Heimili landsins eru í auknum mæli að færa íbúðarlánaviðskipti sín frá bönkum og yfir til lífeyrissjóða. Ný veitt íbúðalán lífeyrissjóða í júní og júlí voru samtals um 14 milljarðar króna. Til samanburðar var heildarumfang nýrra útlána þeirra á árunum 2021 og 2022 23 milljarðar króna. Júnímánuður var besti útlánamánuður lífeyrissjóða frá því í febrúar 2020 og júlí var litlu síðri.
Ástæða þessa er meðal annars sú að hjá lífeyrissjóðum landsins er hægt að fá skaplegri kjör á óverðtryggðum íbúðalánum en þau sem bankarnir bjóða upp á. Sem stendur er hægt að taka óverðtryggt lán á breytilegum vöxtum hjá Lífeyrissjóði verzlunarmanna á 8,85 prósent vöxtum. Sjóðurinn tilkynnti hins vegar um myndarlega hækkun vaxta frá og með næstu mánaðamótum, en þá fara óverðtryggðir breytilegir vextir í 9,77 prósent. Það er hækkun upp á 0,92 prósentustig, eða vel umfram síðustu stýrivaxtahækkun Seðlabanka Íslands sem var 0,5 prósentustig.
Stóru bankarnir þrír hækkuðu allir vexti á sams konar lánum í lok síðustu helgi. Þeir eru nú á bilinu 10,75 til ellefu prósent. Hæstir hjá Íslandsbanka en lægstir hjá Landsbankanum.
Þessar miklu hækkanir á vöxtum hafa leitt af sér stökkbreytta greiðslubyrði hjá þeim sem eru með breytilega óverðtryggða vexti. Dæmi eru um að hún hafi tvöfaldast frá því að vextirnir voru í lágmarki árið 2021, en þá voru breytilegir íbúðalánavextir stóru bankanna á bilinu 3,3 til 3,43 prósent.
Skýr merki eru um að margir lántakendur eru að flýja þessa greiðslubyrði og að færa sig yfir í verðtryggð lán. Í júlí tóku heimili landsins slík lán hjá bönkum með veði í íbúð fyrir 15,7 milljarða króna, sem er langhæsta krónutala sem bankarnir þrír hafa lánað í verðtryggð íbúðalán í einum mánuði. Alls jókst umfang slíkra lána milli júní og júlímánaðar um 118 prósent.
Athugasemdir (3)