Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 2 árum.

Máli Aðalsteins vísað frá: Hæstiréttur tekur ekki efnislega afstöðu

Hæstirétt­ur hef­ur vís­að frá kæru Að­al­steins Kjart­ans­son­ar á hend­ur lög­reglu á Norð­ur­landi eystra. Tel­ur Hæstirétt­ur að Að­al­steini hafi ekki ver­ið heim­ilt að áfrýja nið­ur­stöðu Lands­rétt­ar. Lög­mað­ur Að­al­steins seg­ir koma til greina að vísa mál­inu til Mann­rétt­inda­dóm­stóls Evr­ópu.

<span>Máli Aðalsteins vísað frá:</span> Hæstiréttur tekur ekki efnislega afstöðu
Á erindi til Strassborgar Lögmaður Aðalsteins Kjartanssonar, blaðamanns Stundarinnar, telur tilefni til þess að vísa máli hans til Mannréttindadómstóls Evrópu. Mynd: Stundin / Davíð Þór

Hæstiréttur vísaði í dag frá kæru Aðalsteins Kjartanssonar, blaðamanns Stundarinnar, á niðurstöðu Landsréttar í máli hans gegn Lögreglunni á Norðurlandi eystra. Aðalsteinn kærði ákvörðun lögreglunnar á Norðurlandi eystra sem veitti honum réttarstöðu sakbornings og hugðist kalla hann til skýrslutöku vegna umfjöllunar hans um skæruliðadeild Samherja. Héraðsdómur Norðurlands eystra úrskurðaði upphaflega að lögreglu hefði verið óheimilt að veita Aðalsteini réttarstöðu grunaðs manns en Landsréttur vísaði þeim dómi frá. Aðalsteinn áfrýjaði þeim úrskurði til Hæstaréttar sem nú hefur birt ákvörðun sína.

Frávísun Hæstaréttar gerist sama dag og dómnefnd Blaðamannverðalauna Blaðamannafélags Íslands tilkynnti að Aðalsteinn væri tilnefndur til blaðamannaverðlauna ársins 2021, meðal annars fyrir umfjöllun um téða skæruliðadeild Samherja.

Telur ekki heimilt að kæra úrskurð Landsréttar

Í dómi Hæstaréttar kemur fram sú lögskýring að Aðalsteinn hafi ekki haft heimild til að kæra úrskurð Landsréttar til Hæstaréttar, þar eð kæruheimild sú sem stuðst var við og fram kemur í lögum um sakamál hafi verið verið skýrð svo að hún tæki almennt aðeins til endanlegra úrskurða um frávísun mála sem höfðuð hefðu verið með ákæru. Kæruheimildinn næði hins vegar ekki til úrskurða Landsréttar um frávísun kæru vegna rannóknarúrskurð eða úrskurða um réttarfarsatriði.

Í dómi Hæstaréttar segir að hin kærða niðurstaða Landsréttar hafi ekki falið í sér endanlegar lyktir sakamáls heldur þá niðurstöðu að dómstólar hefðu ekki vald til þess að kveða á um lögmæti rannsóknarathafna lögreglu á þessu stigi sakamálarannsóknar. Ekki væri því heimild fyrir hendi til að kæra úrskurðinn til Hæstaréttar og var málinu því vísað frá.

Undanþáguákvæði eru í lögum er lúta að blaðamönnum

Hæstiréttur tekur því ekki efnislega afstöðu til þess hvort Lögreglunni á Norðurlandi eystra hafi verið heimilt að veita Aðalsteini réttarstöðu grunaðs manns og kalla hann til yfirheyrslu, ekki frekar en Landsréttur gerði. Í úrskurði Héraðsdóms kom hins vegar fram að í almennum hegningarlögum sé undanþáguákvæði er snúi að þeim greinum laganna sem lögreglan vill maina að Aðalsteinn hafi gerst brotlegur við, það er brot á friðhelgi einkalífs. Lögin eigi ekki við þegar um sé að ræða almanna- eða einkahagsmuni. „Er ljóst að þar er meðal annars átt við móttöku blaðamanna á gögnum sem innihalda upplýsingar sem eiga erindi við almenning,“ sagði í dómi Héraðsdóms. Enn fremur sagði í dómnum að „blaðamaður verði ekki talinn brotlegur við 228. gr. og/eða 229. gr. almennra hegningarlaga fyrir það eitt að móttaka og sjá viðkvæm persónuleg gögn sem ekki varða almenning, enda er það þáttur í starfi blaðamanna að móttaka ýmis gögn og ábendingar sem þeir meta hvort eigi erindi við almenning.“

Í greinargerð lögreglu, bæði fyrir héraðsdómi og fyrir Landsrétti kom fram að þeir blaðamenn sem fjölluðu um skæruliðadeild Samherja, þar á meðal Aðalsteinn, væru grunaðir um að hafa tekið á móti eða deilt með öðrum kynferðislegu efni af Páli Steingrímssyni, skipstjóra Samherja og meðlimi í yfirlýstri „skæruliðadeild“ útgerðarinnar. Páll kærði hins vegar ekki  slík brot til lögreglu og lögregla hefur ekki sýnt væri fram á að slíkt efni hafi farið í dreifingu.

Tilefni til að fara með málið fyrir Mannréttindadómstólinn

Gunnar Ingi Jóhannsson

Gunnar Ingi Jóhannsson, lögmaður Aðalsteins, segir niðurstöðu Hæstaréttar vonbrigði þó hún hafi ekki verið með öllu ófyrirséð, eftir niðurstöðu Landsréttar. „Eins og fjallað er um í dómi Hæstaréttar þá töldum við þetta kæranlegt, hverju sem liði einhverjum fyrri fordæmum. Niðurstaðan felur hins vegar í sér að skýrslutakan af Aðalsteini hljóti að fara fram með einhverjum hætti. Tilgangur hennar er hins vegar orðinn afskaplega takmarkaður eftir málatilbúnað lögreglu og það sem fram hefur komið þar. Miðað við það sem komið hefur fram í málinu virðist manni ennþá minna tilefni nú en áður til þess að kalla Aðalstein og aðra blaðamenn sem málið varðar til skýrslutöku.“

Spurður hvort til greina komi að vísa málinu til Mannréttindadómstóls Evrópu segir Gunnar Ingi að ekki liggi fyrir ákvörðun þar um. „Ég tel það hins vegar gerlegt, þetta mál hefur byggt að verulegu leyti á dómaframkvæmd Mannréttindadómstólsins. Það væri því ekki óeðlilegt að bera það undir dómstólinn hvort þessi málsmeðferð standist, að ekki sé hægt að láta reyna á vafasamar rannsóknarathafnir lögreglu, að dómstólar eigi ekki endurskoðunarvald um það og að það sé ekki einu sinni kæranlegt til Hæstaréttar. Að ekki sé hægt að fá endurskoðun á frávísun á málinu á öðru dómstigi, það er vafasamt að það sé smrýmanlegt réttlátri málsmeðferð gagnvart sakborningi.“

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

„Spilltur gjörningur“ að semja um afgreiðslu hvalveiðileyfis fyrir fram
3
Fréttir

„Spillt­ur gjörn­ing­ur“ að semja um af­greiðslu hval­veiði­leyf­is fyr­ir fram

Hauk­ur Arn­þórs­son stjórn­sýslu­fræð­ing­ur tel­ur það spillt­an gjörn­ing sem varði við stjórn­sýslu­lög hafi ver­ið sam­ið um stjórn­sýslu­ákvörð­un um veit­ingu hval­veiði­leyf­is fyr­ir fram. Hann tel­ur að ráð­herr­ar Sjálf­stæð­is­flokks­ins muni ekki geta veitt hval­veiði­leyfi fyr­ir kosn­ing­arn­ar 30. nóv­em­ber.
„Þú ert hluti vandamálsins, gaur“
5
Viðtal

„Þú ert hluti vanda­máls­ins, gaur“

Mynd­in Stúlk­an með nál­ina eft­ir Magn­us von Horn er nú sýnd í Bíó Para­dís og er til­nefnd til Evr­ópsku kvik­mynda­verð­laun­anna. Laus­lega byggð á raun­veru­leik­an­um seg­ir hún sögu Karol­ine, verk­smiðju­stúlku í harðri lífs­bar­áttu við hrun fyrri heims­styrj­ald­ar­inn­ar. At­vinnu­laus og barns­haf­andi hitt­ir hún Dag­mar sem að­stoð­ar kon­ur við að finna fóst­urstað fyr­ir börn. En barn­anna bíða önn­ur ör­lög. Danska stór­leik­kon­an Trine Dyr­holm leik­ur Dag­mar og var til í við­tal.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
Myndir af neyðarmóttöku sendar áfram: „Ekki myndir sem ég vildi sjá af sjálfri mér“
2
FréttirKynferðisbrot

Mynd­ir af neyð­ar­mót­töku send­ar áfram: „Ekki mynd­ir sem ég vildi sjá af sjálfri mér“

Lög­reglu var heim­ilt að senda mynd­ir sem tekn­ar voru af Guðnýju S. Bjarna­dótt­ur á neyð­ar­mót­töku fyr­ir þo­lend­ur kyn­ferð­isof­beld­is á verj­anda manns sem hún kærði fyr­ir nauðg­un. Þetta er nið­ur­staða Per­sónu­vernd­ar. Guðný seg­ir ótækt að gerend­ur í kyn­ferð­isaf­brota­mál­um geti með þess­um hætti feng­ið að­gang að við­kvæm­um mynd­um af þo­lend­um. „Þetta er bara sta­f­rænt kyn­ferð­isof­beldi af hendi lög­regl­unn­ar.“
Mögulegt að hætta að vinna um fimmtugt
3
Viðtal

Mögu­legt að hætta að vinna um fimm­tugt

Georg Lúð­víks­son, sem hef­ur unn­ið við heim­il­is­fjár­mál og fjár­mála­ráð­gjöf um ára­bil, seg­ir að með reglu­leg­um sprn­aði frá þrí­tugu geti með­al­tekju­fólk hætt að vinna um fimm­tugt, en það fari þó eft­ir að­stæð­um. Ef spara á til langs tíma þá hafi það sögu­lega reynst best að fjár­festa í vel dreifðu verð­bréfa­safni. Grund­vall­ar­regl­an er ein­fald­lega að eyða minna en mað­ur afl­ar.

Mest lesið í mánuðinum

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
Lögreglan á nýrri slóð: Fundu skilaboð Þorsteins
2
AfhjúpunSamherjaskjölin

Lög­regl­an á nýrri slóð: Fundu skila­boð Þor­steins

Tækni­mönn­um á veg­um hér­aðssak­sókn­ara tókst á dög­un­um að end­ur­heimta á ann­að þús­und smá­skila­boð sem fóru á milli Þor­steins Más Bald­vins­son­ar og Jó­hann­es­ar Stef­áns­son­ar, á með­an sá síð­ar­nefndi var við störf í Namib­íu. Skila­boð­in draga upp allt aðra mynd en for­stjór­inn og aðr­ir tals­menn fyr­ir­tæk­is­ins hafa reynt að mála síð­ustu fimm ár.
Grunaði að það ætti að reka hana
5
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár