið hafði til skoðunar sem tengjast skattaskjólum og Panamaskjólum.  Eins og Fréttatíminn greindi frá í febrúar 2017 voru Íslendingar fjölmennastir á lista yfir viðskipti við panamaísku lögmannsstofuna Mossack Fonseca í gegnum Nordea árið 2016. Alls voru 27 Íslendingar viðskiptavinir Nordea bankans í Lúxemborg og Mossack Fonseca en næst þar á eftir voru Rússar, 25 talsins, og svo 19 Danir. Þessar upplýsingar koma fram í skýrslu sem Nordea bankinn vann um skattaskjólsviðskipti viðskiptavina bankans í gegnum Mossack Fonseca.

Í viðtali við Fréttatímann í febrúar sagði  Bryndís Kristjánsdóttir skattrannsóknarstjóri að rannsóknin á Íslendingunum 30 væri stutt á veg komin og að embættið hefði ekki farið í neinar aðgerðir út af þeim, til dæmis húsleitir: „Þessi gögn eru nokkuð nýlega komin í hús og er nú verið að fara yfir þau og greina,“ sagði hún en raunin virðist vera önnur nú í ljósi húsleitarinnar hjá Sigurði Gísla.