Hvorki sjóðsstýringarfyrirtækið Stefnir né Fjármálaeftirlitið vissu að eignarhaldsfélag eiginkonu Hreiðars Más Sigurðssonar á Tortólu, Fultech, væri eignaraðili að sjóðnum Icelandic Travel Service Fund. Sjóðurinn var stofnaður árið 2011 og átti meðal annars um tíma hlut í náttúruperlunni Þríhnúkagíg sem á nokkrum árum hefur orðið einn af þekktari ferðamannastöðum landsins. Stundin greindi frá eignarhaldi Tortólufélagsins á hlutdeildarskírteinum í sjóðnum í síðustu viku.
Eins og sagt var frá í grein blaðsins þá var umrætt Tortólufélagið Fultech flutt til Lúxemborgar í lok árs 2017 og sameinað félaginu Vinson Capital. Fultech átti þá ríflega 310 milljóna króna eignir, eignir sem að langmestu leyti voru umræddur sjóður Stefnis.
Stefnir vissi ekki um eigendurna
Sjóðurinn Icelandic Travel Service Fund var upphaflega stofnaður árið 2011, að beiðni Banque Havilland í Lúxemborg, en sá banki var stofnaður á rústum gamla Kaupþings í Lúxemborg. Þetta segir Flóki Halldórsson, framkvæmdastjóri Stefnis, við Stundina: „Við fáum fyrirspurn frá Banque Havilland um hvort við getum sett á laggirnar sjóð sem fjárfest getur í ferðaþjónustu á Íslandi. Framlagið yrði fyrst frá Banque Havilland, safnreikningi þar. Við sögðum bara að við myndum setja upp reglur fyrir sjóðinn og skipa þyrfti fjárfestingaráð fyrir hann.“
„Nei, við vitum það ekki“
Safnreikningar virka þannig að raunverulegir eigendur fjármunanna á bak við reikninginn eru ekki opinberir. Flóki segir að forsvarsmenn Stefnis hafi ekki vitað hvaða fjárfestar hafi verið á bak við sjóðinn. „Nei, við vitum það ekki. Þetta er svokallaður safnreikningur Banque Havilland sem upphaflega fjárfestir þarna,“ segir Flóki en eins og hann segir þá var það Banque Havilland sem var upphaflega í fyrirsvari fyrir viðskiptamennina á bak við fjárfestinguna. Flóki segir að meiningin hafi svo verið að sjóðurinn ætti að stækka en af því varð ekki.
Alveg ljóst er því að Stefnir vissi ekki að það væri eiginkona Hreiðars Más sem væri á bak við fjármunina í umræddum sjóði: „Þessir safnreikningar eru þannig að við sjáum ekki hverjir viðskiptavinir erlendra fjárfesta sem fjárfesta hjá okkur eru. Við göngum bara úr skugga um að um sé að ræða fagfjárfesta og gerum ráð fyrir að erlenda fjármálafyrirtækið hafi staðfest þá sem fagfjárfesta […] Við áttum einn mann í fjárfestingarráði sjóðsins og Banque Havilland átti tvo að mig minnir en þetta fjárfestingarráð hefur ekki hist í mörg ár.“
FME spurði ekki um sjóðinn
Í svörum frá Fjármálaeftirlitinu um eftirlit stofnunarinnar með fjárfestingum í sjóðum eins og Icelandic Travel Service Fund kemur fram að ekki sé óskað eftir því að fá nöfn eigenda hlutdeildarskírteina í sjóðum. FME segir hins vegar að stofnunin geti kallað eftir þessum upplýsingum um einstaka sjóði: „Fjármálaeftirlitið óskar ekki eftir upplýsingum um eigendur hlutdeildarskírteina í reglubundinni gagnaöflun Fjármálaeftirlitsins. Fjármálaeftirlitið hefur hins vegar heimild til að kalla eftir öllum gögnum og upplýsingum hjá þeim aðilum sem lögin taka til ef stofnunin telur þau nauðsynleg vegna eftirlitsins. Fjármálaeftirlitið hefur kallað eftir upplýsingum um eigendur hlutdeildarskírteina sjóða í sértækum athugunum,“ segir í svari frá Sigurði Valgeirssyni, upplýsingafulltrúa FME.
Fjármálaeftirlitið getur hins vegar ekki greint frá því hvort óskað hafi verið eftir upplýsingum um hluthafa þessa tiltekna sjóðs: „Í svari okkar við síðustu spurningu sögðum við að Fjármálaeftirlitið hefði kallað eftir upplýsingum um eigendur hlutdeildarskírteina sjóða í sértækum athugunum. Við gefum hins vegar ekki upplýsingar um einstaka aðila hvað þetta varðar. Við getum því ekki svarað þessari spurningu.“
Miðað við það að Stefnir bjó ekki yfir upplýsingum um eigendur hlutdeildarskírteina í Icelandic Travel Service Fund þá virðist vera ljóst að FME hafi ekki heldur kallað eftir þessum upplýsingum enda hefur ekki komið fram að ástæða hafi verið til þess. . Miðað við upplýsingarnar frá FME og Stefni þá er einnig mögulegt að FME hefði þurft að biðja Banque Havilland í Lúxemborg um upplýsingar um eigendur hlutdeildarskírteina í sjóðnum ef svo hefði borið undir. Öðru máli gegnir ef til dæmis Kvika eða annar íslenskur væri skráður fyrir umræddum safnreikningi því þá gæti FME leitað beint til viðkomandi banka eftir upplýsingum.
Fé komið leynilega og löglega til landsins
Málið sýnir vel hversu auðvelt það getur verið fyrir aðila, sem ekki vilja sjálfir vera skráðir fyrir tilteknum eignum á Íslandi, að koma bakdyramegin inn í íslenskt viðskiptalíf með notkun á sjóðum, safnreikningum, erlendum fjármálafyrirtækjum og eftir atvikum aflandsfélögum í Lúxemborg eða skattaskjólsfélögum á Tortólu. Íslenskar eftirlitsstofnanir eiga ekki auðvelt með að kortleggja slíkt dulið eignarhald og er því líklegra en ekki að það komi aldrei í ljós. Með þessum hætti geta aðilar sem eiga fé erlendis komið því inn í landið með löglegum hætti án þess að það veki athygli.
Athugasemdir