Sýslumannafélag Ísland leggst eindregið gegn því að frumvarp Pírata um lögbann á fjölmiðla verði samþykkt, en með frumvarpinu eru lagðar til breytingar í þá veru að ekki verði unnt að leggja lögbann á upplýsingavinnslu og umfjöllun fjölmiðla án dómsúrskurðar.
Í umsögn Sýslumannafélagsins um frumvarpið, sem barst allsherjar- og menntamálanefnd Alþingis í síðustu viku, eru gerðar athugasemdir við ýmis atriði frumvarpsins og varað við réttaróvissu sem kunni að skapast ef það er samþykkt.
Megingagnrýni félagsins er sú að með frumvarpinu sé dregið verulega úr gagnsemi lögbanns sem aðferðar til að vernda réttindi gerðarbeiðanda, það er þess aðila sem fer fram á að lögbanni sé beitt.
„Ef lögbann á að þjóna tilgangi sínum þá er eðli málsins samkvæmt mjög brýnt að krafa þar um fái skjóta málsmeðferð og er það tilgangur laga um lögbann að ekki þurfi að bíða eftir niðurstöðu dómstóls um efnið. Lögbanni er ætlað að tryggja óbreytt ástand á meðan leitað er álits dómstóla um lögmæti tiltekinnar athafnar,“ segir í umsögn Sýslumannafélagsins sem er undirrituð af Lárusi Bjarnasyni formanni þess.
„Sú tillaga sem lögð er fram í þessu frumvarpi vinnur þvert gegn tilgangi laganna um lögbann og skjóta málmeðferð lögbannsbeiðna. Tillagan stuðlar að mun lengri málsmeðferð og gerir það að verkum að sú réttarfarslega bráðabirgðavernd sem ákvæðum um lögbann er ætlað að tryggja er verulega skert ef ekki gagnslaus.“
Þannig telur Sýslumannafélag Íslands að frumvarpið leiði til lengri álsmeðferðar og vinni þvert gegn tilgangi lagaákvæða um lögbann. „Sýslumenn og löglærðir fulltrúar þeirra hafa farið með lögbannsgerðir frá því að dómsvald og umboðsvald í héraði var aðskilið árið 1992 og farist það vel úr hendi. f flestum tilvikum hefur ákvörðun sýslumanna verið staðfest fyrir dómstólum. Loks vakna spurningar um jafnréttissjónarmið í löggjöf þegar ákvæði í heildarlöggjöf eiga ekki að ná til ákveðinna aðila. Sýslumannafélag íslands telur ekki ástæðu til þess að breyta lögum um lögbann á þann hátt sem lagt er til í umræddu frumvarpi og mælir gegn því að frumvarpið verði samþykkt.“
Umsögn Sýslumannafélagsins er í takt við sjónarmið sem Brynjar Níelsson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, viðraði í þingræðu þegar rætt var um frumvarp Pírata þann 21. desember síðastliðinn.
„Það hefur enga þýðingu, eins og þetta frumvarp hér er, að dómstólar fari að ákveða lögbann eftir að hafa fjallað um stjórnarskrána og tekist á um hana í marga mánuði. Því að þá er tjónið orðið. Þá hefur lögbann enga þýðingu lengur,“ sagði Brynjar. „Þess vegna hefur þetta frumvarp enga þýðingu. Þegar tjáningarfrelsi er takmarkað í lögum gildir það um alla í samfélaginu, líka fjölmiðla.“
Þórhildur Sunna Ævarsdóttir, þingkona Pírata og fyrsti flutningsmaður frumvarpsins, rakti í sömu umræðum að Mannréttindadómstóll Evrópu hefði gefið út tilmæli um skilyrði sem yrðu að vera fyrir hendi svo skerða mætti tjáningarfrelsi með lögmætum hætti. Augljóst væri að ekkert mat hefði farið fram af hálfu sýslumanns á því hvort skilyrðin væru uppfyllt.
„Ég held því hér fram að það sé ekki nauðsynlegt heldur beinlínis stórhættulegt lýðræðisþjóðfélagi að setja lögbann á umfjöllun fjölmiðla tveimur vikum fyrir kosningar um fjármálaviðskipti þá hæstráðanda framkvæmdarvalds þjóðarinnar,“ sagði hún. „Það er stórhættulegt lýðræðinu og langt frá því að vera nauðsynlegt í lýðræðisríki. Það er því augljóst að matið á hvort það skilyrði hafi verið uppfyllt þegar ákveðið var að setja lögbann á umfjöllun Stundarinnar um fjármálaviðskipti hæstvirts fjármálaráðherra Bjarna Benediktssonar í aðdraganda bankahrunsins 2008 fór ekki fram á skrifstofum sýslumannsembættisins.“
Fyrirvari: Fjölmiðillinn Stundin er aðili að lögbannsmáli sem nú er til meðferðar fyrir dómstólum og hefur verið stefnt af Glitni Holding fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur þar sem staðfestingarmál er enn yfirstandandi.
Athugasemdir