Árið 1995 kom út hljómplata sem átti eftir að umbreyta tíunda áratugnum. Alanis Morissette fangaði tilfinningaóreiðu heillar kynslóðar ungra kvenna með Jagged Little Pill, kynslóðar sem barðist á móti íhaldssemi níunda áratugarins og í leit að frelsi til að vera þær sjálfar.

Höfundinum, Diablo Cody, var falið að koma plötu Morissette fyrir í einhvers konar söguþráð og einhvers konar glymskrattasöngleikur varð niðurstaðan. Flest lögin eru af samnefndri plötu en samtíningur af seinni lögum hennar rata líka inn. Tvö lög voru skrifuð sérstaklega af Morissette fyrir söngleikinn; Brosi og Gerandi.

Eitruð lítil pilla fjallar um vísitölufjölskyldu í úthverfi sem virðist vera með allt á hreinu. Hjónin Mary Jane og Steve Healy eiga tvo unglinga sem standa á þröskuldi fullorðinsáranna. Nick, sá eldri, var að komast inn í Harvard og er sjáaldur auga móður sinnar. Frankie, sú yngri, er að reyna að fóta sig í tilverunni með baráttuna að vopni. En ekki er allt sem sýnist. Eftir bílslys ánetjaðist Mary Jane verkjalyfjum, Steve flýr í vinnuna sem hann forgangsraðar á undan fjölskyldunni, Frankie er í stöðugri uppreisn og eftir situr Nick sem vill öllum geðjast en kann ekki að standa með sjálfum sér.

Kynþáttafordómar, kynhneigð og kynferðisofbeldi

Eins og áður sagði var tónlist Morissette sem heróp fyrir ungar konur. Augljósasti farvegurinn fyrir söngleikinn væri að fylgja þessum áherslum og miða sviðsljósinu á Frankie, ungri konu í leit að samfélagslegum samastað. Aftur á móti virðist Cody uppteknari af og hafa meiri áhuga á sögu Mary Jane, miðaldra konu sem er þannig aðþrengd að hún er að kafna án þess að taka eftir því. Þannig þvælist söguþráðurinn milli heima hinna fullorðnu og unga fólksins án þess að ná fótfestu. Mikilvæg málefni á borð við kynþáttafordóma, kynhneigð og kynferðisofbeldi koma öll við sögu, sum á áhrifaríkari hátt en önnur.

Eitruð lítil pilla er stærsta sýning Borgarleikhússins á þessu leikári. Til þess að sviðsetja erlendan söngleik af slíkri stærðargráðu verður þýðingin að vera í lagi.  Að þýða erlenda popplagatexta yfir á íslensku er meiri háttar verkefni, textinn verður að smella við tónlistina og ekki síður vera leik- og söngbær. Þórarinn Eldjárn setti markið hátt með frábærri þýðingu sinni á lögum ABBA á sínum tíma. Ingólfur Eiríksson og Matthías Tryggvi Haraldsson standast því miður ekki kröfurnar. Söngtextar og talmál sýningarinnar eru óþjál, gera leikurum erfitt fyrir í túlkun, til dæmis í laginu Svo ósexí, og setja stein í veg áhorfenda til að upplifa sýninguna.

Jóhanna Vigdís á heimsmælikvarða

Eftir alltof langa fjarveru snýr Jóhanna Vigdís Arnardóttir aftur í leikhúsið, á stóra sviðið þar sem hún á heima. Þvílík endurkoma! Hún hefur engu gleymt og staðfestir stöðu sína sem söngleikjadrottning Íslands, jafnvel þótt víðar væri leitað. Slíkur er krafturinn, nærveran og söngurinn, á heimsmælikvarða. Hún syngur ekki feilnótu, hvert stórkostlega söngatriðið rekur annað og þegar mikið liggur við tilfinningalega þá finnur hún stöðugt nýjar túlkunarleiðir. Í hennar höndum er þrautaganga Mary Jane á epískum skala þar sem harmleikur og húmor mætast í söng.

Aldís Amah Hamilton hefur sömuleiðis verið fjarverandi leiksviðinu sem er synd enda hæfileikarík leikkona. Hún gerir ágætlega í takmörkuðu hlutverki. Frankie er skilgreind sem aðalpersóna en hennar átök virðast minni háttar í samanburði við aðra. Gæta mátti óöryggis í frammistöðu Aldísar á frumsýningu sem birtist aðallega í raddstyrk, kannski ekki að undra enda er þetta hennar fyrsta sönghlutverk.

Uppgötvun kvöldsins var hinn tiltölulega nýútskrifaði Sigurður Ingvarsson í hlutverki hins vandræðalausa Nick, draumadrengsins sem gerir allt rétt. Frá fyrsta lagi, Bestur, sýnir Sigurður staðfestu og þroska sem birtist bæði í leik og söng. Valur Freyr Einarsson fyllir fallega upp í fjölskyldukvartettinn sem hinn umkomulausi og andlega fjarverandi Steve, þar stendur upp úr fyrsta senan eftir hlé þegar hjónin leita til hjónabandsráðgjafa.  

Óstýrilátur söngleikur

Íris Tanja Flygenring leikur Jo, kynsegin einstakling með munninn fyrir neðan nefið og hefur upp raust sína á eftirminnilegan hátt. Einnig á nýliðinn Rán Ragnarsdóttir mjög góða spretti í hlutverki Bellu sem verður fyrir hrottalegu ofbeldi en finnur styrk til að láta í sér heyra. Í minni hlutverkum eru Birna Pétursdóttir og Esther Talía Casey eftirminnilegastar, hvor á sína vegu, en báðar með röddina og kímnigáfuna alveg á hreinu. Stór hluti leikhópsins er samansettur af ungu fólki sem orkar vel á sýninguna, hlutverkin eru kannski ekki beint áhugaverð en þau finna styrk í hópsenunum.

Gaman er að sjá listrænt teymi í sýningu af þessari stærðargráðu þar sem flestir stóru póstarnir eru skipaðir konum. Leikstjórinn Álfrún Helga Örnólfsdóttir heldur um stjórnartaumana sem renna henni stundum úr greipum enda söngleikurinn óstýrilátur. Skynsamlega ákveður hún að flysja í burt mikið af ameríska raunveruleikanum, skapa óræðari heim og setur þannig fókus á persónulegar sögur. Heildarmyndin er burðug en einstaka atriði virka ekki sem skyldi, þar á meðal flótti Frankie til New York og sviðsetningin á stóra númeri Jo þar sem Frankie er bókstaflega komið fyrir úti í sal.

Rífur þakið af Borgarleikhúsinu

Leikmynd Evu Signýjar Berger er hrátt neonlistaverk, samansett af færanlegum vinnupöllum og risastórum skjáum sem ýta sögunni áfram og glæða lífi í stundum þunglamalegan textann. Meiri ringulreið er að gæta í búningahönnun Karenar Briem sem er mikilfengleg og æpandi frumleg í allri sinni litadýrð en stundum svo áberandi að erfitt er að ná einbeitingu. Álíka ringulreið einkennir hreyfingar Sögu Kjerúlf Sigurðardóttur. Danshönnunin er svo sannarlega kraftmikil en kaotísk á köflum. Þeirra samvinna nær listrænum hápunkti í Fyrirgefið, en þá er það fítonskraftur Jóhönnu Vigdísar sem setur listrænu frumefnin á réttan sporbaug.

Þegar öllu er á botninn hvolft er Eitruð lítil pilla ekki endilega góður söngleikjapappír en inniheldur mikilvæg skilaboð um umburðarlyndi, fjölbreytileika og feluleiki hversdagsleikans. Listræna teymið gerir margt vel til að lyfta verkinu upp á hærra plan, fyrir utan misheppnaða þýðingu, og hljómsveitin styður þétt við sýninguna. En Jóhanna Vigdís er bjargvættur sýningarinnar með frammistöðu sem fer í sögubækurnar. Hún þenur tilfinningataugarnar, syngur eins og fallinn engill og rífur þakið af Borgarleikhúsinu.