Forsætisráðherrann, Katrín Jakobsdóttir, segist ekki taka efnislega afstöðu til miðlunartillögu ríkissáttasemjara. Aðilar sem eiga hlut að máli eigi að leita til dómstóla – hún úrskurði ekki í málum sem þessum. 

Þetta kom fram í svörum hennar við óundirbúinni fyrirspurn frá Eyjólfi Ármannssyni þingmanni Flokks fólksins á Alþingi í dag. Katrín sagði í samtali við RÚV í fyrradag að hún gæti ekki betur séð en að sáttasemjari væri innan þeirra heimilda sem er að finna í lögum. „Ef aðilar eru ósammála því mati þá geta þau auðvitað leitað til dómstóla,“ sagði hún við RÚV. 

Eyjólfur hóf mál sitt á því að spyrja hvort Katrín væri sátt „við það ofbeldi“ sem fælist í miðlunartillögu ríkissáttasemjara í kjaradeilu Eflingar og Samtaka atvinnulífsins. 

„Er hæstvirtur ráðherra sammála ákvörðun ríkissáttasemjara um að leggja fram miðlunartillögu áður en félagsmenn Eflingar kjósa um verkfallsboðun? Hvað finnst ráðherra um það að ríkissáttasemjari skuli leggja fram miðlunartillögu án þess að ráðgast við samninganefndir aðila líkt og honum ber skylda til að gera lögum samkvæmt? Er það boðlegt að sáttasemjari sé að leggja fram miðlunartillögu fyrir félagsmenn Eflingar sem í raun er samningur Starfsgreinasambandsins, samningur sem stjórn og samninganefnd Eflingar hafa þegar hafnað? Er sáttasemjari ekki að virða vilja forystumanna Eflingar að vettugi og grafa undan þeirra lýðræðislega umboði með því að fara til félagsmanna Eflingar með tillögu sem forystumenn Eflingar hafa þegar hafnað?“ spurði hann og sagði að augljóst væri að með miðlunartillögu sinni væri sáttasemjari ekki bara að grafa undan samningarétti stéttarfélags með algerlega ótímabærri miðlunartillögu heldur einnig verkfallsrétti þeirra.

Eyjólfur ÁrmannssonÞingmaðurinn var harðorður í gagnrýni sinni á viðbrögð forsætisráðherra við miðlunartillögu sáttasemjara.

Mynd: Bára Huld Beck

„Hér má jafnframt minna á að félagsmenn innan Eflingar eru þeir tekjulægstu í okkar samfélagi, og eru að stærstum hluta konur, tekjulægstu launþegar íslensks samfélags,“ sagði hann og las upp texta úr skýringum við frumvarpið sem lögfesti gildandi lagaheimildir um miðlunartillögur: „Í gildandi lögum eru mjög rúmar heimildir fyrir sáttasemjara til að setja fram miðlunartillögur. Þeim hefur hins vegar lítið verið beitt. Gerð er tillaga um að sáttasemjari haldi þessum heimildum en með nokkrum takmörkunum sem eiga að tryggja að miðlunartillaga verði ekki borin fram nema áður hafi reynt á samningsleiðir til þrautar.“

Eyjólfur sagði að slíkt væri ekki gert. „Þessi orð og lagaskylda sáttasemjara til að ráðgast til samningsaðila fela í sér eitt. Miðlunartillaga ríkissáttasemjara stenst ekki skoðun. Hæstvirtur forsætisráðherra hefur látið hafa eftir sér í fjölmiðlum að miðlunartillaga ríkissáttasemjara standist skoðun. Með því er hæstvirtur forsætisráðherra að taka afstöðu til deilunnar. Svo einfalt er það.“

Best ef aðilar gætu leyst málin sín á milli við samningaborðið

Katrín kom í pontu og sagði að ef Eyjólfur hefði fylgst með orðum hennar í fjölmiðlum þá vissi hann að hún hefði ítrekað sagt þar – ekki einungis í þessari deilu heldur öllum þeim kjaradeilum sem hafa komið upp frá því hún tók við embætti – að það væri alltaf best ef aðilar gætu leyst málin sín á milli við samningaborðið. „Það er hin eðlilega leið og almenn afstaða mín er sú að stjórnvöld eigi helst ekki að beita sér í slíkum málum.“

Hún vildi hins vegar í þessu máli rifja það upp að þegar málum er vísað til sáttasemjara þá væru þau þegar komin á erfiðan stað. „Það er ekki sjálfgefið að kjaradeilum sé vísað til sáttasemjara. Það er algerlega hægt að ganga til samninga án þess að sáttasemjari komi þar að. En ríkissáttasemjari hefur leitt þessar sáttaumleitanir frá 7. desember síðastliðnum. Hann tekur sjálfstæða ákvörðun um að nýta heimild sína til að leggja fram miðlunartillögu og eftir að hafa skoðað þetta mál út frá minni bestu getu get ég ekki séð betur en að sáttasemjari sé innan þeirra heimilda sem er að finna í lögum.“

Katrín sagði jafnfram að hún hefði greint frá því í fjölmiðlum að ef aðilar væru ósammála því mati þá gætu þeir leitað til dómstóla og raunar væri það nú svo að Efling hefði kært þessa ákvörðun til félagsmálaráðuneytis. „Sáttasemjari hefur kært ákvörðun Eflingar um að afhenda ekki félagatalið til héraðsdóms og nýjustu fregnir herma að Samtök atvinnulífsins hafi vísað verkfallsboðunum til Félagsdóms. Mér sýnist því að ýmis stjórnvöld og dómstólar munu hafa ærinn starfa á næstu dögum við að leysa úr þessum deilum, því að þarna er deilt um lagatúlkun.“

Hún vildi sérstaklega taka það fram að augljóslega væri hún ekki að taka afstöðu til efnis miðlunartillögunnar. „Það er algjörlega fráleit túlkun hjá háttvirtum þingmanni. Það sem ég er að taka afstöðu til er að sáttasemjari hafi þessa heimild og hann eigi að vera sjálfstæður í sínum störfum, hann eigi ekki að vera háður afskiptum stjórnmálamanna um það hvernig hann metur stöðuna. Það er alltaf mat sáttasemjara, sem við sem sitjum ekki við samningaborðið eigum mjög erfitt með að leggja sjálf, hvenær er reynt til þrautar. Það er alltaf mat sáttasemjara og þeirra sem sitja við samningaborðið.“

 „Alveg klárt mál“ að forsætisráðherra væri þegar búinn að segja sína skoðun

Eyjólfur sagði aftur á móti að forsætisráðherra væri búinn að segja í fjölmiðlum að sáttatillaga ríkissáttasemjara stæðist skoðun. „Nú er stéttarfélagið búið að kæra miðlunartillögu ríkissáttasemjara til ráðherra í hennar ríkisstjórn. Er einhver að halda því fram að sá ráðherra muni segja að miðlunartillagan standist ekki skoðun, þegar sjálfur forsætisráðherra, forystumaður í ríkisstjórninni, er búinn að segja að hún standist skoðun? Það er alveg augljóst mál að hér erum við farin að tala um ákveðið vanhæfi ráðherrans til að fjalla um þessa kæru, svo það liggi fyrir. 

Það er klárt mál að félags- og vinnumarkaðsráðherra getur ekki sagt, hann á mjög erfitt með að segja það, að miðlunartillagan standist ekki skoðun þegar sjálfur forsætisráðherra er búinn að segja að hún standist skoðun. Hér má líka taka fram að hér er samningafrelsi í landinu fyrir stéttarfélög og verkfallsréttur er eina tæki stéttarfélaga til að fá betri kjör. Vissulega er kominn einn samningur frá Starfsgreinasambandinu en það þýðir ekki að eitt eigi yfir alla að ganga. Þetta stéttarfélag er í sinni kjarabaráttu og er í henni á sínum forsendum. Það er alveg klárt mál að forsætisráðherra er þegar búinn að segja sína skoðun og styður þessa tillögu ríkissáttasemjara, bæði að efni og formi,“ sagði hann. 

Dómstólar eigi síðasta orðið

Katrín sagði að hún og Eyjólfur skildu stjórnskipan landsins með gerólíkum hætti. „Það sem ég hef sagt er að samkvæmt minni skoðun, takandi fram að ég er ekki lögfræðingur eins og háttvirtur þingmaður, þeir eru nú margir hér á þingi, þá sýnist mér tillagan vera innan þeirra heimilda sem afmarkaðar eru í lögum. Þar með tek ég enga efnislega afstöðu til tillögunnar, augljóslega, ef háttvirtur þingmaður skilur mælt mál, og í öðru lagi kom það skýrt fram að aðilar eiga að leita til dómstóla. 

Það er ekki þannig stjórnskipan hér að ráðherra, forsætisráðherra taki afstöðu til þess hvort þetta standist lög. Augljóslega eru það dómstólar sem eiga síðasta orðið. Það á hv. þingmaður að vita, löglærður sem hann er, og þar liggur málið núna. Við erum í þeirri flóknu stöðu núna að við getum séð þá stöðu fyrir í næstu viku að það verði hafið verkfall, að við bíðum enn niðurstöðu héraðsdóms, að við bíðum niðurstöðu ráðherra um það hvort stjórnsýslukæra verður tekin til efnismeðferðar og að við bíðum niðurstöðu Félagsdóms. En það verður ekki forsætisráðherra sem úrskurðar í neinu af þeim málum,“ sagði hún að lokum.