Þessi grein birtist fyrir meira en ári.

Svandís: Vertíðin fer af stað á morgun

Degi áð­ur en hval­veiði­bann það sem mat­væla­ráð­herra setti tíma­bund­ið á í sum­ar átti að renna út hef­ur fram­hald­ið ver­ið ákveð­ið. Svandís Svavars­dótt­ir kynnti nið­ur­stöðu sína, í þessu eld­fima póli­tíska máli, á sum­ar­fundi rík­is­stjórn­ar­inn­ar á Eg­ils­stöð­um.

Svandís: Vertíðin fer af stað á morgun
Tveir skutlar Dýraverndunarsamtökin Hard to Port fylgdust grannt með hvalveiðum síðasta sumars og mynduðu m.a. þegar langreyðar voru dregnar á land með marga skutla í sér, suma ósprungna. Mynd: Hard to port

Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra hefur ákveðið að hvalveiðar megi halda áfram á morgun en undir verulega auknu og strangara eftirliti. Þetta tilkynnti hún á sumarfundi ríkisstjórnarinnar á Egilsstöðum í morgun. Svandís mun í dag setja nýja reglugerð sem felur í sér ítarlegar og hertari kröfur til veiðibúnaðar, veiðiaðferða og aukið eftirlit. Skilyrðin snúa m.a. að þjálfun, fræðslu, veiðibúnaði og veiðiaðferðum.

Svandís rökstyður ákvörðun sína með því að vísa í niðurstöður starfshóps sem hún skipaði í sumar og gaf út skýrslu sína í byrjun viku. Þar hafi komið fram „all margar hugmyndir“ sem væru til þess fallnar að fækka „frávikum“ við hvalveiðar. „Þannig að vertíðin fer af stað á morgun með ítarlegum skilyrðum,“ sagði hún við blaðamenn eftir ríkisstjórnarfundinn.

Samkvæmt reglugerðinni munu Matvælastofnun og Fiskistofa vinna saman að eftirliti með veiðunum. Ráðgert er að stofnanirnar sendi ráðuneytinu skýrslu við lok veiðitímabils þar sem dregnar eru saman helstu niðurstöður eftirlits með hvalveiðum 2023.

Svandís stöðvaði veiðar Hvals hf. á langreyðum tímabundið í júní í kjölfar þess að fagráð um velferð dýra komst að þeirri niðurstöðu að veiðiaðferðir samræmdust ekki ákvæðum dýravelferðarlaga. Ekki væri unnt með núverandi aðferðum að tryggja velferð dýra við aflífun.

SumarfundurFundur ríkisstjórnarinnar, þar sem Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra kynnti ákvörðun sína um framhald hvalveiða, fór fram á Egilsstöðum í morgun.

Hvalur hf. fékk síðast útgefið leyfi sjávarútvegsráðherra til veiða á langreyðum árið 2019 og gildir það til áramóta.

Andstaða við veiðar aukist hratt

Á þessum tíma hefur viðhorf landsmanna til veiðanna breyst mikið, sérstaklega síðustu mánuði. Ný skoðanakönnun sem Maskína framkvæmdi fyrir Náttúruverndarsamtök Íslands sýnir að andstaða við hvalveiðar hefur aukist um sjö prósentustig, frá 35% í maí 2022 í 42% nú í ágúst. Stuðningur við hvalveiðar hefur minnkað úr 33% í 29% á sama tímabili. Karlar hafa verið hlynntari veiðunum en konur en milli maí í fyrra og í ágúst nú hefur sá stuðningur dregist saman um 10 prósentustig, úr 48 prósent í 38.

Vinstri græn hafa allt frá árinu 2015 haft það í stefnu sinni að leggjast „eindregið  gegn hvalveiðum við Íslandsstrendur“. Við veiðarnar, sagði í ályktun landsfundar þetta ár, „er beitt ómannúðlegum veiðiaðferðum til að viðhalda áhugamáli örfárra útgerðarmanna. Háum upphæðum af opinberu fé hefur verið kastað á glæ til að styrkja þessa áhugamenn um hvalveiðar. Nú er mál að linni“. Þessi stefna flokksins var ítrekuð á flokksráðsfundi hans nú í ágúst.

Í brennidepli

Hvalveiðar hafa verið mikið í umræðunni síðustu misseri. Í febrúar í fyrra skrifaði Svandís grein í Morgunblaðið þar sem fram kom að hún teldi fátt rökstyðja að heimildir til hvalveiða yrðu endurnýjaðar. Nokkrum vikum síðar voru tvö hvalveiðiskip Hvals hf. farin út á sjó til veiða sem höfðu þá ekki verið stundaðar tvö ár á undan.

MæðurEllefu kýr með fóstri voru veiddar á vertíðinni síðasta sumar. Fóstrin voru skorin úr kviði dýranna og rannsökuð.

Dýraverndunarsamtökin Hard to Port fylgdust náið með veiðunum og mynduðu á fyrstu vikum vertíðarinnar ítrekað þegar langreyðar voru dregnar á land í Hvalstöðinni í Hvalfirði með marga skutla í sér – suma sem höfðu ekki sprungið. Þá mynduðu samtökin einnig starfsmenn Hvals hf. að fjarlægja fóstur úr kviði dýranna.

Í kjölfar frétta af þessu setti matvælaráðherra reglugerð um aukið eftirlit með veiðunum sem m.a. fól í sér myndavélaeftirlit um borð í hvalveiðibátunum. Meðal annars á því eftirliti byggði skýrsla Matvælastofnunar um veiðar sumarsins 2022 sem gefin var út í maí síðastliðnum.

Afhjúpun í skýrslu MAST

Niðurstaða stofnunarinnar var sú að veiðar á stórhvelum samræmdust ekki markmiðum laga um velferð dýra. Í skýrslunni kom m.a. fram að af þeim 148 langreyðum sem voru veiddar á vertíðinni voru 36 (24%) skotnar oftar en einu sinni. Þar af voru fimm skotnar þrisvar og fjórar skotnar fjórum sinnum. Dauðastríð tveggja þeirra stóð í 1-2 klukkustundir.

Í öðru tilvikinu stóð eftirför áhafnar hvalveiðiskipsins fram í myrkur og á myndböndum sem Heimildin fékk afhent sést að sex sprengjuskutlum var skotið að dýrinu sem synti sært um, kafaði og blés. „Því var um mjög langt dauðastríð að ræða og ætla má með miklum þjáningum áður en [dýrið] drapst,“ sagði í eftirlitsskýrslu MAST um þetta tiltekna atvik.

Einum hval með skutul í bakinu var veitt eftirför í 5 klukkustundir án þess að hvalveiðimönnum tækist að aflífa hann. Skot geiguðu, skutlar sprungu ekki og dýr áttu það til að særast í fyrstu skotum og slíta sig svo laus áður en þau voru hæfð að nýju.

Ekki í anda laga en lögin ekki brotin

Síðasta sumar veiddu starfsmenn Hvals hf. svo að minnsta kosti eina mjólkandi langreyðarkú, sem þýðir að hún hefur verið með kálf á spena. Sá hefur líklega ekki lifað lengi án móður sinnar. Ellefu kýr með fóstri voru veiddar. Sum þeirra höfðu náð um það bil 2/3 fæðingarstærðar sinnar.

MAST taldi þrátt fyrir þetta allt saman að við veiðarnar hefði verið beitt „bestu þekktu aðferðum“ miðað við þær aðstæður sem veiðar á langreyðum eru stundaðar við og því hefðu ákvæði um veiðar í lögum um velferð dýra ekki verið brotin.

Skýrslan vakti mikil viðbrögð og Svandís sagði niðurstöður hennar „sláandi“. Í sama streng tók t.d. Stefán Vagn Stefánsson, þingmaður Framsóknarflokksins og formaður atvinnuveganefndar.

Á veiðumStilla úr myndbandi sem tekið var upp af veiðunum síðasta sumar.

Mannúðleg aflífun ekki möguleg

Næsta skref var að fá fagráð um velferð dýra, sem starfar samkvæmt lögum um dýravelferð, til að rýna í málið og svara þeirri spurningu hvort hægt sé yfir höfuð að standa þannig að veiðum á stórhvelum að aflífun með mannúðlegum hætti sé tryggð, líkt og lög gera ráð fyrir.

Niðurstaða fagráðsins lá fyrir um miðjan júní og var afgerandi: Sú veiðiaðferð sem beitt er við veiðar á stórhvelum samræmast ekki ákvæðum dýravelferðarlaga. Ekki sé hægt að uppfylla þau skilyrði sem nauðsynleg eru til að tryggja velferð dýra við aflífun.

Stopp!

Svandís tók þegar í stað þá ákvörðun að stöðva hvalveiðar tímabundið, til ágústloka, á meðan þeim spurningum væri m.a. svarað hvort að mögulegt væri að bæta eða breyta veiðiaðferðunum með þeim hætti að þær uppfylltu dýravelferðarlög.

Þessi ákvörðun hennar, sem lá fyrir daginn áður en hvalveiðivertíðin átti að hefjast, var harðlega gagnrýnd, m.a. af þingmönnum Sjálfstæðisflokksins. Bjarni Benediktsson, formaður flokksins og fjármálaráðherra í ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur, sagði ákvörðunina hafa sett stjórnarsamstarfið „í loft upp“.

Villt dýrLangreyðar eru risastór dýr sem ferðast langa vegu um heimsins höf á hverju ári. Þær geta náð 70-90 ára aldri að minnsta kosti.

Óljós niðurstaða starfshóps

Eftir að Svandís hafði sett hið tímabundna hvalveiðibann á, bann sem átti að standa til ágústloka á meðan málin yrðu skoðuð ofan í kjölinn, skipaði hún starfshóp sem skoðaði m.a. tillögur Hvals hf. að bættum veiðiaðferðum. Þær sneru m.a. að þjálfun áhafna, breytinga á púðursamsetningu í sprengiskutlum, léttari línu í skutlana og nýs miðs byssanna með ljósi.

Niðurstaða hópsins lá loks fyrir í byrjun vikunnar og var sú að mögulegt væri að bæta veiðiaðferðirnar og „ekki unnt að útiloka“ að veiðar með breyttum aðferðum væru betur til þess fallnar en eldri aðferðir að fækka frávikum væri litið til „mögulegra samlegðaráhrifa þeirra“. Niðurstaðan var því hvorki afgerandi né sérstaklega skýr.

Þá var komið að ákvörðun ráðherra. Yrði hvalveiðibannið framlengt eða ekki? Væri nauðsynlegt að skjóta þá eða ekki?

Og sú ákvörðun liggur nú fyrir. Vertíðin hefst á morgun, segir Svandís.

Kjósa
4
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir (3)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
  • VSE
    Virgil Scheving Einarsson skrifaði
    Þetta er Sorgar dagur i sögu ISLANDS og til Skammar fyrir xG. Nasiztarnir unnu með hotunum. Best væri að ganga til Kosninga i Haust. Rikistjornin er FALLIN
    þeirra filgi er hrunið fyrir löngu. Þetta a eftir að draga dilk a eftir ser td i USA og viðar.
    0
  • Sigmundur Guðmundsson skrifaði
    Í dag gerði Svandís Svavarsdóttir RISASTÓR mistök.

    Þetta mun reynast Íslandi, VG og henni sjálfri þungbært.

    Það er fyrir löngu síðan kominn tími á að hætta hvalveiðum og því svívirðilega dýraníði sem því fylgir við strendur Íslands.

    Minnumst þess að Hvalur hf hefur lengi verið einn helsti fjárhagslegur stuðningsaðili Sjálfstæðisflokksins.

    Auðvitað ætlast fyrirtækið til þess að fá eitthvað í staðinn fyrir þá "fjárfestingu" sína.
    0
  • Hlynur Vilhjálmsson skrifaði
    VG beygir sig í öllu undir níðinga Sjálfstæðisflokksins. Það var fyrirséð.
    1
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.
Tengdar greinar

Hvalveiðar

Bjarkey: „Það má vel vera að það sé ruglandi fyrir einhverja“
FréttirHvalveiðar

Bjarkey: „Það má vel vera að það sé ruglandi fyr­ir ein­hverja“

Bjarkey Ol­sen Gunn­ars­dótt­ir mat­væla­ráð­herra seg­ir hefð fyr­ir því að gefa leyfi fyr­ir hval­veið­um milli Aust­ur-Ís­lands og Fær­eyja þótt það hafi senni­lega aldrei ver­ið nýtt. Það megi vel vera að það sé ruglandi. „Það er al­veg ljóst að ráð­herra hvers mála­flokks á hverj­um tíma get­ur aldrei bú­ist við því að standa ekki frammi fyr­ir ákvörð­un­um sem hon­um falla alltaf í geð eða eru sam­kvæmt hans stjórn­mála­skoð­un. Þannig er það bara,“ seg­ir hún spurð hvort henni þyki rétt að taka ákvarð­an­ir gegn eig­in sam­visku.

Mest lesið

Tugir sjúklinga dvöldu á bráðamóttökunni lengur en í 100 klukkustundir
4
HlaðvarpÁ vettvangi

Tug­ir sjúk­linga dvöldu á bráða­mót­tök­unni leng­ur en í 100 klukku­stund­ir

Vegna pláss­leys­is á legu­deild­um Land­spít­al­ans er bráða­mót­tak­an oft yf­ir­full og því þurftu 69 sjúk­ling­ar að dvelja á bráða­mót­tök­unni leng­ur en í 100 klukku­stund­ir í sept­em­ber og októ­ber. Þetta kem­ur fram í þáttar­öð­inni Á vett­vangi sem Jó­hann­es Kr. Kristjáns­son vinn­ur fyr­ir Heim­ild­ina. Í fjóra mán­uði hef­ur hann ver­ið á vett­vangi bráða­mótt­tök­unn­ar og þar öðl­ast ein­staka inn­sýni í starf­sem­ina, þar sem líf og heilsa fólks er und­ir.
Mataræði er vanræktur þáttur í svefnvanda
5
Viðtal

Mataræði er van­rækt­ur þátt­ur í svefn­vanda

Góð­ur svefn er seint of­met­inn en vanda­mál tengd svefni eru al­geng á Vest­ur­lönd­um. Tal­ið er að um 30 pró­sent Ís­lend­inga sofi of lít­ið og fái ekki end­ur­nær­andi svefn. Ónóg­ur svefn hef­ur áhrif á dag­legt líf fólks og lífs­gæði. Svefn er flók­ið fyr­ir­bæri og margt sem get­ur haft áhrif á gæði hans, má þar nefna lík­am­lega og and­lega sjúk­dóma, breyt­inga­skeið, álag, kvíða, skort á hreyf­ingu og áhrif sam­fé­lags­miðla á svefn­gæði. Áhrif nær­ing­ar og neyslu ákveð­inna fæðu­teg­unda á svefn hafa hins veg­ar ekki vak­ið at­hygli þar til ný­lega.
Glamúrvæðing áfengis í íslensku raunveruleikasjónvarpi: „Freyðivínið alltaf við höndina“
6
Viðtal

Glamúr­væð­ing áfeng­is í ís­lensku raun­veru­leika­sjón­varpi: „Freyði­vín­ið alltaf við hönd­ina“

Guð­björg Hild­ur Kol­beins byrj­aði að horfa á raun­veru­leika­þætt­ina Æði og LXS eins og hverja aðra af­þrey­ingu en blöskr­aði áfeng­isneysla í þátt­un­um. Hún setti upp gler­augu fjöl­miðla­fræð­ings­ins og úr varð rann­sókn sem sýn­ir að þætt­irn­ir geta hugs­an­lega haft skað­leg áhrif á við­horf ung­menna til áfeng­isneyslu enda neysl­an sett í sam­hengi við hið ljúfa líf og lúx­us hjá ungu og fal­legu fólki.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Hann sagðist ekki geta meir“
1
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Síðasta tilraun Ingu Sæland
3
ViðtalFormannaviðtöl

Síð­asta til­raun Ingu Sæ­land

Flokk­ur fólks­ins var stofn­að­ur til að út­rýma fá­tækt á Ís­landi, sem Inga Sæ­land, formað­ur flokks­ins, þekk­ir af eig­in raun. Hún boð­ar nýtt hús­næð­is­kerfi með fyr­ir­sjá­an­leika og nið­ur­skurð í öllu því sem heita að­gerð­ir gegn lofts­lags­breyt­ing­um. Græn­asta land í heimi eigi að nota pen­ing­ana í heil­brigðis­kerfi og aðra inn­viði sem standi á brauð­fót­um.
Svanhildur Hólm með áberandi minnsta reynslu af utanríkismálum
4
Fréttir

Svan­hild­ur Hólm með áber­andi minnsta reynslu af ut­an­rík­is­mál­um

Ljóst er að Svan­hild­ur Hólm, sendi­herra í Banda­ríkj­un­um, sker sig úr hópi koll­ega sinna frá Norð­ur­lönd­un­um hvað varð­ar tak­mark­aða reynslu á vett­vangi ut­an­rík­is­mála. Stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd bíð­ur enn svara frá ut­an­rík­is­ráðu­neyt­inu um vinnu­brögð ráð­herra við skip­un á sendi­herr­um í Banda­ríkj­un­um og Ítal­íu.

Mest lesið í mánuðinum

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
„Hann sagðist ekki geta meir“
3
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Grunaði að það ætti að reka hana
4
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár