Þessi grein birtist fyrir rúmlega 3 mánuðum.

Fréttir

Umboðsmaður Alþingis sendi forsætisráðherra bréf vegna rafbyssumálsins

Umboðsmaður vill að forsætisráðherra taki afstöðu til þess hvort ákvörðun Jóns Gunnarssonar um að heimila lögreglu almennt að bera og nota rafbyssur hafi falið í sér „mikilvæga stefnumörkun eða áherslubreytingu“ og hafi þar af leiðandi átt að ræða á ríkisstjórnarfundi áður en reglunum var hrint í framkvæmd.

21. febrúar 2023 · 14:00

Þórður Snær Júlíusson

thordur@heimildin.is

Skúli Magnússon, umboðsmaður Alþingis, sendi bréf til Katrínar Jakobsdóttur forsætisráðherra í síðustu viku og óskaði eftir því að hún lýsi afstöðu sinni til þess hvort ákvörðun Jóns Gunnarssonar dómsmálaráðherra um að heimila lögreglunni að bera rafbyssur hafi falið í sér „mikilvæga stefnumörkun eða áherslubreytingu“. Hann vill einnig fá að vita hvort að ákvörðunin hafi að öðru leyti verið þannig vaxin að berea hafi átt málið upp á ríkisstjórnarfundi áður en reglunum var veitt gildi eða þeim hrint í framkvæmd.

Í ljósi þess að í starfsreglum ríkisstjórnarinnar er ekki að finna nánari afmörkun á því hvaða málefni teljist mikilvæg stjórnarmálefni þá fer umboðsmaður fram á að forsætisráðherra veiti honum upplýsingar um verklag sem kunni að vera tíðkað af henni í því skyni að tryggja að mál sem falli undir starfsreglurnar séu borin upp á ríkisstjórnarfundum.

Í bréfinu, sem má lesa hér, er farið fram á að svar berist eigi síðar en 3. mars, eða fyrir lok næstu viku.

Fékk símtal sama dag og hann gaf reglurnar út

Umboðsmaður Alþingis hafði áður óskað eftir upplýsingum og skýringum frá Jóni Gunnarssyni um hvernig staðið hafi verið að ákvörðun hans um að heimila lögreglunni að bera og nota rafbyssur, en hana kynnti Jón í aðsendri grein í Morgunblaðinu undir lok síðasta árs , nánar tiltekið 30. desember, samhliða því að hann undirritaði reglugerðarbreytingu þess efnis.

Í svari Jóns til umboðsmanns kom fram að honum hafi verið kunnugt um þá ósk forsætisráðherra að hinar endurskoðuðu reglur yrðu kynntar í ríkisstjórn og að sú afstaða hafi verið gerð honum kunn að morgni 30. desember í símtali, sama dag og hann gaf reglurnar út og sendi til birtingar í Stjórnartíðindum. Jón taldi ákvörðun sína um að heimila lögreglu almennt að bera og nota rafbyssur ekki teljast „mikilvægt stjórnarefni“ og því hefði hann ekki þurft að kynna málið sérstaklega fyrir ríkisstjórn.

Svandís lét bóka að hún væri andsnúin ákvörðun Jóns

Heimildin greindi frá því í gær að Katrín hafi fyrst lesið um ákvörðun Jóns í áðurnefndri grein sem hann birti í Morgunblaðinu á næstsíðasta degi ársins 2022. Málið var svo tekið fyrir á ríkisstjórnarfundi tveimur vikum síðar, 13. janúar. Jón var fjarverandi á fundinum og það kom í hlut Áslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttur, háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra, að leggja fram fram og kynna minnisblað um málið fyrir hans hönd.

Í frétt Heimildarinnar, sem byggði á svari forsætisráðherra við fyrirspurn Halldórs Auðar Svanssonar varaþingmanns Pírata, kom fram að í umræðum um málið á ríkisstjórnarfundi hafi Katrín gert athugasemd við að málið hefði ekki verið kynnt í ríkisstjórn áður en dómsmálaráðherra skrifaði undir reglugerð um málið og kynnti ákvörðun sína í framangreindri blaðagrein. „Þá kom fram skýr afstaða forsætisráðherra um að boðaðar breytingar kölluðu á frekari kynningu á málinu.“

Á umræddum fundi ríkisstjórnar óskaði Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra eftir því að bókað yrði í fundargerð ríkisstjórnar að hún væri andsnúin ákvörðun Jóns og gerði athugasemd við það hvernig málið hafði verið unnið, þar með talið að það hafi ekki verið rætt í ríkisstjórn áður en það var kynnt opinberlega.

Jóns að meta hvort breytingarnar væru „mikilvægt stjórnarmálefni“

Í gildandi reglum um valdbeitingu lögreglumanna og meðferð og notkun valdbeitingartækja og vopna frá árinu 1999 er að finna heimild ríkislögreglustjóra til að heimila lögreglu notkun rafmagnsvopna. Katrín telur að breytingar dómsmálaráðherra fela á í sér að heimila lögreglu notkun rafbyssa sem almennu valdbeitingartæki við störf sín. „Að mati forsætisráðherra felur það í sér áherslubreytingu á þeirri framkvæmd sem fylgt hefur verið samkvæmt framangreindum reglum. Af þeim sökum óskaði forsætisráðherra sérstaklega eftir því að dómsmálaráðherra gerði grein fyrir málinu í ríkisstjórn en hann hafði þá þegar tekið ákvörðun um að gera breytingarnar.“

Forsætisráðherra svaraði því hins vegar til að það væri Jóns Gunnarssonar að meta hvort breytingarnar teljist til mikilvægra stjórnarmálefna í skilningi stjórnarskrárinnar, og feli þar af leiðandi í sér mikilvæga stefnumörkun eða áherslubreytingar.

Umboðsmaður Alþingis vill hins vegar vita hvert hennar mat á því álitaefni sé.

Kjósa

Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Deila

Efnisorð

Athugasemdir

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Fréttir

Búa í bíl en ekki nógu illa stödd fyrir félagsleg úrræði

Eftir langvarandi atvinnuleysi og fjárhagsvanda fluttu Axel Rafn Benediktsson og kona hans í sextán sæta rútu. Hann segist ekki upplifa sig sem hluta af samfélaginu heldur sem úrhrak. Þau hafi reynt að telja sér trú um að búsetan væri ævintýri en í raun séu þau heimilislaus.

Fréttir

Safna fyrir dóttur Þóru Dungal: „Við höldum áfram í minningu mömmu“

„Mamma mín var breysk eins og við öll,“ segir Max Sól, eldri dóttir Þóru Dungal heitinnar. „Hún hafði upplifað sinn skerf af áföllum og var lengi á flótta. Nú þarf hún ekki að flýja lengur.“ Max þarf nú að vinna úr áskorunum síðustu ára sem barn foreldris með fíknivanda, en einnig því mikla áfalli að versti ótti hennar hafi ræst og hún komið að móður sinni látinni.

RannsóknFernurnar brenna

Neytendur blekktir til að flokka fernur sem eru brenndar

Íslendingar hafa árum saman verið hvattir til þess að skola fernur utan um mjólkurvörur eða ávaxtasafa, brjóta þær svo saman og flokka í pappatunnuna. Þetta hefur verið gert undir því yfirskini að fernurnar séu svo endurunnar. Rannsókn Heimildarinnar sýnir að svo er ekki. Þær eru þvert á móti brenndar í sementsverksmiðjum á meginlandi Evrópu.

Viðtal

Leituðu að öruggasta stað í heimi og fundu hann á Íslandi

„Þetta er ekki leikur. Að rífa sig upp með rótum og yfirgefa heimalandið gerir enginn nema af nauðsyn,“ segir Abir, sem flúði frá Sýrlandi til Íslands ásamt bróður sínum, Tarek. Útlendingastofnun hefur synjað þeim um vernd en leit aldrei til aðstæðna í Sýrlandi í umfjöllun sinni heldur í Venesúela, þar sem systkinin eru fædd en flúðu frá fyrir mörgum árum.

Aðsent

Yngvi Sighvatsson

Hvert er umboð Þorsteins Víglundssonar?

Varaformaður leigjendasamtakanna spyr af hverju manni, sem er í forsvari fyrir byggingarfyrirtæki, sé veittur vettvangur til að útvarpa áróðri sínum sem fyrrum þingmanni og ráðherra í stað þess sem hann raunverulega er?

FréttirRóbert Wessman, Alvogen og Alvotech

Lífeyrissjóðurinn treystir því að stjórnendur Alvotech falli ekki í freistni

Tvær lögmannsstofur í Bandaríkjunum rannsaka nú meint lögbrot í starfsemi Alvotech. Lyfjaþróunarfyrirtækið gefur lítið fyrir rannsóknirnar og segir þær einfaldlega tilraun til að búa sér til tekjur.

Það sem ég hef lært

Þórey Sigþórsdóttir

Óvæntur missir stærsti lærdómurinn

Þórey Sigþórsdóttir var nýbúin að ferma eldra barn sitt og yngra barn hennar var 7 mánaða þegar móðir hennar lést langt fyrir aldur fram. Missirinn, eins erfiður og hann er, er hennar stærsti lærdómur. „Hann kostaði sitt, það tekur mörg ár að læra að lifa með sorginni, en hann ýtti mér líka út í andlega vegferð með sjálfa mig sem er ferðalag sem tekur engan enda.“

Mest lesið

1
Fréttir
Búa í bíl en ekki nógu illa stödd fyrir félagsleg úrræði
Eftir langvarandi atvinnuleysi og fjárhagsvanda fluttu Axel Rafn Benediktsson og kona hans í sextán sæta rútu. Hann segist ekki upplifa sig sem hluta af samfélaginu heldur sem úrhrak. Þau hafi reynt að telja sér trú um að búsetan væri ævintýri en í raun séu þau heimilislaus.
2
Fréttir
Safna fyrir dóttur Þóru Dungal: „Við höldum áfram í minningu mömmu“
„Mamma mín var breysk eins og við öll,“ segir Max Sól, eldri dóttir Þóru Dungal heitinnar. „Hún hafði upplifað sinn skerf af áföllum og var lengi á flótta. Nú þarf hún ekki að flýja lengur.“ Max þarf nú að vinna úr áskorunum síðustu ára sem barn foreldris með fíknivanda, en einnig því mikla áfalli að versti ótti hennar hafi ræst og hún komið að móður sinni látinni.
3
RannsóknFernurnar brenna
5
Neytendur blekktir til að flokka fernur sem eru brenndar
Íslendingar hafa árum saman verið hvattir til þess að skola fernur utan um mjólkurvörur eða ávaxtasafa, brjóta þær svo saman og flokka í pappatunnuna. Þetta hefur verið gert undir því yfirskini að fernurnar séu svo endurunnar. Rannsókn Heimildarinnar sýnir að svo er ekki. Þær eru þvert á móti brenndar í sementsverksmiðjum á meginlandi Evrópu.
4
Viðtal
2
Leituðu að öruggasta stað í heimi og fundu hann á Íslandi
„Þetta er ekki leikur. Að rífa sig upp með rótum og yfirgefa heimalandið gerir enginn nema af nauðsyn,“ segir Abir, sem flúði frá Sýrlandi til Íslands ásamt bróður sínum, Tarek. Útlendingastofnun hefur synjað þeim um vernd en leit aldrei til aðstæðna í Sýrlandi í umfjöllun sinni heldur í Venesúela, þar sem systkinin eru fædd en flúðu frá fyrir mörgum árum.
5
Aðsent
4
Yngvi Sighvatsson
Hvert er umboð Þorsteins Víglundssonar?
Varaformaður leigjendasamtakanna spyr af hverju manni, sem er í forsvari fyrir byggingarfyrirtæki, sé veittur vettvangur til að útvarpa áróðri sínum sem fyrrum þingmanni og ráðherra í stað þess sem hann raunverulega er?
6
FréttirRóbert Wessman, Alvogen og Alvotech
Lífeyrissjóðurinn treystir því að stjórnendur Alvotech falli ekki í freistni
Tvær lögmannsstofur í Bandaríkjunum rannsaka nú meint lögbrot í starfsemi Alvotech. Lyfjaþróunarfyrirtækið gefur lítið fyrir rannsóknirnar og segir þær einfaldlega tilraun til að búa sér til tekjur.
7
Það sem ég hef lært
Þórey Sigþórsdóttir
Óvæntur missir stærsti lærdómurinn
Þórey Sigþórsdóttir var nýbúin að ferma eldra barn sitt og yngra barn hennar var 7 mánaða þegar móðir hennar lést langt fyrir aldur fram. Missirinn, eins erfiður og hann er, er hennar stærsti lærdómur. „Hann kostaði sitt, það tekur mörg ár að læra að lifa með sorginni, en hann ýtti mér líka út í andlega vegferð með sjálfa mig sem er ferðalag sem tekur engan enda.“
8
FréttirFlóttamenn frá Venesúela
4
Atvinnuþátttaka flóttamanna frá Venesúela er meiri en Íslendinga
Jón Gunnarsson dómsmálaráðherra hefur sagt að flóttamenn frá Venesúela komi meðal annars til Íslands til að setjast upp á velferðarkerfið. Þingmaðurinn Birgir Þórarinsson hefur einnig sagt þetta. Gögn frá félagsmálaráðuneytinu sýna hins vegar að atvinnuþátttaka flóttamanna frá Venesúela er 86,5 prósent.
9
Viðtal
1
Fagnaði fertugsafmælinu með því að hækka stýrivexti
Ásgerður Ósk Pétursdóttir hefur pælt í peningum frá því að hún man eftir sér. Ásgerður var ekki há í loftinu þegar hún spurði mömmu sína hvaðan peningarnir kæmu. Svarið var Seðlabankinn. „Þar ætla ég að vinna þegar ég verð stór,“ sagði Ásgerður. Og við það stóð hún. Ásgerður er yngst allra sem setið hafa í peningastefnunefnd og starf seðlabankastjóra heillar.
10
Fréttir
1
„Það er allt í rugli“
Formaður Miðflokksins leggur til að ráðherrar haldi næturfundi og panti sér pizzu eða svið á kostnað skattgreiðenda til að greiða úr óvissuástandinu sem ríkir í efnahagsmálum. Forsætisráðherra segir ríkisstjórnina vera að gera það sem þurfi að gera.

Mest lesið í vikunni

Fréttir

Búa í bíl en ekki nógu illa stödd fyrir félagsleg úrræði

Pistill

Sif Sigmarsdóttir

Húsverðir eigna sinna

Það er þrotlaus vinna að gæta eigna sinna. Því meira sem maður á því lengri eru vaktir húsvarðarins.

Fréttir

Safna fyrir dóttur Þóru Dungal: „Við höldum áfram í minningu mömmu“

Leiðari

Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir

Að jarða konur

Á meðan konur eru raunverulega myrtar af mönnum er áherslan í umræðunni á meint mannorðsmorð gegn mönnum.

Fréttir

„Ég hef ekki einu sinni fengið boð í atvinnuviðtöl“

Rafaela Georgsdóttir hefur um langt skeið leitað að störfum þar sem menntun hennar gæti nýst en án árangurs. Rafaela er menntaður lögfræðingur frá Brasilíu með sérhæfingu í umhverfisvernd.

RannsóknFernurnar brenna

Neytendur blekktir til að flokka fernur sem eru brenndar

Viðtal

„Ég hélt alltaf að þetta væri svo tímabundið“

Una Rúnarsdóttir festi vextina á húsnæðisláninu sína fyrir tveimur árum síðan og á því von á því að þeir losni vorið 2024. Fram til þessa, nýjustu frétta um stýrivaxtahækkanir, upplifði hún vaxtahækkanir og verðbólguna sem tímabundið ástand og hélt því að væri búið að leysa úr stöðunni þegar vextirnir myndu losna. Nú er hún ekki svo viss um að svo verði raunin og hræðist því að þurfa selja heimilið næsta vor.

Mest lesið í mánuðinum

Menning

Þóra Dungal fallin frá

Þóra Dungal, sem varð táknmynd X-kynslóðarinnar á Íslandi skömmu fyrir aldamótin þegar hún fór með aðalhlutverk í kvikmyndinni Blossa árið 1997, er fallin frá.

GreiningElítusamfélagið á Nesinu

Rík elíta sem býr í einbýlishúsum, er með húshjálp og keyrir um á Teslu

Elítur og valdakjarnar á Íslandi eru líklegri til að hreiðra um sig í tveimur sveitarfélögum á höfuðborgarsvæðinu en öðrum búsetukjörnum landsins, á Seltjarnarnesi og í Garðabæ. Hagtölur sýna svart á hvítu að þar eru áherslur, stjórnmálaskoðanir og samsetning íbúa allt önnur en í nágrannasveitarfélögunum.

Það sem ég hef lært

Sigmundur Ernir Rúnarsson

Líf mitt að framanverðu

Sigmundur Ernir Rúnarsson rifjar upp hvernig krakkarnir í grunnskólanum hans voru flokkaðir eins og rusl, í þá sem voru nothæfir og hentuðu til endurvinnslu – og hina sem máttu missa sín, og áhrif þess á líf þeirra til fullorðinsára. Jafnvel til endalokanna.

Viðtal

Alkóhólismi rændi heilsu hennar vegna meðvirkni

Helga Óskarsdóttir var þjökuð af andlegri og líkamlegri vanlíðan vegna alkóhólisma. Samt var það ekki hún sem misnotaði áfengi eða önnur vímuefni, heldur var hún orðin virkilega veik af meðvirkni. Hún var ekki nema fertug en leið eins og gamalli konu. Hún leitaði sér hjálpar, náði bata og hefur aldrei verið frískari, 73 ára, þriggja barna móðir og sex barna amma.

Fréttir

Lögreglumaður villti á sér heimildir vegna Samherjagjörningsins

Rannsóknarlögreglumaðurinn Gísli Jökull Gíslason hélt því fram að hann væri sjálfstætt starfandi blaðamaður þegar hann reyndi að komast að því hver stæði á bak við „We‘re Sorry“ gjörninginn. Tölvupóstana sendi hann úr vinnunetfangi sínu en greindi ekki frá því að hann væri lögreglumaður.

Fréttir

Búa í bíl en ekki nógu illa stödd fyrir félagsleg úrræði

Pistill

Sif Sigmarsdóttir

Húsverðir eigna sinna

Það er þrotlaus vinna að gæta eigna sinna. Því meira sem maður á því lengri eru vaktir húsvarðarins.

Mest lesið í mánuðinum

1
Menning
2
Þóra Dungal fallin frá
Þóra Dungal, sem varð táknmynd X-kynslóðarinnar á Íslandi skömmu fyrir aldamótin þegar hún fór með aðalhlutverk í kvikmyndinni Blossa árið 1997, er fallin frá.
2
GreiningElítusamfélagið á Nesinu
1
Rík elíta sem býr í einbýlishúsum, er með húshjálp og keyrir um á Teslu
Elítur og valdakjarnar á Íslandi eru líklegri til að hreiðra um sig í tveimur sveitarfélögum á höfuðborgarsvæðinu en öðrum búsetukjörnum landsins, á Seltjarnarnesi og í Garðabæ. Hagtölur sýna svart á hvítu að þar eru áherslur, stjórnmálaskoðanir og samsetning íbúa allt önnur en í nágrannasveitarfélögunum.
3
Það sem ég hef lært
5
Sigmundur Ernir Rúnarsson
Líf mitt að framanverðu
Sigmundur Ernir Rúnarsson rifjar upp hvernig krakkarnir í grunnskólanum hans voru flokkaðir eins og rusl, í þá sem voru nothæfir og hentuðu til endurvinnslu – og hina sem máttu missa sín, og áhrif þess á líf þeirra til fullorðinsára. Jafnvel til endalokanna.
4
Viðtal
1
Alkóhólismi rændi heilsu hennar vegna meðvirkni
Helga Óskarsdóttir var þjökuð af andlegri og líkamlegri vanlíðan vegna alkóhólisma. Samt var það ekki hún sem misnotaði áfengi eða önnur vímuefni, heldur var hún orðin virkilega veik af meðvirkni. Hún var ekki nema fertug en leið eins og gamalli konu. Hún leitaði sér hjálpar, náði bata og hefur aldrei verið frískari, 73 ára, þriggja barna móðir og sex barna amma.
5
Fréttir
5
Lögreglumaður villti á sér heimildir vegna Samherjagjörningsins
Rannsóknarlögreglumaðurinn Gísli Jökull Gíslason hélt því fram að hann væri sjálfstætt starfandi blaðamaður þegar hann reyndi að komast að því hver stæði á bak við „We‘re Sorry“ gjörninginn. Tölvupóstana sendi hann úr vinnunetfangi sínu en greindi ekki frá því að hann væri lögreglumaður.
6
Fréttir
Búa í bíl en ekki nógu illa stödd fyrir félagsleg úrræði
Eftir langvarandi atvinnuleysi og fjárhagsvanda fluttu Axel Rafn Benediktsson og kona hans í sextán sæta rútu. Hann segist ekki upplifa sig sem hluta af samfélaginu heldur sem úrhrak. Þau hafi reynt að telja sér trú um að búsetan væri ævintýri en í raun séu þau heimilislaus.
7
Pistill
1
Sif Sigmarsdóttir
Húsverðir eigna sinna
Það er þrotlaus vinna að gæta eigna sinna. Því meira sem maður á því lengri eru vaktir húsvarðarins.
8
Fréttir
3
Borgaði 2 milljónir fyrir sögufrægt hús á Flateyri sem metið er á 20
Sögufrægt timburhús á Flateyri var selt til einkaaðila í fyrra fyrir 1/10 af fasteignamati. Í húsinu er rekin bóka- og gjafavöruverslun. Minjasjóður Önundarfjarðar réði ekki við að fjármagna endurbætur á húsinu og reyndi að gefa Ísafjarðarbæ það. Þegar það gekk ekki bauðst eiganda verslunarinnar, 'Ágústu Guðmundsdóttur, tækifæri á að kaupa það fyrir yfirtöku skulda.
9
Fréttir
Safna fyrir dóttur Þóru Dungal: „Við höldum áfram í minningu mömmu“
„Mamma mín var breysk eins og við öll,“ segir Max Sól, eldri dóttir Þóru Dungal heitinnar. „Hún hafði upplifað sinn skerf af áföllum og var lengi á flótta. Nú þarf hún ekki að flýja lengur.“ Max þarf nú að vinna úr áskorunum síðustu ára sem barn foreldris með fíknivanda, en einnig því mikla áfalli að versti ótti hennar hafi ræst og hún komið að móður sinni látinni.
10
Pistill
4
Hrafn Jónsson
Ég á þetta ekki en má þetta víst
Ísland er löngu búið að gefa sjálfsákvörðunarrétt og auðlindir þjóðarinnar til gamalla frekra kalla. Landið þarf ekki að hafa áhyggjur af framsali til Evrópusambandsins.