Þessi grein birtist fyrir meira en ári.

Þrjú mál tengd kynþáttamörkun hjá nefnd um eftirlit með lögreglu

Nefnd um eft­ir­lit með lög­reglu er með þrjú mál til með­ferð­ar sem varða kyn­þátta­mörk­un. Tvö mál­anna verða tek­in fyr­ir á fundi nefnd­ar­inn­ar í þess­ari viku en eitt, sem teng­ist leit lög­reglu að strokufanga, verð­ur tek­ið fyr­ir í mars.

Þrjú mál tengd kynþáttamörkun hjá nefnd um eftirlit með lögreglu
Lögreglan Þrjú mál eru til meðferðar hjá nefnd um eftirlit með lögreglu vegna kynþáttamörkunar (e. racial profiling). Eitt málanna, sem tengist leit lögreglu að strokufanga, hefur verið hjá nefndinni í eitt og hálft ár. Mynd: Bára Huld Beck

Mál þeldökks manns sem var handtekinn á aðfangadag og mál 17 ára drengs sem lögregla hafði afskipti af á Ljósanótt í haust verða tekin fyrir á fundi nefndar um eftirlit með lögreglu (NEL) á fimmtudag. Alls eru þrjú mál til meðferðar hjá nefndinni sem tengjast kynþáttamörkun (e. racial profiling), það er þegar kyn­þáttur eða húð­litur er not­aður til þess að skil­­­­greina ein­stak­l­inga eða hópa fólks og mis­­­­munun gagn­vart þeim rétt­lætt á þeim for­­­­send­­­­um.

Kyn­þátta­mörkun er til­­­tölu­­lega nýtt hug­tak í íslensku sam­­­fé­lagi, en endurtekin atvik þar sem lögregla hefur afskipti af þeldökkum einstaklingum hafa komið hugtakinu í umræð­una og hefur fólk af erlendum upp­­­runa í kjöl­farið bent á brotala­mir hvað varðar vinn­u­brögð lög­­­regl­unnar í slíkum mál­­­um. Kynþáttamörkun bygg­ist oft á ómeð­­­­vit­aðri hlut­­­­drægni, sam­­­kvæmt hópi fræða­­­fólks og aktí­vista sem kom með til­­­lög­una að þýð­ingu á hug­tak­inu. 

„Löggæsla á Suðurnesjum er ekki kynþáttamiðuð“

Í lög­­­­­­­gæslu birt­ist þetta með þeim hætti að ein­stak­l­ingur eða hópur fólks er grun­aður um sak­­­­næmt athæfi vegna kyn­þáttar eða húð­litar frekar en sönn­un­­­­ar­­­­gagna. Lögreglan heldur ekki sérstaklega utan um mál þar sem afskipti lögreglu má mögulega rekja til kynþáttamörkunar og Úlfar Lúðvíksson, lögreglustjóri á Suðurnesjum, fullyrti í samtali við Kjarnann, annars fyrirrennara Heimildarinnar, í júní 2022 að löggæsla á Suðurnesjum væri ekki kynþáttamiðuð. „Og þekki ég ekki dæmi um slíka lög­gæslu,“ sagði hann í svari við fyrirspurn. 

Síðasta haust hafði lögreglan á Suðurnesjum afskipti af tveimur 17 ára drengjum á Ljósanótt. Lögreglan hafði afskipti af öðrum þeirra, sem er dökkur á hörund, færði hann upp að vegg og lét fíkniefnahund leita á honum. Móðir drengsins sakaði lögreglu um kynþáttafordóma og krafðist skýringa. Úlfar sagðist í samtali við Vísi hafa áhyggjur og þætti „þetta ekki gott“. Hann sendi inn kvörtun til NEL. 

Nýjasta málið átti sér stað á aðfangadag þegar Brian Gona, 28 ára maður frá Kenía sem er búsettur á Íslandi, var handtekinn á leið sinni heim frá vinnu. Var hann í kjölfarið vistaður í fangageymslu og yfirheyrður fyrir að geta ekki framvísað skilríkjum. Stjúpmóðir hans sagði frá atvikinu á Facebook en lög­regl­an sagðist ekki kann­ast við lýs­ingu líkt og lýst er í færsl­unni og sagðist ekki hand­taka fólk fyr­ir það eitt að vera þeldökkt. 

Málið var tilkynnt til NEL og verður tekið fyrir á fundi nefndarinnar 11. janúar, rétt eins og atvikið sem átti sér stað á Ljósanótt. 

Málið sem kom öllu af stað 

En þá er ekki allt upp talið. Málið sem hratt af stað umræðu um kynþáttamörkun er enn til umfjöllunar hjá NEL og verður að öllum líkindum tekið fyrir í mars, samkvæmt upplýsingum frá Skúla Þór Gunnsteinssyni, formanni nefndarinnar. 

Í apríl 2022, fyrir tæpum tveimur árum, fylgdi lögregla eftir ábend­ingu sem sneri að stroku­fanga sem slapp úr haldi lög­­­reglu við Hér­­aðs­­dóm Reykja­víkur. Í tvígang, á jafnmörgum dög­um, brást lög­­regla við ábend­ingum þar sem reynd­ist svo ekki um að ræða stroku­fang­ann heldur 16 ára dreng. Dreng­­ur­inn er dökkur á hör­und líkt og stroku­fang­inn og með svip­aða hár­greiðslu. „Þetta eru ekkert annað en fordómar,“ sagði móðir drengsins í samtali við Kjarnann

Sigríður Björk Guðjónsdóttir ríkislögreglustjóri sat fyrir svörum á opnum fundi alls­herj­­­­­­­ar- og mennta­­­­mála­­­­nefndar í maí 2022 þar sem hún ræddi verk­lag lög­­­­­­­reglu í mál­inu sem og fræðslu og menntun lög­­­­­­­reglu­­­­manna um fjöl­­­­menn­ingu og for­­­­dóma. Á fund­inum sagði hún að ekki hafi verið um kyn­þátta­mið­aða lög­­­­­­­gæslu að ræða í til­­­­­­­felli 16 ára drengs­ins.

RíkislögreglustjóriSigríður Björk Guðjónsdóttir ríkislögreglustjóri telur að ekki hafi verið um kynþáttamiðaða löggæslu að ræða í tilfelli 16 ára drengs sem lögregla hafði tvívegis afskipti af við leit að strokufanga. Málið hefur verið til meðferðar hjá NEL í 18 mánuði.

Á fund­inum greindi rík­­is­lög­­reglu­­stjóri einnig frá því að málið væri til skoð­unar hjá nefnd um eft­ir­lit með lög­­­reglu. Svo reynd­ist ekki vera og lét full­­trúi nefnd­­ar­innar emb­ætti rík­­is­lög­­reglu­­stjóra vita. Engin kvörtun hafði þá borist til nefnd­­ar­innar vegna máls­ins líkt og rík­­is­lög­­reglu­­stjóri taldi og nefndin ákvað að taka málið ekki upp að eigin frumkvæði. Það vissi ríkislögreglustjóri ekki. 

Nefndinni barst málið loks formlega í lok júní 2022 fyrir tilstuðlan ríkislögreglustjóra. Í svari Skúla við fyrirspurn Heimildarinnar segir að nefndin taldi rétt að óska eftir afstöðu þess sem í hlut átti, þar á meðal hvort vilji væri til að málið yrði skoðað af nefndinni „í ljósi þess hvernig málið fór af stað“. Ekkert svar barst og málið var því sett á bið. Í lok síðasta árs óskaði aðili máls hins vegar eftir því að koma sjónarmiðum til nefndarinnar og hefur nefndin orðið við því. 

„Málið er varðar atvikið þegar lögreglan fór mannavillt í strætó verður ekki tekið fyrir í janúar en líklega í febrúar,“ segir í skriflegu svari Skúla til Heimildarinnar. 

Kjósa
10
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir (1)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
  • Jóhannes Baldvinsson skrifaði
    Hvers vegna birtist allt úr Heimildinni alltaf í tvíriti á Facebook?
    -1
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Ferðamenn hafi þrengt sér „inn í það allra helgasta“
1
ViðtalFerðamannalandið Ísland

Ferða­menn hafi þrengt sér „inn í það allra helg­asta“

Börn manns sem var jarð­að­ur frá Vík­ur­kirkju í júní segja að ís­lensk­ur rútu­bíl­stjóri hafi hleypt tug­um ferða­manna út úr rútu við kirkj­una um klukku­stund fyr­ir at­höfn. Ferða­menn hafi tek­ið mynd­ir þeg­ar kist­an var bor­in inn fyr­ir at­höfn, reynt að kom­ast inn í kirkj­una og tog­að í fán­ann sem var dreg­inn í hálfa stöng.
Presturinn þurft að ýta ferðamönnum út úr kirkjunni
6
FréttirFerðamannalandið Ísland

Prest­ur­inn þurft að ýta ferða­mönn­um út úr kirkj­unni

Jó­hanna Magnús­dótt­ir, prest­ur í Vík­ur­kirkju, seg­ir dæmi um að er­lend­ir ferða­menn reyni að kom­ast inn í kirkj­una til að taka mynd­ir skömmu áð­ur en kistu­lagn­ing fer fram. Hún hafi þurft að breyta sér í dyra­vörð íklædd­an hempu til að ýta þeim ágeng­ustu út úr kirkj­unni. Björg­un­ar­sveit­in í Vík hef­ur um þriggja ára skeið séð um að loka veg­in­um upp að kirkj­unni með­an út­far­ir fara þar fram.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Ferðamenn hafi þrengt sér „inn í það allra helgasta“
1
ViðtalFerðamannalandið Ísland

Ferða­menn hafi þrengt sér „inn í það allra helg­asta“

Börn manns sem var jarð­að­ur frá Vík­ur­kirkju í júní segja að ís­lensk­ur rútu­bíl­stjóri hafi hleypt tug­um ferða­manna út úr rútu við kirkj­una um klukku­stund fyr­ir at­höfn. Ferða­menn hafi tek­ið mynd­ir þeg­ar kist­an var bor­in inn fyr­ir at­höfn, reynt að kom­ast inn í kirkj­una og tog­að í fán­ann sem var dreg­inn í hálfa stöng.
Presturinn þurft að ýta ferðamönnum út úr kirkjunni
6
FréttirFerðamannalandið Ísland

Prest­ur­inn þurft að ýta ferða­mönn­um út úr kirkj­unni

Jó­hanna Magnús­dótt­ir, prest­ur í Vík­ur­kirkju, seg­ir dæmi um að er­lend­ir ferða­menn reyni að kom­ast inn í kirkj­una til að taka mynd­ir skömmu áð­ur en kistu­lagn­ing fer fram. Hún hafi þurft að breyta sér í dyra­vörð íklædd­an hempu til að ýta þeim ágeng­ustu út úr kirkj­unni. Björg­un­ar­sveit­in í Vík hef­ur um þriggja ára skeið séð um að loka veg­in­um upp að kirkj­unni með­an út­far­ir fara þar fram.

Mest lesið í mánuðinum

Hann var búinn að öskra á hjálp
3
Viðtal

Hann var bú­inn að öskra á hjálp

Hjalti Snær Árna­son hvarf laug­ar­dag­inn 22. mars. For­eldr­ar hans lásu fyrst um það í frétt­um að hans væri leit­að í sjón­um, fyr­ir það héldu þau að hann væri bara í göngu­túr. En hann hafði lið­ið sál­ar­kval­ir, það vissu þau. Móð­ir Hjalta, Gerð­ur Ósk Hjalta­dótt­ir, lýs­ir því hvernig ein­hverf­ur son­ur henn­ar gekk á veggi allt sitt líf, og hvernig hann veikt­ist svo mik­ið and­lega að þau voru byrj­uð að syrgja hann löngu áð­ur en hann var dá­inn.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár