„Það var ríkjandi ósætti við það að ganga inn í bandalagið og það var meira að segja mikið ósætti á þingi. Samt einhvern veginn snerust hlutirnir við og við vorum komin í NATO. Þetta er náttúrulega hlutur sem þjóðin hefði átt að velja.“ 

Þetta er meðal þess sem fram kom í máli Eiríks Inga Jóhannssonar, forsetaframbjóðanda og fyrrum sjómanns, í nýjasta þætti Pressu. Ásamt honum ræddu þau Ásdís Rán Gunnarsdóttir, Ástþór Magnússon og Viktor Traustason framboð sín og sýn þeirra á embætti og hlutverk forseta Íslands.

Þau voru meðal annars spurð hvaða lög úr fortíðinni þau hefðu neitað skrifa undir og skotið í þjóðaratkvæðagreiðslu, sætu þau í embætti forseta á þeim tíma. Eiríkur Ingi sagði í svari sínu að hann hefði skotið samningi um aðild Íslands að Atlantshafsbandalaginu árið 1949 í þjóðaratkvæðagreiðslu.

Eiríkur Ingi benti einnig á inngöngu Íslands inn í EES. Það væri annað dæmi úr sögunni sem velta mætti fyrir sér hvort að hefði átt að rata fyrir þjóðaratkvæðagreiðslu.

„Ég stend í þeirri trú þegar það kemur að einhverjum samningum eða lögum sem hafa mikil áhrif á íbúa landsins, þá eiga þeir náttúrulega að fá að velja það. Það er ekki fyrir okkur ráðamennina að taka algjöra niðurstöðu í þessum málum.“ 

Ísland greiðir of mikið fyrir aðild að NATO

Þá sagði Eiríkur að Ísland greiða of mikið fyrir aðild sína að Atlantshafsbandalaginu. Að hans mati ættu landsmenn að sækja sér fjármagn og fé frá bandalaginu til þess að reisa mikilvæga innviði.

„Ef við erum föst í þessum samtökum þá eigum við náttúrulega að mjólka kúna og fá meira út úr þessu. Við erum farin að borga meira með NATO heldur en við eigum raunverulega að gera. Það eru í rauninni þeir sem vilja okkur en ekki við sem viljum þá,“ sagði Eiríkur og nefndi í samhengi að bandalagið ætti að taka þátt í fjármögnun á nýjum alþjóðlegum flugvöll.

„Þarna ætti NATO að koma sterklega til að borga brúsann fyrir það en Íslendingar eiga ekki að borga neitt í þessu varnarbandalagi.“ 

Hinir frambjóðendurnir líka reiðubúnir að beita málskotsréttinum

Ásdís Rán og Viktor sögðu bæði að þau myndu neita að skrifa undir lagafrumvarp ef nægilega hátt hlutfall þjóðarinnar lýsti sig andvígt frumvarpinu.

Sagðist Viktor munu neita að skrifa undir lög sem tíu prósent landsmanna mótmæltu, í samræmi við tillögur stjórnlagaráðs. Ásdís Rán taldi hins vegar rétt að miða við 15 prósent hlutfall landsmanna áður en hún tæki ákvörðun um að undrrita lagafrumvörp.

Þá sagði Ástþór Magnússon að hann hefði neitað að skrifa undir löggjöf um útlendingamál sem samþykkt voru árið 2016. Sagði hann frumvarpið hafa veitt aðkomufólki meiri réttindi en fólk sem væri fætt og uppalið á Íslandi.