Þriggja metra hár skögultanni eða mastódon óð út í mýrina til að reyna að svala sér í kæfandi hitanum. Hjarðir af stórvöxnum hjartardýrum sem voru að slökkva þorstann hrukku frá og geðvondur svanur gargaði illskulega að öslandi ranadýrinu. Loks hóf hann sig til flugs og leitaði skjóls undir háum laufríkum trjám í skóginum sem náði niður að mýrarflákunum hinum megin.

Þetta gerðist á Kaupmannahafnarhöfða — ekki alveg nýlega.

Kaupmannahafnarhöfði er vel að merkja hvergi nærri Kaupmannahöfn. Frá dönsku höfuðborginni eru 3.200 kílómetrar að höfðanum og næstum því beint í norður. Kaupmannahafnarhöfði er sem sé nyrst á Grænlandi.

Þar er stórt svæði sem yfirleitt er kallað einu nafni Peary-land og hefur þá sérstöðu — miðað við stærstan hluta Grænlands — að vera ekki hulið ís.

Landslagið þar sem mastódónar réðu áður ríkjum lítur nú svona út.Þetta er litmynd, ekki svarthvít.

Þar ríkir þó yfirleitt kuldi eins og annars staðar á Grænlandi. Veturinn er tíu mánaða langur og frostið getur orðið 30-40 gráður. Úrkoma er hins vegar svo lítil og raki svo lítill í lofti að þar myndast ekki snjór. Svæðið er svo til alveg gróðurvana, jafnt firðir, fjöll og dalir. Landið er nær allt gráleitt og dautt.

Vetrarblóm, Saxifraga oppositifolialifir í þurrum kulda norðausturodda Grænlands. Ekkert blóm vex norðar og ekkert blóm hefur fundist hærra uppi, en það var í Ölpunum.

Þó er þarna líf. Um það bil fimm prósent svæðisins er vaxið gróðri þótt ekki sé hann gróskumikill. Gróðurinn er mestur upp af Jørgen Brønlunds firði sem gengur inn úr stórum firði sem kallast upp á ensku Independence-fjörður.

Og á þessum litla gróðri lifa furðu mörg dýr: læmingjar, heimskautahérar og jafnvel hin stóru sauðnaut.

Melasól, eða Papaver radicatumfinnst líka á fáeinum stöðum á Peary-landi.

Og svo rándýr — þar býr heimskautarefurinn, Grænlandsúlfurinn sést þarna enn (einhverjir af þessum 200 sem taldir eru skrimta á Grænlandi) og ísbirnir eiga stundum leið um.

En skögultanninn? Svanirnir? Hjartardýrin? Hvar er mýrin? Hvar eru trén?

Jú, þetta er þarna allt saman á Kaupmannahafnarhöfða.

Eða réttara sagt leifarnar af þessu.

Þær eru oní þurri jörðinni.

Því sú sena sem ég dró upp í byrjun, hún gerðist nefnilega fyrir tveimur milljónum ára.

Það var fyrir misseri síðan að Kurt Kjær og margir fleiri vísindamenn við Kaupmannahafnarháskóla kynntu þá niðurstöðu að þarna hefðu búið skögultannar eða mastódonar. Þeir eru ranadýr og býsna fjarskyldir ættingjar fíla (25 milljónir síðan tegundirnar skildust að) þótt útlit þeirra sé næsta svipað.

Svona stórir voru sköltannarnir sem bjuggu á Grænlandi.

Menn vissu fyrr að skögultannar hefðu búið í Norður-Ameríku og ráfað um svæðin sem nú eru miðbik Bandaríkjanna og Kanada. En að þeir hefðu þarna, svo norðarlega, á nyrstu oddum Grænlands, það hafði engum dottið í hug.

Frá Peary-landi að norðurheimskautinu eru ekki nema 700 kílómetrar.

Hið þurra loft og enn þurrari jörð á svæðinu hafa valdið því að DNA úr lífverum varðveitist mun lengur þarna en eiginlega alls staðar annars staðar. Eftir miklar rannsóknir varð niðurstaða Kjærs sem sé þessi:

Fyrir tveim milljónum ára var meðalhiti á svæðinu nærri 20 gráðum hærri en nú er.

Peary-land er alveg nyrst á Grænlandi.

Og þar var gróðursælt mjög og þar uxu há birkitré og mikið af víði og þarna óx þinur og meira að segja sedrusviður. Og dýralíf var fjölbreytt, samanber skögultannana stóru sem ösluðu um mýrar og skóga.

En ekki löngu eftir þetta fór að kólna á Grænlandi.

Og víðast hvar um heiminn, einkum á pólsvæðum.

Ísöldin boðaði komu sína.

Og jöklarnir lögðust af ofurþunga yfir leifar af því fjölbreytta jurta- og dýralífi sem hafði í milljónir ára ráðið ríkjum á Grænlandi.

En á Peary-landi og nánasta nágrenni þar sem skraufþurr en köld eyðimörk kom í stað mýra og skóga og gróðurfláka, þar var og er enn hægt að nálgast þessar merkilegu leifar og merki um horfinn heim. 

Eske Willersleg og Kurt Kjær grafa í eyðimörkinaí leit að lífssýnum tveggja milljón ára gömlum.