Í byrjun árs spruttu upp deilur í kjölfar greinar sem næringarfræðingurinn Geir Gunnar Markússon skrifaði á vef Náttúrulækningafélags Íslands. Greinin bar yfirskriftina Fimm algengar gervimatvörur sem við gefum börnunum okkar. Í henni sagði Geir Gunnar meðal annars sorglegt að sjá foreldra fæða börnin sín á matmálstímum á pylsuvögnum bæjarins.
Í kjölfar greinarinnar svaraði Steinþór Skúlason, forstjóri SS, þeim ásökunum sem á pylsuna voru bornar. Sagði hann mjög alvarlegt að næringarfræðingur væri að nota rit NLFÍ til þess að dreifa rangfærslum og rógi um þekktar matarvörur, og benti einnig á að pylsan væri í rauninni næringarlega góður kostur miðað við sambærilega flokk matvæla.
Á heimasíðu SS er langur texti þar sem saga pylsunnar er reifuð og menningarlegt verðmæti hennar dásamað. Þar er einnig að finna innihaldslýsingu á pylsunni, en þeirri lýsingu var bætt við síðuna um pylsuna, eftir að Geir Gunnar skrifaði grein sína á vef NLFI, því sé vefur SS skoðaður eins og hann leit út í desember 2015 er textinn eins, en þar vantar þó innihaldslýsingu.
(Myndband úr bandaríksri pylsuverksmiðju sem býr til vínarpylsur, áþekkar þeim íslensku.)
Það sem bættist við textann eru til að mynda tölurnar sem Steinþór taldi upp í gagnrýni sinni á grein Geirs; að pylsa innihaldi aðeins 17% fitu, sem sé minna en í sumum hamborgurum, hún innihaldi 13% prótein, sem sé meira en skyr, og að rúmlega 99% innihalds hennar sé náttúrulegt efni.
Kjöthlutfallið í pylsunni er sagt vera um 65%, en þar er ekki sundurliðað hvað felist í því kjöthlutfalli. Í íslensku pylsuna eru notaðar afurðir úr þremur dýrategundum, nautgripum, kindum og svínum. Stundin sóttist eftir því frá SS að fá myndir af hráefninu sem notað er við gerð á SS-pylsum, fá nákvæma innihaldslýsingu á pylsunum, með tilliti til þess hversu mikið af hverri dýrategund sé notað við framleiðsluna og nákvæma lýsingu á þeim verkferlum sem notaðar eru við gerð pylsunnar. 
Fyrirspurnin var send á verkstjóra í pylsugerð hjá SS, en svar barst frá Steinþóri Skúlasyni, forstjóra SS. Steinþór segist ekki vilja veita upplýsingar um starfsemi fyrirtækisins. Hann vísar til þess að hann sé ósáttur við fyrri umfjöllun Stundarinnar. Í grein Stundarinnar um matvælaframleiðslu í síðasta mánuði var greint frá því að Steinþór hefði hafnað beiðni Stundarinnar um að fá að sjá framleiðsluferil fyrirtækisins. Hann útskýrði höfnun sína með þeim orðum að slíkt væri „ekki lystaukandi“ fyrir neytendur. Vegna umfjöllunarinnar hafnar Steinþór því að veita Stundinni nokkrar upplýsingar um starfsemi SS. „Lögbundnar upplýsingar um innihald eru veittar á umbúðum,“ sagði Steinþór og vísar á vefsíðu fyrirtækisins með aðrar upplýsingar.
„Íslendingar borða SS pylsur“
Á vefsíðu SS er fjallað sérstaklega um SS-pylsuna í sérstökum neytendahluta. „SS vínarpylsan er einn vinsælasti skyndibiti landsmanna. Með öflugu gæðaeftirliti, fyrsta flokks hráefni og áherslu á að viðhalda gömlum hefðum í pylsugerð er framleidd góð vara sem stenst kröfur neytenda um gæði og hollustu ár eftir ár.“
Þar segir einnig: „Gæði er einkunnarorð SS pylsunnar og allt frá upphafi hafa stjórnendur fyrirtækisins haft það að leiðarljósi að uppfylla kröfur viðskiptavina sinna. Þessi mikli metnaður þeirra, ásamt frábæru starfsfólki, hefur átt sinn þátt í því að SS pylsan er enn í dag þjóðarréttur Íslendinga enda „Borða Íslendingar SS pylsur“. Æðsti stjórnandi fyrirtækisins vill hins vegar ekki gefa upp nákvæmlega hvert hráefnið er.
Pylsur sagðar krabbameinsvaldandi
Þann 26. október í fyrra birti Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) og Alþjóðastofnun rannsókna á krabbameini (IARC) niðurstöður rannsókna á neyslu á unnum kjötvörum og rauðu kjöti og áhættu á krabbameini. „Það þýðir þó ekki að það sé jafnhættulegt að borða unnar kjötvörur og að reykja,“ segir í umfjöllun Landlæknis um málið.
Í niðurstöðunum flokkar Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin unnar kjötvörur sem krabbameinsvaldandi og setur þær í sama flokk og til dæmis reykingar, áfengi og asbest. Meta þau svo að fyrir hver 50 grömm af unnum kjötvörum sem neytt er daglega aukist til dæmis hættan á ristilkrabbameini um 18%.
Embætti Landlæknis Íslands birti þessar niðurstöður og hvatti til þess að Íslendingar reyndu að takmarka neyslu sína á kjöti, og þá sérstaklega unnum kjötvörum.
SS pylsan telst einmitt til unna kjötvara, og er ein pylsa, óelduð og beint úr pakkanum að meðaltali 58 grömm, samkvæmt óformlegri rannsókn blaðamanns Stundarinnar.
Úr hverju er íslenska pylsan?
Eins og áður segir þá eru þau 65% pylsunnar sem sögð eru vera unnin með kjötafurðum þó talsvert á huldu. Bæði vildi SS ekki gefa upp nákvæmlega hvert hlutfall þeirra þriggja dýrategunda sem notaðar eru í pylsurnar er, og einnig hafa þeir ekki viljað gefa upp hvaða hlutar dýranna eru notaðir í framleiðsluna. 
Íslenska SS pylsan er svonefnd vínarpylsa (Úr þýsku: Wiener Würstchen), afbrigði af frankfurterpylsum (Úr þýsku: Frankfurter Würstchen). Framleiðsla á þessari pylsutegund virðist vera keimlík á milli landa, og til þess að geta málað upp sem besta mynd af því hvernig íslenska pylsan er sett saman byggir Stundin að hluta til umfjöllun sína á sambærilegt vinnsluferli erlendis, vegna afstöðu SS að veita ekki nánari upplýsingar.
Innihald:
Kjöt: Þær kjötafurðir sem notaðar eru í pylsugerð eru almennt afgangar og afskurðir sem falla til við aðra framleiðslu og ekki er hægt að selja eina og sér. Samkvæmt matar- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna (FAO) eru þeir hlutar dýra sem notaðir eru í framleiðsluna „afklippur í lágum gæðum, fituafgangar, kjöt af höfði, fætur dýra, húð dýra, blóð, lifur og aðrir ætir afgangar slátrunarinnar“. Þessar afurðir eru svo settar í hakkavél þar sem bein, sinar, vöðvar, fita, fætur og aðrir líkamshlutar eru muldir niður í eins konar kjötbúðing. 
Vatn: Saman við búðinginn er svo blandað vatni. Reglugerðir í Bandaríkjunum heimila ekki að hlutfall vatns í pylsum sé hærra en 10%. Engar sambærilegar reglur eru hér á landi, en samkvæmt SS er 25% af íslensku pylsunni vatn.
Litar og bindiefni: Viðbætt aukaefni í íslensku pylsunni eru fosfat, sem er 0,54% af þyngd hennar og er notað sem bindiefni, C vítamín sem er um 0,07% til þess að minnka hættu á gerjun og nítrít sem er 0,03% og er bætt í pylsuna til þess að gefa henni rauðan lit, því án þess væri pylsan grá á litinn, svipuð og kjötfarsið, sem er annar kjötbúðingur mulinn saman úr afskorningum og afgöngum.
Salt: Í pylsunni er svo bætt við salti, sem telur um 2,1% af heildarþyngd hennar, en það gerir rúmlega 1 gramm á hverja pylsu. Ráðlagður dagsskammtur við neyslu á salti er um 7 grömm fyrir karlmann og 6 grömm fyrir konur. Í gagnagrunni síðunnar doktor.is má finna umfjöllun um samspil saltneyslu og blóþrýstings. Þar kemur fram að ef saltmagn er meira en 1,5 grömm í 100 grömmum af matvælum telst það vera hátt. Einnig hefur verið varað við því að gefa börnum of mikið salt og varað við því að gefa börnum mat sem ekki er sérstaklega ætlaður þeim, þar sem hann getur innihaldið of mikið salt fyrir þau. Vinsælt er að gefa börnum pylsur að borða, en ráðlagður dagsskamtur salts fyrir börn á aldrinum 1 til 3 ára er 2 grömm á dag, fer upp í 3 grömm fyrir 4 til 6 ára.
Görnin: Til þess að halda pylsunni saman þarf að hafa utan um hana görn. Utan um íslensku pylsuna er görn sem unnin er úr kollagen. Kollagen er prótein sem er í húðum flestra spendýra. Til þess að búa til kollagen garnir eru húðir slátraðra nautgripa hreinsaðar af öllum hárum og svo brytjaðar niður. Bútunum er svo blandað saman við vatn, mjólkursýru og sellulósa fjölsykrur og hrært þar til húðin leysist upp og úr verður eins konar húð-búðingur. Hann er svo mótaður í húð-rörin sem kjötbúðingnum er sprautað inn í, og þannig er pylsan fullkomnuð.
Önnur efni: Auk ofangreinds innihalds er í pylsunni 3,5% undanrennuduft, 2,7% kartöflumjöl, 1% sojaprótein og 0,8% krydd og kjötkraftur.
Hvetur til minni pylsuneyslu
Hólmfríður Þorgeirsdóttir næringarfræðingur er annar verkefnastjóra næringar hjá Embætti landlæknis. Hún segist ekki ráðleggja fólki að borða margar pylsur í viku, „bara reyna að takmarka þetta eins og kostur er“. Segir hún hættuna á því að þróa ristilkrabbamein vegna neyslu á unnum kjötvörum vera litla, en eftir því sem fólk borði meira magn aukist líkurnar.
„Pylsur vissulega flokkast sem unnin kjötvara. Þar sem mikill fjöldi fólks borðar talsvert magn af unninni kjötvöru getur þetta skipt talsverðu máli fyrir lýðheilsu. Það þýðir ekki að fólk þurfi að hætta að borða allt rautt kjöt og unnar kjötvörur, en ef borðað er mikið af þeim á að minnka magnið.“
Landlæknir ráðleggur að neysla á rauðu kjöti og unnu kjöti við 500 grömm á viku. „Sérstaklega skal takmarka neyslu á unnum kjötvörum,“ segir þar.
Athugasemdir