Traust til Seðlabanka Íslands heldur áfram að hríðfalla milli ára. Samkvæmt nýbirtum Þjóðarpúlsi Gallup báru 32 prósent landsmanna mikið traust til hans í febrúar á þessu ári sem er sjö prósentustigum minna en á sama tíma í fyrra. Engin stofnun sem mælingin nær til hefur tapað jafn miklu trausti á tímabilinu og Seðlabankinn.
Þegar litið er lengra aftur þá er fall Seðlabankans enn umfangsmeira. Í lok árs 2021 treystu 62 prósent þjóðarinnar bankanum. Rúmu ári síðar mældist það 39 prósent og nú, líkt og áður sagði, 32 prósent. Traustið hefur því dregist saman um 30 prósentustig á rúmum tveimur árum.
Fjölmiðlar greindu frá því í gær að embætti Ásgeirs Jónssonar seðlabankastjóra, sem setið hefur frá því í ágúst 2019, hafi ekki verið auglýst laust til umsóknar af forsætisráðherra innan tilskilins frests, sem rann út fyrr í þessum mánuði. Fyrir vikið framlengist skipun Ásgeir um fimm ár í viðbót og hann mun því sitja sem seðlabankastjóri að óbreyttu til 2029.
Þegar Ásgeir tók við mældist traust til Seðlabankans nánast það sama og nú, eða 31 prósent. Hann tók við af Má Guðmundssyni sem hafði gegnt starfinu í áratug. Ásgeir fékk fljúgandi start í starfi, traust til bankans tvöfaldaðist milli áranna 2019 og 2021. Á þeim tíma lækkuðu stýrivextir enda mikið til að takast á við efnahagslegar afleiðingar kórónuveirufaraldursins og fóru lægst niður í 0,75 prósent. Peningar höfðu aldrei verið ódýrari í Íslandssögunni og almenningur ásamt fyrirtækjum naut þess, enda lækkað fjármagnskostnaður þeirra mikið.
Svona ferli hefur afleiðingar og birtingarmynd þeirra er verðbólga. Hún hefur verið afar há undanfarin ár, og var um tíma í tveggja stafa tölu, en er sem stendur 6,6 prósent. Til að bregðast við þessari stöðu, og draga úr þenslu, hækkaði Seðlabankinn stýrivexti fjórtán sinnum í röð upp í 9,25 prósent, þar sem þeir standa enn í dag. Fyrir vikið hefur fjármagnskostnaður heimila og fyrirtækja hækkað gríðarlega. Kaupmáttur launa hefur nú dregist saman að minnsta kosti fimm ársfjórðunga í röð og vaxtagreiðslur heimila á fyrri hluta ársins 2023 voru 22,5 milljörðum krónum hærri en á sama tímabili árið áður.
Færri treysta Alþingi en þegar ríkisstjórnin tók við
Það stjórnvald sem bætir við sig mestu trausti milli ára er borgarstjórn Reykjavíkur. Alls eykst traust til hennar um sex prósentustig frá því sem var í byrjun árs 2023. Samt sem áður er traust á borgarstjórn lítið, eða 19 prósent. Eina stofnunin sem mæld er sem nýtur minna trausts er bankakerfið, sem einungis 16 prósent segjast treysta því en traust til þess hefur ekki mælst minna síðan á árinu 2017. Það lækkar um tvö prósentustig milli ára.
Traust til Alþingis þokast lítillega upp milli ára, alls um tvö prósentustig, og mælist nú 27 prósent. Sú bæting kemur þó eftir skell árið á undan, en traust til þjóðþingsins féll um ellefu prósentustig milli áranna 2022 og 2023. Í könnuninni í ár kemst Alþingi rétt upp fyrir Þjóðkirkjuna í óvinsældum og mælist nú fjórða óvinsælasta stofnun landsins. Traust gagnvart Alþingi er nú minna en það mældist í fyrstu könnun Gallup eftir að ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur tók við haustið 2017.
Landhelgisgæslan er sú stofnun sem langflestir landsmenn treysta, alls 91 prósent, og þar á eftir kemur Háskóli Íslands sem nýtur trausts 73 prósent landsmanna. Aðrar stofnanir sem njóta trausts yfir helming þjóðarinnar eru embætti forseta Íslands (71 prósent), lögreglan (70 prósent), heilbrigðiskerfið (57 prósent) og ríkissáttarsemjari (55 prósent).
Þær aðgerðir sem Seðlabankinn hefur gert til þessa, eru því einungis það eina sem hægt er að gera til að varna stjórnleysis!