Þessi grein birtist fyrir rúmlega 3 mánuðum.

Að þéra eða þúa

Með­an Mar­grét Þór­hild­ur var þjóð­höfð­ingi Dana var það ófrá­víkj­an­leg regla að hún skyldi þér­uð, Deres maj­estæt, nema í þröng­um hópi fjöl­skyldu og ná­inna vina. Eft­ir að son­ur­inn Frið­rik tók við krún­unni hef­ur það flækst fyr­ir mörg­um hvernig ávarpa skuli kóng­inn og sama gild­ir um drottn­ing­una Mary.

Fræg er sagan af því þegar viðvaningur í fréttamannastétt notaði orðið ,,du“ á fréttamannafundi í tilefni af 75 ára afmæli drottningar árið 2015. Áður en hann gat lokið spurningunni greip drottningin fram í og sagði ,, undskyld, jeg tror ikke vi har gået i skole sammen“, fréttamaðurinn endurtók spurninguna en gætti þess vel að þéra drottninguna. Þótt Margrét Þórhildur sé ekki lengur þjóðhöfðingi Danmerkur tekur hún áfram þátt í ýmsum viðburðum, setti meðal annars formlega hina árlegu hátíðarviku í Árósum (Aarhus Festuge) 30. ágúst sl. Og er enn ávörpuð á sama hátt og áður, ekkert „du“ þar.

Þetta endurtökum við 

Árið 2010 heimsótti Jóakim prins, yngri sonur Margrétar Þórhildar, skólaskipið Danmark. Þar spurði ungur fréttamaður: „Hvaða þýðingu hefur skólaskipið fyrir þig?“ Jóakim svaraði: „Þetta endurtökum við“  og fréttamaðurinn sem hélt að prinsinn hefði ekki heyrt spurninguna endurtók hana og svar prinsins var hið sama. „Ég ætti kannski að færa mig,“ sagði fréttamaðurinn. Þá brosti prinsinn og sagði: „Ég segi ekki þú“ og þá áttaði fréttamaðurinn sig og baðst afsökunar á að hafa ekki þérað prinsinn. Mörgum Dönum þótti þessi framkoma Jóakims bera vott um hroka og hann mátti lengi una því að í augum almennings var hann neðstur á „vinsældalista“ fjölskyldunnar á Amalienborg.

„Ég segi ekki þú“Jóakim prins hefur bæði verið þéraður og „þúaður“ og kunnað bæði vel og illa við það.

Árið 2019, níu árum eftir uppákomuna á skólaskipinu, sýndi danska sjónvarpið, DR, þáttaröð um sögu Danmerkur. Jóakim prins var sögumaður í þáttunum og þar var hann dus við alla þátttakendur. Þremur árum síðar, árið 2022, var prinsinn gestur í Aftenshowet, spjallþætti DR. Stjórnandinn hafði búið sig undir að þéra gestinn en öllum á óvart spurði Jóakim hvort þeir væru ekki bara dús ,,ej, skal vi ikke være dus“.

Eftir að þættinum lauk stoppaði ekki síminn hjá þáttastjórnandanum Kristian Ring-Hansen Holt. Kollegar hans vildu fá að vita hvernig honum hefði tekist að fá leyfi til að þúa prinsinn, og urðu hissa þegar þeir heyrðu skýringuna. Fjölmiðlarnir skrifuðu líka um þessa skyndilegu breytingu hjá Jóakim prins og komust flestir að þeirri niðurstöðu að hann væri með þessu að stíga niður af stallinum, eins og það var orðað, og færa sig nær fólkinu, meira í stíl við framkomu bróður síns, krónprinsins þáverandi. 

Þér og þú

Fyrir ca 70 árum síðan var venja að þéra fullorðna, aðra en kunnuga eða skyldmenni og undantekningarlaust eldra fólk. Árið 1955 lagði Jafnaðarmannaflokkurinn, Socialdemokratiet, til að þérun yrði lögð af. Í auglýsingaherferð í blöðum og tímaritum voru rökin fyrir breytingunni sögð þau að afnema þann þjóðfélagslega mismun sem í þéruninni fælist. Hægt og rólega lagðist þérunin af en lengi vel tíðkaðist þó að þéra ráðherra. Jens Otto Krag var síðasti forsætisráðherrann sem var þéraður, Anker Jørgensen, sem tók við af Krag árið 1972, tók ekki í mál að vera þéraður, og nú heyrir þérun nánast sögunni til. Í viðtali við dagblaðið Politiken fyrir nokkrum dögum sagði Emma Rønberg Paaske að í einni tiltekinni verslun, Perchs Thehandel í Kaupmannahöfn, væri henni alltaf boðinn brjóstsykur með orðunum ,,vil De have et bolsje?“  ,,Mér finnst þetta alltaf jafnskrýtið,“ sagði sagði Emma Rønberg Paaske.

Breyttir tímar, líka hjá hirðinni

Hinn 14. janúar á þessu ári urðu þjóðhöfðingjaskipti í Danmörku, Margrét Þórhildur afsalaði sér krúnunni til krónprinsins, sem varð þar með kóngur. Sumarið er iðulega sá árstími sem þjóðhöfðinginn ferðast um ríki sitt og sækir ýmsa viðburði stóra og smáa. Meðal viðburða sem konungshjónin Friðrik og Mary sóttu voru Ólympíuleikarnir í París. Eftir því var tekið að kóngurinn lét ekki handaband og klapp á öxl duga þegar hann óskaði Mikkel Hansen og Nikolaj Jacobsen til hamingju, hann tók þétt utan um þá, þeir fengu þétt faðmlag (bjørnekrammer, sem er meira en krammer). Við fleiri tækifæri á Ólympíuleikunum höfðu konungshjónin spjallað á léttum nótum við danska keppendur og áhorfendur. Þegar fréttamaður danska útvarpsins ræddi við Friðrik og badmintonspilarann Viktor Axelsen (sem vann gullverðlaun í einliðaleik karla) notaði hann ,,du“, en síðar í viðtalinu þéraði fréttamaðurinn kónginn. Þarna var kóngurinn, í stuttermabol, ekki í hinu dæmigerða þjóðhöfðingjahlutverki, heldur meðal landa sinna að gleðjast yfir góðum árangri danskra keppenda.

Yðar hátign?Eftir að Friðrik X tók við krúnunni í Danmörku hefur það flækst fyrir mörgum hvernig ávarpa skuli kónginn og sama gildir um drottninguna Mary.

Eftir aðstæðum þér eða þú

Friðrik er um margt ólíkur Margréti Þórhildi móður sinni. Í sjónvarpsþættinum Prins Christian – en kongelig rejse, sem sýndur var haustið 2023 fór prinsinn með föður sínum, sem þá var krónprins, í ferð um landið. Prinsinn var að verða 18 ára og því fylgja ýmsar skyldur, sem jukust vitaskuld þegar hann varð krónprins. Á ferðalaginu var ekki þérað þótt þeir feðgar hefðu meðal annarra hitt, og rætt við, þingmenn, hæstaréttardómara, ráðherra og biskup.

Thomas Larsen, blaðamaður og sérfróður um konungleg málefni og fjölskylduna á Amalienborg, telur að konungshjónin og sérílagi Friðrik verði að halda eins konar tvöfalt bókhald. Annars vegar það alþýðlega sem danska þjóðin þekki vel og hins vegar hið formlega. Það sé ekki það sama hvort kóngurinn sé meðal áhorfenda á fótboltaleik eða að taka á móti erlendum þjóðhöfðingjum eða við önnur hátíðleg tækifæri. Thomas Larsen telur að Friðrik verði ekki í vandræðum með að halda þessum boltum báðum á lofti, eins og hann komst að orði.

Thomas Larsen nefndi enn fremur í viðtali fyrir skömmu að nú væri senn að hefjast hin árlega hátíðarvika í Árósum (30. ágúst til 8. september).  Margrét Þórhildur setur hátíðina og „það er öruggt að þar verður þérað en ekki þúað“ sagði Thomas Larsen.

Kjósa
22
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir (1)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
  • Ásgeir Överby skrifaði
    Hér var líka þérað fram eftir miðri öld. Ennþá tíðkast þéringar, t.d. ef maður vill gefa í skyn að frekari kynna sé ekki óskað.
    0
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

„Þetta er eins og að búa í einbýlishúsi“
1
VettvangurHjólhýsabyggðin

„Þetta er eins og að búa í ein­býl­is­húsi“

Berg­þóra Páls­dótt­ir, Bebba, hef­ur un­un af því að fá gesti til sín í hjól­hýs­ið og finnst þetta svo­lít­ið eins og að búa í ein­býl­is­húsi. Barna­börn­in koma líka í heim­sókn en þau geta ekki far­ið út að leika sér í hjól­hýsa­byggð­inni í Sæv­ar­höfð­an­um: „Þau skilja ekki af hverju við vor­um rek­in úr Laug­ar­daln­um og sett á þenn­an ógeðs­lega stað.“
Morðingi hylltur sem alþýðuhetja:  „Viðbrögðin líkjast uppreisn“
5
Greining

Morð­ingi hyllt­ur sem al­þýðu­hetja: „Við­brögð­in líkj­ast upp­reisn“

Við­brögð al­menn­ings við svip­legu morði á for­stjóra eins stærsta sjúkra­trygg­inga­fé­lags Banda­ríkj­anna hafa kom­ið mörg­um á óvart og hrund­ið af stað mik­illi um­ræðu þar í landi. Sveinn Máni Jó­hann­es­son, nýdoktor í sagn­fræði við Há­skóla Ís­lands, seg­ir árás­ina tala inn í djúp­stæða gremju sem marg­ir Banda­ríkja­menn finna til gagn­vart heil­brigðis­kerf­inu og vinnu­brögð­um einka­rek­inna sjúkra­trygg­inga­fé­laga. Óljóst er hins veg­ar hverju þessi um­ræða muni skila.
Selja aðgang að bílastæðum við Laugardalshöll á 5.990 krónur
6
Fréttir

Selja að­gang að bíla­stæð­um við Laug­ar­dals­höll á 5.990 krón­ur

Bíla­stæð­in næst Laug­ar­dals­höll­inni verða frá­tek­in fyr­ir þau sem eru til­bú­in að borga hátt í 6 þús­und krón­ur fyr­ir að leggja bíl­um sín­um þar á með­an tón­leik­arn­ir Jóla­gest­ir Björg­vins fara fram á laug­ar­dags­kvöld. Hluti stæð­anna sem Sena sel­ur að­gang að standa á landi Reykja­vík­ur­borg­ar við Engja­veg, ut­an lóð­ar­marka Laug­ar­dals­hall­ar­inn­ar.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Við erum ekkert „trailer trash“
1
VettvangurHjólhýsabyggðin

Við er­um ekk­ert „trailer trash“

Lilja Kar­en varð ólétt eft­ir gla­sa­frjóvg­un þeg­ar hún bjó á tjald­svæð­inu í Laug­ar­daln­um og á dög­un­um fagn­aði dótt­ir henn­ar árs af­mæli. Af­mæl­is­veisl­an var hald­in í hjól­hýsi litlu fjöl­skyld­unn­ar á Sæv­ar­höfða, þar sem þær mæðg­ur búa ásamt hinni mömm­unni, Frið­meyju Helgu. „Okk­ar til­finn­ing er að það hafi ver­ið leit­að að ljót­asta staðn­um fyr­ir okk­ur,“ seg­ir Frið­mey, og á þar við svæð­ið sem Reykja­vík­ur­borg fann fyr­ir hjól­hýsa­byggð­ina.
Innsæi Karenar öskraði: „Það er eitthvað að“
2
ViðtalMóðursýkiskastið

Inn­sæi Kar­en­ar öskr­aði: „Það er eitt­hvað að“

Þeg­ar Kar­en Ösp Frið­riks­dótt­ir lá sár­kval­in á kvenna­deild Land­spít­ala ár­ið 2019 var hún sök­uð um verkjalyfjafíkn. Hún hafði þá ver­ið verkj­uð síð­an hún var níu ára. Geð­lækn­ir leiddi að því lík­um að verk­ir henn­ar tengd­ust gervióléttu. Tveim­ur ár­um síð­ar fékk hún loks stað­fest­ingu á því að hún væri með lík­am­leg­an sjúk­dóm. Hún von­ar að heil­brigðis­kerf­ið og sam­fé­lag­ið læri af henn­ar sögu.
„Þetta er eins og að búa í einbýlishúsi“
6
VettvangurHjólhýsabyggðin

„Þetta er eins og að búa í ein­býl­is­húsi“

Berg­þóra Páls­dótt­ir, Bebba, hef­ur un­un af því að fá gesti til sín í hjól­hýs­ið og finnst þetta svo­lít­ið eins og að búa í ein­býl­is­húsi. Barna­börn­in koma líka í heim­sókn en þau geta ekki far­ið út að leika sér í hjól­hýsa­byggð­inni í Sæv­ar­höfð­an­um: „Þau skilja ekki af hverju við vor­um rek­in úr Laug­ar­daln­um og sett á þenn­an ógeðs­lega stað.“

Mest lesið í mánuðinum

Við erum ekkert „trailer trash“
1
VettvangurHjólhýsabyggðin

Við er­um ekk­ert „trailer trash“

Lilja Kar­en varð ólétt eft­ir gla­sa­frjóvg­un þeg­ar hún bjó á tjald­svæð­inu í Laug­ar­daln­um og á dög­un­um fagn­aði dótt­ir henn­ar árs af­mæli. Af­mæl­is­veisl­an var hald­in í hjól­hýsi litlu fjöl­skyld­unn­ar á Sæv­ar­höfða, þar sem þær mæðg­ur búa ásamt hinni mömm­unni, Frið­meyju Helgu. „Okk­ar til­finn­ing er að það hafi ver­ið leit­að að ljót­asta staðn­um fyr­ir okk­ur,“ seg­ir Frið­mey, og á þar við svæð­ið sem Reykja­vík­ur­borg fann fyr­ir hjól­hýsa­byggð­ina.
„Við mætum í vinnuna til þess að sigra“
2
Á vettvangi

„Við mæt­um í vinn­una til þess að sigra“

Kona sem sit­ur á bið­stofu með fleira fólki er að grein­ast með heila­æxli og það þarf að til­kynna henni það. En það er eng­inn stað­ur sem hægt er að fara með hana á, til að ræða við hana í næði. Í ann­an stað er rætt við að­stand­end­ur frammi, fyr­ir fram­an sjálfsal­ann en þá fer neyð­ar­bjall­an af stað og hama­gang­ur­inn er mik­ill þeg­ar starfs­fólk­ið hleyp­ur af stað. Í fjóra mán­uði hef­ur blaða­mað­ur ver­ið á vett­vangi bráða­mót­tök­unn­ar á Land­spít­al­an­um og fylgst með starf­inu þar.
Tilnefnd sem framúrskarandi ungur Íslendingur en verður send úr landi
4
Fréttir

Til­nefnd sem framúrsk­ar­andi ung­ur Ís­lend­ing­ur en verð­ur send úr landi

Til stend­ur að hin sýr­lenska Rima Charaf Eddine Nasr verði send úr landi. Hún var á dög­un­um ein af tíu sem til­nefnd voru til verð­laun­anna Framúrsk­ar­andi ung­ur Ís­lend­ing­ur í ár. Til­nefn­ing­una fékk hún fyr­ir sjálf­boða­liða­störf sem hún hef­ur unn­ið með börn­um. Hér á hún for­eldra og systkini en ein­ung­is á að vísa Rimu og syst­ur henn­ar úr landi.
Ný ógn við haförninn rís á Íslandi
5
Vindorkumál

Ný ógn við haförn­inn rís á Ís­landi

Hafern­ir falla blóð­ug­ir og vængja­laus­ir til jarð­ar í vindorku­ver­um Nor­egs sem mörg hver voru reist í og við bú­svæði þeirra og helstu flug­leið­ir. Hætt­an var þekkt áð­ur en ver­in risu og nú súpa Norð­menn seyð­ið af því. Sag­an gæti end­ur­tek­ið sig á Ís­landi því mörg þeirra fjöru­tíu vindorku­vera sem áform­að er að reisa hér yrðu á slóð­um hafarna. Þess­ara stór­vöxnu rán­fugla sem ómæld vinna hef­ur far­ið í að vernda í heila öld.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár