Þessi grein birtist fyrir rúmlega 4 mánuðum.

Seldu upprunaábyrgðir fyrir milljarða í fyrra

Tekj­ur Lands­virkj­un­ar af sölu upp­runa­ábyrgða hafa marg­fald­ast á fjór­um ár­um. Lengi voru ábyrgð­irn­ar af­hent­ar við­skipta­vin­um án sér­staks gjalds en nú skila þær millj­örð­um í nýj­ar tekj­ur.

Seldu upprunaábyrgðir fyrir milljarða í fyrra
Milljarða tekjur Tekjur af sölu upprunaábyrgða nema milljörðum króna á hverju ári. Hörður Arnarson er forstjóri Landsvirkjunar. Mynd: Bára Huld Beck

Landsvirkjun hefur á fjögurra ára tímabili selt upprunaábyrgðir vegna raforku fyrir 13 milljarða króna. Langmest fékkst fyrir ábyrgðirnar á síðasta ári, eða 5,7 milljarðar. Tekjurnar hafa margfaldast á þessu tímabili en stefnubreyting varð árið 2023 sem hefur fært fyrirtækinu auknar tekjur af ábyrgðunum.

Árið 2021 námu tekjur fyrirtækisins af sölu ábyrgða sem þessara einum milljarði og 1,7 milljörðum ári síðar. Sú ákvörðun var hins vegar tekin síðla árs 2022 að árið 2023 yrðu sölufyrirtækjum á heildsölumarkaði raforku ekki lengur afhentar upprunaábyrgðir án greiðslu. Afsláttur var veittur fyrst um sinn vegna kaupanna, en tekjur fyrirtækisins af sölu þessara ábyrgða hefur aukist mjög. 

Horft fram hjá ábyrgðarkerfinu

Ábyrgðirnar byggja á evrópsku kerfi sem er ætlað að skapa fjárhagslega hvata til að vinna endurnýjanlega orku. Með útgáfu ábyrgðanna verða í raun til tvær vörur þegar rafmagn er unnið úr endurnýjanlegum orkugjöfum; rafmagnið sjálft og svo ábyrgðarskírteinið vegna framleiðslunnar. Það þýðir hins vegar líka að þessar tvær ólíku vörur eru ekki endilega seldar sama aðila. 

NúllÍ ársskýrslu Rio Tinto, móðurfélags ÍSAL í Straumsvík, er starfsemin kolefnishlutlaus. Það er meðal annars vegna kaupa á upprunaábyrgða fyrir raforkunotkun álversins.

Þannig getur kaupandi að íslensku rafmagni, sem sannarlega er framleitt úr endurnýjanlegum orkugjöfum, ekki talið slíkt fram í grænu bókhaldi, sem dæmi, nema að með fylgi vottun. Íslenskir stórnotendur, sem fyrst og fremst eru álverin þrjú, hafa ekki viljað kaupa þessar ábyrgðir en hafa engu að síður auglýst sig sem notendur grænnar orku. 

Í janúar á síðasta ári kom fram í svari þáverandi umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að enginn álframleiðandi á Íslandi kaupi upprunaábyrgðir fyrir þá orku sem þeir nota. Það hefur þó breyst. Í nýlega birtri ársskýrslu Rio Tinto, móðurfélags ÍSAL í Straumsvík, segir að félagið hafi á liðnu ári keypt upprunaábyrgðir rafmagns og telur nú starfsemi ÍSAL upp á lista yfir kolefnishlutlausar rekstrareiningar.

Rio kaupir ábyrgðir

Í skriflegu svari Rio Tinto, móðurfélags ÍSAL, við fyrirspurn Heimildarinnar til ÍSAL, segir að vottun grænnar orku í vinnslu fyrirtækisins, hvort sem er með orkuskírteinum (REC) eða upprunaábyrgðum sé stjórnað af móðurfélaginu.

„Fyrirtækið hefur nýverið ákveðið að færa sig yfir í markaðsmiðaða aðferð við skýrslugerð um losun í umfangi 2 sem aðalviðmið og markmið og mun framvegis nota þessa nýju aðferð, þar á meðal fyrir ÍSAL. Öll evrópsk upprunavottorð (GO) sem Rio Tinto kaupir eru fengin frá hágæða endurnýjanlegum orkustöðvum í meginlandi Evrópu í gegnum AIB,“ segir í svarinu. 

Þegar Rio Tinto talar um umfang 2, er verið að vísa til skráningar í loftslagsbókhaldi á óbeinni losun gróðurhúsalofttegunda sem stafar af kaupum á rafmagni, gufu, hita eða kælingu sem fyrirtæki notar í starfsemi sinni. 

Aukið verðmæti í ábyrgðum

Samkvæmt upplýsingum á vef Landsvirkjunar eru kaupendur upprunaábyrgða úr framleiðslu fyrirtækisins að mestu almennir notendur í Evrópu. Landsvirkjun seldi fyrstu ábyrgðirnar árið 2011 en þá var viðskiptakerfið orðið þriggja ára gamalt. Ekki er sérstaklega gerð grein fyrir tekjunum í ársreikningi fyrirtækisins, en í svari við fyrirspurn Heimildarinnar komu áðurnefndar tölur um tekjur fram. 

Breytingin sem varð árið 2023 fólst í því að raforkusalar sem selja til venjulegra neytenda, það er ekki stórnotenda sem kaupa sína orku milliliðalaust af Landsvirkjun, fengu ekki sínar ábyrgðir endurgjaldslaust. Við það fjölgaði þeim ábyrgðum sem fyrirtækið hafði til sölu. Auknar tekjur endurspegla samt ekki síður aukið verðmæti á markaði með upprunaábyrgðir. 

Allur gangur er á því hvort rafmagn til íslenskra heimila er upprunavottað eða ekki. Þannig rukkar Orka náttúrunnar, sem er sölufyrirtæki Orkuveitu Reykjavíkur, hálfa krónu á hverja kílóvattsstund fyrir upprunaábyrgð á rafmagni til heimila. 

Kjósa
14
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir (1)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
  • Hlynur Jörundsson skrifaði
    Bíddu við ?? Enn eitt álagið a venjulega notendur? Af hverju kemur það ekki a óvart.
    0
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Indriði Þorláksson
2
Pistill

Indriði Þorláksson

Veiði­gjöld, hagn­að­ur og raun­veru­leg af­koma

Sam­tök fyr­ir­tækja í sjáv­ar­út­vegi hafa mót­mælt hækk­un veiði­gjalda með röng­um for­send­um og áróðri. Al­menn­ing­ur styð­ur hins veg­ar að hlut­ur þjóð­ar­inn­ar í arði af fisk­veiðiauð­lind­inni verði auk­inn. Reikn­uð auð­lindar­enta end­ur­spegl­ar raun­veru­lega af­komu bet­ur en bók­halds­leg­ur hagn­að­ur, sem get­ur ver­ið skekkt­ur með reikn­ings­færsl­um og eigna­tengsl­um.
Segja svör Íslands hvorki viðunandi né í samræmi við raunveruleikann
6
Fréttir

Segja svör Ís­lands hvorki við­un­andi né í sam­ræmi við raun­veru­leik­ann

Hvít­þvott­ur, inni­halds­leysi og óvið­un­andi svör sem eru ekki í tengsl­um við raun­veru­leik­ann eru með­al þeirra orða sem Geð­hjálp not­uðu til að lýsa svör­um Ís­lands um geð­heil­brigð­is­mál í sam­ráðs­gátt. Inn­an stjórn­kerf­is­ins er unn­ið að drög­um að mið­ann­ar­skýrslu Ís­lands vegna alls­herj­ar­út­tekt­ar Sam­ein­uðu þjóð­anna á stöðu mann­rétt­inda­mála.

Mest lesið í mánuðinum

Forsprakki útifundar játaði fjárdrátt á leikskólanum Klettaborg
2
Fréttir

Forsprakki úti­fund­ar ját­aði fjár­drátt á leik­skól­an­um Kletta­borg

Sig­fús Að­al­steins­son, stofn­andi hóps­ins Ís­land - þvert á flokka, sem stend­ur fyr­ir úti­fund­um um hæl­is­leit­end­ur, ját­aði á sig fjár­drátt frá leik­skól­an­um Kletta­borg þeg­ar hann var for­stöðu­mað­ur þar. Hann vill ekki dæma hvort brot af því tagi séu nógu al­var­leg til að inn­flytj­end­ur sem gerð­ust sek­ir um þau ætti að senda úr landi.
Drengir kvörtuðu undan kennara og var meinað að sitja kennslustundir
6
Úttekt

Dreng­ir kvört­uðu und­an kenn­ara og var mein­að að sitja kennslu­stund­ir

Tólf ára gaml­ir dreng­ir leit­uðu til skóla­stjóra vegna meints of­beld­is af hálfu kenn­ara. Í kjöl­far­ið var þeim mein­að að sitja kennslu­stund­ir hjá kenn­ar­an­um. Ann­ar baðst af­sök­un­ar eft­ir tvær vik­ur og fékk þá að koma aft­ur í tíma. Hinn sætti út­skúf­un í tvo mán­uði, áð­ur en skól­an­um var gert að taka dreng­inn aft­ur inn í tíma. For­eldr­ar drengs­ins segja kerf­ið hafa brugð­ist barn­inu og leit­uðu að lok­um til lög­reglu.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár