Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra segir að æskilegast sé að forsætisnefnd, þar með talið forseti Alþingis, gæti komist að sameiginlegri niðurstöðu um meðferð greinargerðar setts ríkisendurskoðanda Sig­urðar Þórð­ar­sonar um Lindarhvol. „Þarna þarf hreinlega að eiga, að ég held, pólitískt samtal um þessi mál.“

Þetta kom fram í máli ráðherrans í óundirbúnum fyrirspurnatíma á Alþingi í dag. Björn Leví Gunnarsson þingmaður Pírata spurði hana hvort birta ætti greinargerðina eða ekki. 

Mikil umræða hefur verið um greinargerðina og birtingu hennar undanfarnar vikur. Snýst deilan um það meðal annars hvort greinargerðin sé vinnuskjal eða ekki. Birgir Ármannsson forseti Alþingis hefur ekki viljað birta greinargerðina og hefur stjórnarandstaðan gagnrýnt það harðlega. 

Birta eða ekki birta?

Björn Leví hóf mál sitt á þingi í dag á því að rifja upp ræðu forsætisráðherra frá árinu 2016 í umræðum um sölu á eignum sem komu frá slitabúum föllnu bankanna en þar sagði ráðherrann að í yfirlýstum markmiðum laganna hefði verið talað um að við umsýslu, fullnustu og sölu eigna skyldi félagið leggja áherslu á gagnsæi, hlutlægni, jafnræði og hagkvæmni. Hagkvæmni merkti þar að leitað skyldi hæsta verðs eða markaðsverðs fyrir eignina og í nefndaráliti meirihlutans hefðu þessi sjónarmið verið áréttuð og lögð hefði verið sérstök áhersla á að ráðherra myndi árétta í samningum við félagið að stjórnendur þess og starfsmenn viðhefðu vönduð og fagleg vinnubrögð þar sem um væri að ræða opinberar eignir. Enn fremur að ef tvær leiðir stæðu til boða við ráðstöfun á eignum skyldi velja þá leið sem væri gagnsærri.

Þingmaðurinn spurði Katrínu út í skoðun hennar á því hvort birta ætti greinargerðina um Lindarhvol eða ekki.

Mynd: Bára Huld Beck

Spurði Björn Leví Katrínu um skoðun og skilning hennar á birtingu greinargerðar setts ríkisendurskoðanda vegna Lindarhvols. „Það kemur skýrt fram í gögnum málsins að greinargerðin var send Alþingi, fjármála- og efnahagsráðherra og ríkisendurskoðanda með vinnuskjölum. Það er að segja: Alþingi var send greinargerðin, ríkisendurskoðandi fékk greinargerð og vinnuskjöl. Nú veltir maður því fyrir sér þá hver skoðun ráðherra er með tilliti til upplýsingalaga, hvort það eigi að birta þessa greinargerð eða ekki með tilliti til gagnsæis?“ spurði hann. 

Stjórnvöld ættu að birta meira af upplýsingum en minna

Katrín svaraði og sagði að almennt hefði hún verið þeirrar skoðunar að stjórnvöld, hvort sem um væri að ræða framkvæmdarvaldið, löggjafarvaldið eða dómsvaldið, ættu að birta meira af upplýsingum en minna. Hún benti á að í upplýsingalögum væri ákvæði um frumkvæðisskyldu á stjórnvöld um að birta upplýsingar og í þeim lögum hefði gildissviðið verið útvíkkað þannig að það næði einnig til stjórnsýslu Alþingis. „Eins og er svo afmarkað nánar í þingskapalögum og reglum sem forsætisnefnd setur um á grundvelli þessara laga og síðar hafa verið settar þessar reglur á grundvelli þessara laga.“

Benti hún jafnframt á að í lögfræðiáliti til forsætisnefndar sem úrskurðað var af úrskurðarnefnd um upplýsingamál kæmi fram greinargerðin ætti erindi við almenning. „Þar er kveðið á um sem sagt, eins og ég skil þetta mál, að það sé ekki óheimilt að birta þetta gagn. Ég skil alveg þau sjónarmið að það geti verið villandi að birta gögn sem eru vinnugögn, en þá er væntanlega hægt að útskýra það hvað er þá villandi í þeim gögnum þegar þau hafa verið send úr húsi því það er auðvitað það sem upplýsingalögin kveða á um, að þegar slík gögn eru send úr húsi þá í raun fellur niður skilgreiningin á því að þetta sé vinnugögn og um það skilst mér að deilan hafi meðal annars staðið um. Er þetta vinnugagn eða ekki? Og sé þetta vinnugagn sem þá kannski mögulega hefði ekki átt að samþykkt úr húsi, er þá ekki hægt að skýra hvað nákvæmlega í gagnrýninni er þess eðlis að það sé villandi?“ sagði hún. 

Skylt að birta ekki gögnin eða heimilt?

„Gefum okkur að þetta væru vinnugögn,“ sagði Björn Leví þegar hann steig aftur í pontu í síðari fyrirspurn sinni. Spurði hann að ef svo væri hvort hinu opinbera, Alþingi eða ráðherra væri skylt að birta ekki gögnin eða væri ráðherra einfaldlega heimilt að birta þau. 

„Það er ákveðinn munur á sem umboðsmaður var að spyrja um núna mjög nýlega og í þessu lögfræðiáliti sem hæstvirtur ráðherra vísaði í hér áðan þá var einmitt forsætisnefnd sem spurði um nýtt lögfræðiálit varðandi efni greinargerðarinnar til þess að spyrja um hvað í greinargerðinni má ekki birtast. Ætti með lögum og reglum í rauninni að vera einkahagir eða ætti að sverta út? Og niðurstaðan úr því lögfræðiáliti var að birta ætti allt, ekki sverta yfir neitt. Þannig að miðað við allar þessar upplýsingar sem við höfum, miðað við ráðherra upplýsingamála, í hvaða stöðu erum við vissulega hérna gagnvart Alþingi en greinargerðirnar voru einnig sendar fjármála- og efnahagsráðherra?“ spurði hann. 

Hægt að rökstyðja hvora niðurstöðuna sem er

Katrín svaraði í annað sinn og sagði til að fara rétt með að gögn gætu talist vinnugögn þótt þau hefðu verið send öðrum, samkvæmt upplýsingalögum. 

„En hver er munurinn á því að vera skylt að birta gögnin, hvenær manni er skylt að birta þau ekki og hvenær maður hefur heimild til að birta gögnin? Það er eiginlega spurning háttvirts þingmanns. Ég held því miður að í þessum efnum sé hægt að rökstyðja hvora niðurstöðuna sem er, lögfræðilega. Ég held að það sé hægt og við höfum séð það gert. Þannig að stóra málið auðvitað snýst um það að það væri æskilegast, að mínu viti, að forsætisnefnd gæti bara einfaldlega náð einhvers konar sameiginlegri niðurstöðu, þar með talið forseti þingsins, um meðferð þessa gagns því ég held að við munum ekki leysa það með birtingu lögfræðiálita sem hvert vísar í sína áttina, eins og við höfum séð. Þarna þarf hreinlega að eiga, að ég held, pólitískt samtal um þessi mál,“ sagði hún.