Þessi grein birtist fyrir rúmlega 4 mánuðum.

Sendur í heilaskönnun 2400 árum eftir fæðingu

Að næt­ur­lagi í lok apríl sl. var litl­um fólks­bíl ek­ið frá Sil­ke­borg á Jótlandi til Árósa, um 40 kíló­metra leið. Tveir far­þeg­ar voru í bíln­um, ann­ar á miðj­um aldri en hinn mun eldri, kom í heim­inn löngu fyr­ir Krists burð. Það var þó ein­ung­is höf­uð þess gamla sem var með í öku­ferð­inni.

Það var ekki mikið tilstand í kringum þessa ökuferð, engin lögreglufylgd og blá blikkandi ljós. Einungis tveir litlir fólksbílar, annar með höfuð „gamla mannsins“ og hinn bíllinn sem ók í humátt á eftir. Ökuferðin frá brottfararstaðnum, Minjasafninu í Silkeborg, til Háskólans í Árósum tók einungis um hálfa klukkustund. Þegar þangað var komið var höfuð „gamla mannsins“ flutt inn á rannsóknarstofu skólans. Vel og vandlega hafði verið búið um höfuðið í sérútbúnum málmkassa og um leið og hann hafði verið opnaður var höfuðið tekið upp. Því var svo komið fyrir í plastfötu sem var hæfilega víð til þess að höfuðið væri í stellingu eins og það sæti á höfði manns, hvirfillinn efst. Þetta var nauðsynlegt vegna verkefnisins sem var tilgangur ferðalagsins.

Ætíð nefndur Tollundmaðurinn

Þetta umrædda höfuð sem flutt var að næturþeli frá Silkeborg til Árósa er talið afar merkilegt enda er það um það bil 2400 ára gamalt og er, ásamt búknum, best varðveittu líkamsleifar manns sem til eru frá fornöld. Hann gengur undir nafninu Tollundmaðurinn af þeirri einföldu ástæðu að svæðið þar sem hann fannst heitir Tollund og er skammt vestan við Silkeborg á Mið-Jótlandi.

Merkur fundurTollund-maðurinn skömmu eftir að hann fannst í mýrlendinu árið 1950.

Svæðið er mýrlent og þar hafði öldum saman verið tekinn mór til kyndingar. 6. maí árið 1950 voru nokkrir bændur við mótekju og komu þá niður á líkamsleifar sem virtust, við fyrstu sýn, ekki mjög gamlar. Morð var það fyrsta sem bændunum datt í hug og höfðu strax samband við lögreglu, sem kvaddi til sérfræðinga safnsins í Silkeborg. Sérfræðingarnir voru fljótir að átta sig á því að líkamsleifarnar væru mjög gamlar, eins og síðar kom í ljós. Ástæða þess að þær höfðu varðveist jafn vel og raun bar vitni var jarðvegurinn. 

Tollundmaðurinn var grafinn upp og aldursgreining leiddi í ljós að hann hefði dáið á árabilinu 405 -384 fyrir Krist. Þegar hann fannst var hann með leðurreim (lykkju) um hálsinn og það hefur þótt benda til að hann hafi verið hengdur. Talinn hafa verið 30–40 ára gamall, um 1,65 metri á hæð og fæturnir svara til skóstærðar 41, stutthærður og virðist hafa verið nýrakaður þegar hann var lagður í gröfina. Sérfræðingar telja hann hafa verið við góða heilsu þegar hann lést, en þó með vörtur á fótum. 

Einn merkasti gripur safnsins

Sérfræðingar Minjasafnsins í Silkeborg gerðu sér strax grein fyrir að þeir voru með einstæðan „grip“ í höndunum enda hefur Tollundmaðurinn verið eitt helsta aðdráttarafl safnsins þar sem hann hvílir í glerkistu. Upphaflega var mest áhersla lögð á varðveislu höfuðsins en hluti húðarinnar á fótum og handleggjum er gervileður (orðalag safnsins).

„Þótt freistingin hafi kannski verið mikil hefur engum dottið í hug að reyna að kíkja upp í hann“
Ole Nielsen,
safnstjóri í Minjasafninu í Silkeborg

Hefur áður farið í skannmyndatöku

Árið 2002 fór höfuð Tollundmannsins í sams konar ferðalag og í apríl síðastliðnum. Tilgangur ferðarinnar árið 2002, sem farin var í lögreglufylgd, var sá sami og nú, að skanna höfuðið. Á þeim 22 árum sem liðin eru frá fyrri myndatökunni hefur tækninni á þessu sviði fleygt mjög fram. Fyrir utan hvað allar myndir eru nú skýrari en þá er það einkum tvennt sem sérfræðingarnir í Silkeborg hafa sérstakan áhuga fyrir, annars vegar tennurnar og hins vegar augun.

HeilaskanniTollund-maðurinn hefur nú tvívegis farið í heilaskanna.

Tollundmaðurinn var með lokaðan munninn þegar hann fannst og „þótt freistingin hafi kannski verið mikil hefur engum dottið í hug að reyna að kíkja upp í hann,“ sagði Ole Nielsen safnstjóri. „Á nýju myndunum getum við séð tennurnar mjög nákvæmlega og þær segja margt um hvernig lífi hann hefur lifað. Hægra augað, sem er lokað, hefur varðveist mjög vel, sjóntaugin er ósködduð og sömuleiðis augasteinninn.“ 

Margt fleira telja sérfræðingarnir að myndatakan muni varpa ljósi á.

Vísindamenn vita dánarorsökina

Ole Nielsen safnstjóri nefndi í viðtali við danska útvarpið að hingað til hefði verið talið að Tollundmaðurinn hafi verið hengdur, sú ályktun hefði verið dregin af ólinni sem hann hafði (og hefur) um hálsinn. Nú vita vísindamenn dánarorsökina en vilja ekki greina frá henni. Það verður gert í sérstakri skýrslu sem sérfræðingar Háskólans í Árósum og Minjasafnsins í Silkeborg skrifa.

Af Tollundmanninum er það að segja að hann hvílir nú í glerkistu sinni á Minjasafninu í Silkeborg, með höfuðið á sínum stað.

Fékk kennitölu

Eins og margir vita þurfa allir Danir að hafa kennitölu, personnummer. Lengi vel hafði Tollundmaðurinn ekki kennitölu en árið 1987 var tekið fingrafar af þumalfingri hans og þá fékk hann kennitölu. Embættismennirnir í innanríkisráðuneytinu hafa kannski verið í vandræðum varðandi fæðingardag og ár og hafa brugðið á það ráð að nota 29. maí 1987 sem fæðingardag.

KennitalaTollund-maðurinn hefur fengið kennitölu og eru skilríki hans undirrituð með fingrafari.

Á persónuskilríkinu er gert ráð fyrir að eigandinn skrifi nafn sitt eigin hendi, þar hafa embættismennirnir ákveðið að láta fingrafarið duga. Á persónuskilríki skal tilgreina skírnarnafn og fjölskyldunafn, ásamt heimilisfangi. Embættismennirnir hafa ákveðið að eitt nafn myndi duga Hr. Tollund eins og stendur á skírteininu.

Kjósa
52
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir (1)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Tilgangsleysi og gáleysi lýst í rannsókn slyssins í Grindavík
2
AfhjúpunFéll í sprungu í Grindavík

Til­gangs­leysi og gá­leysi lýst í rann­sókn slyss­ins í Grinda­vík

Það svar­aði ekki kostn­aði að fara í fram­kvæmd­ir við að bjarga hús­inu við Vest­ur­hóp 29 í Grinda­vík, sam­kvæmt skýrslu tveggja mats­manna sem skoð­uðu hús­ið rúm­um mán­uði áð­ur en að verktaki lést við sprungu­fyll­ingu við hús­ið. Nátt­úru­ham­fara­trygg­ing vís­ar ábyrgð á und­ir­verk­taka sinn, Eflu, sem seg­ir eng­ar kröf­ur hafa ver­ið gerð­ar um áhættumat á verkstaðn­um. Lög­regla hafði lok­ið rann­sókn en hóf hana aft­ur, af ókunn­um ástæð­um.
„Konan með brosandi augun“ sem á ekki neitt þrátt fyrir þrotlausa vinnu
3
ViðtalInnflytjendurnir í framlínunni

„Kon­an með bros­andi aug­un“ sem á ekki neitt þrátt fyr­ir þrot­lausa vinnu

Þó Olga Leons­dótt­ir, starfs­mað­ur á hjúkr­un­ar­heim­il­inu Skjóli, sé orð­in 67 ára göm­ul og hafi í tæp 20 ár séð um fólk við enda lífs­ins get­ur hún ekki hætt að vinna. Hún hef­ur ein­fald­lega ekki efni á því. Olga kom hing­að til lands úr sárri fá­tækt fall­inna fyrr­ver­andi Sov­ét­ríkja með dótt­ur­syni sín­um og seg­ir að út­lit sé fyr­ir að hún endi líf­ið eins og hún hóf það: Alls­laus. Hún er hluti af sís­tækk­andi hópi er­lendra starfs­manna á hjúkr­un­ar­heim­il­um lands­ins.
Erlendu heilbrigðisstarfsfólki fjölgar hratt: „Við getum alls ekki án þeirra verið“
4
ÚttektInnflytjendurnir í framlínunni

Er­lendu heil­brigð­is­starfs­fólki fjölg­ar hratt: „Við get­um alls ekki án þeirra ver­ið“

Fólk sem kem­ur er­lend­is frá til þess að vinna í ís­lenska heil­brigðis­kerf­inu hef­ur margt hvert þurft að færa fórn­ir til þess að kom­ast hing­að. Tvær kon­ur sem Heim­ild­in ræddi við voru að­skild­ar frá börn­un­um sín­um um tíma á með­an þær komu und­ir sig fót­un­um hér. Hóp­ur er­lendra heil­brigð­is­starfs­manna fer stækk­andi og heil­brigðis­kerf­ið get­ur ekki án þeirra ver­ið, að sögn sér­fræð­ings í mannauðs­mál­um.
Tíu mánaða langri lögreglurannsókn á áhöfn Hugins VE lokið
5
FréttirVatnslögnin til Eyja

Tíu mán­aða langri lög­reglu­rann­sókn á áhöfn Hug­ins VE lok­ið

Karl Gauti Hjalta­son, lög­reglu­stjóri í Vest­manna­eyj­um, seg­ir að rann­sókn á því hvort skemmd­ir á vatns­lögn til Vest­manna­eyja megi rekja til refsi­verðs gá­leys­is sé lok­ið. Rann­sókn­in hef­ur stað­ið yf­ir síð­an í nóv­em­ber í fyrra og hef­ur ver­ið lögð fyr­ir ákæru­svið lög­reglu sem mun taka end­an­lega ákvörð­un um það hvort grun­að­ir í mál­inu verði sótt­ir til saka eð­ur ei.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Engu munaði að stórslys yrði í Kötlujökli 2018: „Mér leið eins og ég væri í hryllingsmynd“
3
FréttirStjórnleysi í ferðaþjónustu

Engu mun­aði að stór­slys yrði í Kötlu­jökli 2018: „Mér leið eins og ég væri í hryll­ings­mynd“

Jón­as Weld­ing Jón­as­son, fyrr­ver­andi leið­sögu­mað­ur, forð­aði 16 við­skipta­vin­um sín­um naum­lega frá því að lenda und­ir mörg­um tonn­um af ís í ís­hella­ferð í Kötlu­jökli sum­ar­ið 2018. „Það hefði eng­inn lif­að þarna af ef við hefð­um ver­ið þarna leng­ur. Þetta sem hrundi voru tug­ir tonna." Hann seg­ir sumar­ið ekki rétta tím­ann til að fara inn í ís­hella, eins og ný­legt bana­slys á Breiða­merk­ur­jökli sýn­ir.
Indriði Þorláksson
5
AðsentHátekjulistinn 2024

Indriði Þorláksson

Há­tekju­list­inn og kvót­inn

Sjáv­ar­út­vegs­fyr­ir­tæki eru flest að formi til í eigu eign­ar­halds­fé­laga en eru ekki skráð beint á raun­veru­lega eig­end­ur. Megin­á­stæð­an er skatta­legt hag­ræði sem slík­um fé­lög­um er bú­ið og hef­ur ver­ið auk­ið á síð­ustu ára­tug­um. En tekju­verð­mæti hvers hund­raðs­hluta af kvót­an­um er nærri hálf­ur millj­arð­ur króna á ári.
Tilgangsleysi og gáleysi lýst í rannsókn slyssins í Grindavík
6
AfhjúpunFéll í sprungu í Grindavík

Til­gangs­leysi og gá­leysi lýst í rann­sókn slyss­ins í Grinda­vík

Það svar­aði ekki kostn­aði að fara í fram­kvæmd­ir við að bjarga hús­inu við Vest­ur­hóp 29 í Grinda­vík, sam­kvæmt skýrslu tveggja mats­manna sem skoð­uðu hús­ið rúm­um mán­uði áð­ur en að verktaki lést við sprungu­fyll­ingu við hús­ið. Nátt­úru­ham­fara­trygg­ing vís­ar ábyrgð á und­ir­verk­taka sinn, Eflu, sem seg­ir eng­ar kröf­ur hafa ver­ið gerð­ar um áhættumat á verkstaðn­um. Lög­regla hafði lok­ið rann­sókn en hóf hana aft­ur, af ókunn­um ástæð­um.
Hafa reynt að lægja öldurnar og rætt við ungmenni sem vilja hefnd
7
Fréttir

Hafa reynt að lægja öld­urn­ar og rætt við ung­menni sem vilja hefnd

Fé­lag fanga hef­ur boð­ið stuðn­ing og þjón­ustu til ætt­ingja 16 ára pilts sem er í gæslu­varð­haldi á Hólms­heiði, grun­að­ur um hnífa­árás þar sem 17 ára stúlka lést af sár­um sín­um. Full­trú­ar fé­lags­ins hafa einnig rætt við ung­menni sem vilja hefnd og reynt að lægja öld­urn­ar. Hefndarað­gerð­ir gætu haft „hræði­leg­ar af­leið­ing­ar fyr­ir þá sem hefna og ekki síð­ur fyr­ir sam­fé­lag­ið," seg­ir Guð­mund­ur Ingi Þórodds­son, formað­ur Af­stöðu.
„Það sem gerðist á sunnudaginn er á margan hátt óvenjulegt“
9
FréttirStjórnleysi í ferðaþjónustu

„Það sem gerð­ist á sunnu­dag­inn er á marg­an hátt óvenju­legt“

Bana­slys eins og það sem varð á Breiða­merk­ur­jökli um síð­ustu helgi eru ekki mjög al­geng, að mati upp­lýs­inga­full­trúa Lands­bjarg­ar. Hann seg­ir björg­un­ar­sveit­irn­ar enn vel í stakk bún­ar til þess að bregð­ast við óhöpp­um og slys­um þrátt fyr­ir fjölg­un ferða­manna og að slík­um til­vik­um hafi ekki fjölg­að í takt við vax­andi ferða­manna­straum.

Mest lesið í mánuðinum

Óli Þórðar græddi pening en tapaði heilsunni
5
FréttirHátekjulistinn 2024

Óli Þórð­ar græddi pen­ing en tap­aði heils­unni

„Já ég seldi und­an mér vöru­bíl­inn og er hrein­lega ekki að gera neitt,“ seg­ir Ólaf­ur Þórð­ar­son, knatt­spyrnugoð­sögn og vöru­bif­reið­ar­stjóri á Skag­an­um. Óli dúkk­aði nokk­uð óvænt upp á há­tekju­lista árs­ins eft­ir að fjöl­skyldu­fyr­ir­tæk­ið var selt. Hann gæti virst sest­ur í helg­an stein. Það er hann þó ekki, í það minnsta ekki ótil­neydd­ur.
Ætluðu til Ameríku en festust á Íslandi
7
ÚttektFólkið í neyðarskýlinu

Ætl­uðu til Am­er­íku en fest­ust á Ís­landi

Fyr­ir klukk­an tíu á morgn­anna pakka þeir fögg­um sín­um nið­ur og setja þær í geymslu. Þeir líta eft­ir lög­regl­unni og fara svo af stað út, sama hvernig viðr­ar. Þeir mæla göt­urn­ar til klukk­an fimm á dag­inn, þang­að til svefnstað­ur­inn opn­ar aft­ur. Til­vera þessa svefnstað­ar er ekki tryggð. Flosn­að hef­ur úr hópn­um sem þar sef­ur á síð­ustu mán­uð­um og líka bæst við.
Tveir ungir menn „settir á guð og gaddinn“  eftir alvarlegar líkamsárásir á Þjóðhátíð
8
Fréttir

Tveir ung­ir menn „sett­ir á guð og gadd­inn“ eft­ir al­var­leg­ar lík­ams­árás­ir á Þjóð­há­tíð

For­eldr­ar tveggja ungra manna sem urðu fyr­ir al­var­leg­um lík­ams­árás­um á Þjóð­há­tíð í Vest­manna­eyj­um segja að árás­irn­ar hafi ekki ver­ið skráð­ar í dag­bók lög­reglu. Fag­fólk á staðn­um hafi sett syni þeirra sem fengu þung höf­uð­högg og voru með mikla áverka „á guð og gadd­inn“ eft­ir að gert hafði ver­ið að sár­um þeirra í sjúkra­tjaldi. Sauma þurfti um 40 spor í and­lit ann­ars þeirra. Hinn nef- og enn­is­brotn­aði. Móð­ir ann­ars manns­ins hef­ur ósk­að eft­ir fundi með dóms­mála­ráð­herra vegna máls­ins.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár