Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 6 árum.

Dómarar hétu því að vera stjórnvöldum trúir og hlýðnir

Um ára­tuga­skeið und­ir­rit­uðu ný­skip­að­ir dóm­ar­ar dreng­skap­ar­heit þar sem þeir skuld­bundu sig skrif­lega til að hlýða stjórn­völd­um, hand­höf­um fram­kvæmd­ar­valds­ins. Um leið voru þeim tryggð­ar há­ar tekj­ur á þeim for­send­um að þeir yrðu að vera sjálf­stæð­ir og óháð­ir.

Dómarar hétu því að vera stjórnvöldum trúir og hlýðnir
Óháðir valdhöfum „Almenningur verður að geta treyst því að dómarar sjái sér engan hag í því að þurfa að þóknast valdhöfum í dómsstörfum sínum,“ segir í erindi sem Dómarafélag Íslands sendi Alþingi í fyrra vegna lagabreytinga um launaákvarðanir. Mynd: Davíð Þór

Héraðsdómarar á Íslandi voru látnir undirrita drengskaparheit allt til ársins 2010 þar sem þeir hétu því að vera stjórnvöldum landsins trúir og hlýðnir. 17 dómarar sem nú starfa við héraðsdómstólana hafa svarið slíkan eið og telur Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir dómsmálaráðherra óþarft að leysa þá undan honum.

Þrígreining ríkisvalds, sjálfstæði dómstóla og eftirlitshlutverk þeirra gagnvart öðrum valdþáttum er á meðal grundvallarreglna íslenskrar stjórnskipunar. Dómarar skera úr um hvort athafnir stjórnvalda samrýmist lögum og hvort lög sem Alþingi setur standist stjórnarskrá. Þá dæma þeir í refsimálum sem framkvæmdarvaldið höfðar á hendur sakborningum. Hin sérstaka staða dómara innan stjórnkerfisins hefur verið talin kalla á að þeir njóti hárra tekna, eða eins og kjararáð orðaði það í launaákvörðun árið 2015, „að kjör dómara verði ávallt meðal hinna bestu sem ríkisvaldið getur veitt“.  

Þrátt fyrir þetta liggur nú fyrir að allt til ársins 2010 voru nýskipaðir héraðsdómarar látnir undirrita drengskaparheit þar sem þeir skuldbundu sig skriflega til að hlýða stjórnvöldum, handhöfum framkvæmdarvaldsins. Þetta kemur fram í svörum dómsmálaráðherra við fyrirspurn Jóns Þórs Ólafssonar, þingmanns Pírata. 

Hollustuskylda hæstaréttardómara afnumin fyrr

Orðrétt hljóðaði drengskaparheitið svo: „Ég undirrituð/undirritaður, sem skipuð/skipaður hefur verið héraðsdómari, heiti því að vera stjórnvöldum landsins trú/r og hlýðin/n, halda stjórnskipunarlög ríkisins og gegna af árvekni og samviskusemi skyldum þeim, er starf mitt og skipunarbréf leggja mér á herðar.“ 

Hæstaréttardómarar undirrituðu sams konar eið til ársins 1994, en þá var hollustuskyldan gagnvart stjórnvöldum felld brott. Í dag eru drengskaparheit héraðsdómara, hæstaréttardómara og landsréttardómara samhljóða og kveða einungis á um að þeir fylgi stjórnarskrá og gegni skyldum sínum af árvekni og samviskusemi. 

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.
Tengdar greinar

Dómsmál

Ógnaði heimilisfólki með heimagerðu sverði
FréttirDómsmál

Ógn­aði heim­il­is­fólki með heima­gerðu sverði

Hér­aðs­dóm­ur Vest­ur­lands dæmdi fyr­ir skömmu mann fyr­ir lík­ams­árás, hús­brot og akst­ur und­ir áhrif­um áfeng­is. Í lýs­ing­um vitna er sagt frá því að mað­ur­inn hafi kýlt heim­il­is­mann sem reyndi að koma í veg fyr­ir að mað­ur­inn kæmi inn um glugga á hús­inu. Þá er einnig sagt frá því að mað­ur­inn hafi á ein­um tíma­punkti dreg­ið fram heima­gert sverð á sveifl­að því í kring­um sig fyr­ir ut­an hús­ið.

Mest lesið

Segja svör Íslands hvorki viðunandi né í samræmi við raunveruleikann
6
Fréttir

Segja svör Ís­lands hvorki við­un­andi né í sam­ræmi við raun­veru­leik­ann

Hvít­þvott­ur, inni­halds­leysi og óvið­un­andi svör sem eru ekki í tengsl­um við raun­veru­leik­ann eru með­al þeirra orða sem Geð­hjálp not­uðu til að lýsa svör­um Ís­lands um geð­heil­brigð­is­mál í sam­ráðs­gátt. Inn­an stjórn­kerf­is­ins er unn­ið að drög­um að mið­ann­ar­skýrslu Ís­lands vegna alls­herj­ar­út­tekt­ar Sam­ein­uðu þjóð­anna á stöðu mann­rétt­inda­mála.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Á ekki möguleika á að fá réttláta málsmeðferð“
2
Fréttir

„Á ekki mögu­leika á að fá rétt­láta máls­með­ferð“

Nauðg­un­ar­kær­an var felld nið­ur, en um­boðs­mað­ur Al­þing­is tek­ur und­ir að­finnsl­ur við rann­sókn lög­reglu, varð­andi at­riði sem hefðu getað skipt máli við sönn­un­ar­mat. Eft­ir at­hug­un á máli Guðnýj­ar S. Bjarna­dótt­ur sendi um­boðs­mað­ur Al­þing­is einnig rík­is­sak­sókn­ara ábend­ingu varð­andi varð­veislu gagna í saka­mál­um og árétt­aði mik­il­vægi þess að ákær­andi hafi öll gögn und­ir hönd­um þeg­ar hann tek­ur af­stöðu.

Mest lesið í mánuðinum

Forsprakki útifundar játaði fjárdrátt á leikskólanum Klettaborg
1
Fréttir

Forsprakki úti­fund­ar ját­aði fjár­drátt á leik­skól­an­um Kletta­borg

Sig­fús Að­al­steins­son, stofn­andi hóps­ins Ís­land - þvert á flokka, sem stend­ur fyr­ir úti­fund­um um hæl­is­leit­end­ur, ját­aði á sig fjár­drátt frá leik­skól­an­um Kletta­borg þeg­ar hann var for­stöðu­mað­ur þar. Hann vill ekki dæma hvort brot af því tagi séu nógu al­var­leg til að inn­flytj­end­ur sem gerð­ust sek­ir um þau ætti að senda úr landi.
Drengir kvörtuðu undan kennara og var meinað að sitja kennslustundir
5
Úttekt

Dreng­ir kvört­uðu und­an kenn­ara og var mein­að að sitja kennslu­stund­ir

Tólf ára gaml­ir dreng­ir leit­uðu til skóla­stjóra vegna meints of­beld­is af hálfu kenn­ara. Í kjöl­far­ið var þeim mein­að að sitja kennslu­stund­ir hjá kenn­ar­an­um. Ann­ar baðst af­sök­un­ar eft­ir tvær vik­ur og fékk þá að koma aft­ur í tíma. Hinn sætti út­skúf­un í tvo mán­uði, áð­ur en skól­an­um var gert að taka dreng­inn aft­ur inn í tíma. For­eldr­ar drengs­ins segja kerf­ið hafa brugð­ist barn­inu og leit­uðu að lok­um til lög­reglu.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár