Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 2 árum.

Þekking

Ný lífkerfi eru að myndast á plastflekum

Plast í hafinu hleðst upp. Síðan árið 1950 hafa verið framleidd yfir 8 milljarðar tonna af plasti. Þessi tala mun fara upp í 34 milljarða tonna fyrir árið 2050 með þeim neysluvenjum sem við búum við í dag og frá okkur fer það svo út í jarðveginn og hafið þar sem það veltist um svo árum skiptir.

26. febrúar 2022 · 15:00

Aron Daði Þórisson

ritstjorn@heimildin.is

Áhrifum plasts á umhverfið okkar birtist okkur nú á ýmsa vegu. Plastflekar fljóta nú um höfin, en talið er að í Kyrrahafinu séu að verða til nýir möguleikar fyrir sambýli tegunda á þessum flákum. Um er að ræða samfélög úthafstegunda og tegunda sem hafa hingað til helst fundist á grunnsævi og í fjörum sem lifa nú á plastflekum og reka hringsólandi um hafstraumana.

Þetta þýðir verulegar vistfræðilegar breytingar á lífríki hafsins. Flutningur tegunda yfir höf og meðfram ströndum með reki hafa lengi þekkst, en leiðirnar hafa verið með náttúrulegum flekum líkt og fræjum, trjám, þangi og vikri, sem allt eru skammvinn búsetuúrræði.

Aukið magn plasts í hafi getur hins vegar skapað varanlega búsetu fyrir þessar tegundir. Niðurbrotstími plasts er svo langur að líftími sem byggir á plastflekum er talsvert lengri heldur en þegar um er að ræða lífræn efni sem brotna niður á ágætum hraða. Því búa nú margar tegundir …

Kjósa

Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Deila

Athugasemdir (3)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.

GK

Gísli Kristjánsson skrifaði
26. febrúar 2022 17:21

Hvað finnst fólki um það að míkróplast hefur undanfarin ár og áratugi verið að berast inn í heila spendýra og þ.a.l. annarra dýra einnig?

Rannsókn sem birtist í lok síðasta árs sýndi, svart á hvítu, að míkróplast af stærðinni 2 míkrómetrar og allt þar fyrir neðan; allt nanóplast þar með talið, á greiða leið í gegnum blóð-heilaskiljur (en: 'blood-brain barrier') hjá dýrum. Notast var við mýs í þessari tilraun. Nú er víða verið að rannsaka áhrif þessara ör-agna á lífríkið.

Hvað heldur fólk að gerist þegar plast safnast upp í heilavef manna og annarra dýrategunda? Getur verið að slíkt hafi hugsanlega áhrif á geðheilsu, hegðunarmynstur, vitsmunaþroskun barna og ungmenna, sjúkdómatíðni og ótalmargt fleira? Getur verið að það hafi áhrif á sjúdóma eins og heilabilun og fleiri hrörnunarsjúkdóma; hugsanlega þannig að sífellt yngra fólk veikist. Getur þessi skelfilega þróun breytt mannlegu eðli á einhvern óljósan máta sem síðar mun koma í ljós við rannsóknir í sjúkdóma- og faraldsfræðum.

Eitt er víst að mér finnst ríkja þrúgandi þögn í kringum þessa ógn og ég sé nánast hvergi fjallað um þetta opinberlega. Ég hef ekki orðið var við nokkra umræðu, meðal fólks, um þetta. Hverju sætir það? Er það vegna þess að fólk er hrætt við sannleikan ef hann er ógnvekjandi og óbærilegur? Ég hygg að svo sé.

1
- GK
  
  Gísli Kristjánsson skrifaði
  26. febrúar 2022 17:23
  
  Ég læt hér fylgja með hlekk á frétt um rannsóknina, sem ég vísaði til í orðum mínum:
  https://newatlas.com/environment/microplastics-blood-brain-barrier/
  
  0
- PG
  
  Palli Garðarsson skrifaði
  26. febrúar 2022 22:10
  
  Má einnig nefna að mikið af uppþvottalegi í stórmörkuðum og tannkrem sem fæst þar inniheldur agnarsmáar plastkúlur sem er notað sem slípiefni. Þær fara beint í sjóinn og bara í Evrópu skipta þær eflaust hundruðum tonna á ári.
  
  2

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Tengdar greinar

Þekking

Eru risavaxnar Dyson-hvelfingar fundnar úti í geimnum?

Vísindamenn við háskólann í Uppsölum og annan á Ítalíu hafa fundið sólir eða sólkerfi sem gefa frá sér undarlega mikið af innrauðri orku. Ein möguleg skýring gæti verið að geimverur hafi byggt hvelfingar utan um sólirnar til að heyja sólarorkuna

Þekking

Sólin gæti hafa stolið hátt í tug pláneta frá öðrum sólum

og falið þær á hinum fjarlægustu slóðum sólkerfisins. Fundur þeirra og ferðir þangað gætu skilað gríðarlegum vísindalegum árangri

Þekking

Heimsálfur utan úr geimnum eru fastar í iðrum Jarðar

Hvað leynist undir fótum okkar? Sú spurning er ævinlega aðkallandi á eldgosasvæði og tala nú ekki um þegar goshrina er hafin, eins og nú virðist raunin á Íslandi. Vísindamenn eru hins vegar sífellt að störfum að auka skilning okkar á því sem í iðrunum leynist og nú í nóvember birtist í vísindaritinu Nature grein þar sem sagði frá óvæntri niðurstöðu...

Þekking

Háhyrningar ættaðir frá Íslandi enduðu sem sýningardýr á Tenerife

Tugir háhyrninga voru fangaðir við strendur Íslands á áttunda og níunda áratug síðustu aldar og seldir í dýragarða. Þeir áttu margir hverjir ömurlega ævi, enda rifnir frá fjölskyldum sínum, töpuðu jafnvel glórunni og urðu fólki að bana. Sumir þeirra lifa enn – og nokkrir nákomnir ættingjar þeirra eru í haldi á Tenerife.

Þekking

Alheimurinn í nýju og skarpara ljósi

Nýjasta stórvirki mannkynsins, James Webb geimsjónaukinn, er ætlað að skoða myndun fyrstu stjarna og vetrarbrauta alheimsins. Hvar og hvenær kviknaði fyrsta ljósið í alheiminum? Hvernig verða stjörnur og sólkerfi til? Hvernig mynduðust vetrarbrautirnar? Hvaða eðlis- og efnafræðilega eiginleika þurfa plánetur og sólkerfi að hafa til að geyma líf? Fyrstu myndir sjónaukans eru komnar. „Þær voru enn skýrari, skarpari og glæsilegri en ég átti von á,“ segir Sævar Helgi Bragason.

Þekking

Meta hvort lýsa eigi yfir alþjóðlegu neyðarástandi vegna apabólu

Stigvaxandi dreifing apabólu um heiminn vekur óhug og nú hafa þrjú tilfelli greinst á Íslandi. Allir geta smitast af apabólu. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin skoðar að lýsa yfir alþjóðlegu neyðarástandi.

Mest lesið

Fréttir

Snörp orðaskipti í réttarsal: „Þú hefur ekki orðið!“

Annar dagur aðalmeðferðar í manndrápsmáli gegn hjúkrunarfræðingi fór fram í Héraðsdómi Reykjavíkur í dag. Þar áttu sér stað snörp orðaskipti á milli dómara og lögmanns þegar nýjar upplýsingar komu upp. Málið hefur verið lagt í dóm í annað skiptið í héraði.

Viðtal

Mataræði er vanræktur þáttur í svefnvanda

Góður svefn er seint ofmetinn en vandamál tengd svefni eru algeng á Vesturlöndum. Talið er að um 30 prósent Íslendinga sofi of lítið og fái ekki endurnærandi svefn. Ónógur svefn hefur áhrif á daglegt líf fólks og lífsgæði. Svefn er flókið fyrirbæri og margt sem getur haft áhrif á gæði hans, má þar nefna líkamlega og andlega sjúkdóma, breytingaskeið, álag, kvíða, skort á hreyfingu og áhrif samfélagsmiðla á svefngæði. Áhrif næringar og neyslu ákveðinna fæðutegunda á svefn hafa hins vegar ekki vakið athygli þar til nýlega.

Fréttir

Hársbreidd frá tveggja flokka meirihluta

Samfylkingu og Viðreisn vantar eitt þingsæti til viðbótar til að ná að mynda meirihluta í þinginu, miðað við nýja skoðanakönnun Maskínu. Flokkarnir bæta báðir við sig á milli kannana og mælast með yfir 20 prósenta fylgi. Sósíalistar mælast stærri en Sjálfstæðisflokkur í einu kjördæmi.

Fréttir

Sigurður Ingi lýsir erfiðu samstarfi við Sjálfstæðisflokkinn

Sigurður Ingi Jóhannsson segir að Sjálfstæðisflokkurinn sé stjórnlaus, þar hafi menn gert það sem þeim datt í hug og komist upp með það. „Þannig var það,“ segir Svandís Svavarsdóttir.

Vettvangur

„Viljum ekki að Harpa verði umferðarmiðstöð“

Það hefur verið umdeild ákvörðun hjá húsinu að láta gesti borga fyrir heimsókn á salernin í Hörpu. En fólk heimsækir húsið af ýmsum ástæðum. Greinarhöfundur spáir í lífið í húsinu og ræðir jafnframt við Hildi Ottesen Hauksdóttur, markaðs- og kynningarstjóra Hörpu.

Á vettvangi#1

Kvöldvakt á bráðamóttökunni

Í fjóra mánuði hefur Jóhannes Kr. Kristjánsson verið á vettvangi bráðamóttöku Landspítalans í Fossvogi. Í þáttaröðinni Á vettvangi sem unnin er fyrir Heimildina veitir hann einstaka innsýn inn í starfsemi bráðamóttökunnar, þar sem líf og heilsa einstaklinga er undir.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Viðtal

„Hann sagðist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjargað barnabarninu mínu. En ef það verður til þess að ég geti kannski bjargað einhverjum, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okkar,“ segir Þórhildur Helga Þorleifsdóttir kennsluráðgjafi. Sonarsonur hennar, Patrekur Jóhann Kjartansson Eberl, fannst látinn miðvikudaginn 12. maí 2021, aðeins fimmtán ára gamall. Hann hafði svipt sig lífi.

Fréttir

Þórdís Kolbrún afskrifaði Gunnar Smára á opnum fundi

Gunnar Smári Egilsson, frambjóðandi Sósíalista, segir mestu ógn Íslendinga vera að styðja Úkraínumenn gegn innrás Rússa og fullyrðir að „vel mætti enda stríðið“. Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir brást illa við hugmyndum hans.

ViðtalFormannaviðtöl

Síðasta tilraun Ingu Sæland

Flokkur fólksins var stofnaður til að útrýma fátækt á Íslandi, sem Inga Sæland, formaður flokksins, þekkir af eigin raun. Hún boðar nýtt húsnæðiskerfi með fyrirsjáanleika og niðurskurð í öllu því sem heita aðgerðir gegn loftslagsbreytingum. Grænasta land í heimi eigi að nota peningana í heilbrigðiskerfi og aðra innviði sem standi á brauðfótum.

Myndband

Almar les upp úr nýrri bók

Almar Steinn Atlason varð þjóðþekktur árið 2015 sem Almar í kassanum eftir að hann dvaldi nakinn í heila viku inni í glerkassa í Listaháskólanum. Hann var að senda frá sér skáldsöguna Mold er mold - Litla systir mín fjöldamorðinginn. Hann les upp úr bókinni í beinu streymi sem hefst um klukkan 18 í dag.

Fréttir

Snörp orðaskipti í réttarsal: „Þú hefur ekki orðið!“

Fréttir

Svanhildur Hólm með áberandi minnsta reynslu af utanríkismálum

Ljóst er að Svanhildur Hólm, sendiherra í Bandaríkjunum, sker sig úr hópi kollega sinna frá Norðurlöndunum hvað varðar takmarkaða reynslu á vettvangi utanríkismála. Stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd bíður enn svara frá utanríkisráðuneytinu um vinnubrögð ráðherra við skipun á sendiherrum í Bandaríkjunum og Ítalíu.

Mest lesið í mánuðinum

Afhjúpun

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns

Sonur og viðskiptafélagi Jóns Gunnarssonar þingmanns fullyrðir í upptökum sem teknar voru af manni sem sagðist vera fjárfestir að Jón hafi samþykkt beiðni Bjarna Benediktssonar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón komist í aðstöðu til veita veiðileyfi til Hvals hf. Það verði arfleifð Jóns að tryggja Kristjáni Loftssyni nánum vini sínum leyfið. Það sé hins vegar eitthvað sem eigi að fara leynt.

Viðtal

Missti son sinn í eldsvoða á Stuðlum

Jón K. Jacobsen, faðir 17 ára drengs sem lést í eldsvoða á Stuðlum síðastliðinn laugardag, segist hafa barist árum saman við kerfið til að halda syni sínum á lífi. „Núna berst ég við kerfið til að halda minningu hans á lofti.“

Viðtal

„Hann sagðist ekki geta meir“

Viðtal

Grunaði að það ætti að reka hana

Vigdís Häsler var rekin úr starfi framkvæmdastjóra Bændasamtakanna eftir að nýr formaður tók þar við fyrr á árinu. Hún segir kosningavél Framsóknarflokksins hafa verið gangsetta til að koma honum að. Vigdís ræðir brottreksturinn og rasísk ummæli sem formaður Framsóknarflokksins hafði um hana. Orðin hafi átt að smætta og brjóta hana niður. Hún segist aldrei munu líta Sigurð Inga Jóhannsson sömu augum eftir það.

ViðtalMetoo

Ósmekklegt bréf frá eiganda sem áreitti hana

Sigríður Lárusdóttir er ein fjölmargra kvenna sem hefur orðið fyrir kynferðislegri áreitni á vinnustað. Eftir að hún kvartaði undan framkomu yfirmanns í garð starfsfólks var henni sagt upp og segir hún að sá sem hafði áreitt hana hafi skrifað henni ósmekklegt bréf með rökstuðningi fyrir uppsögninni.

Fréttir

Þórdís Kolbrún afskrifaði Gunnar Smára á opnum fundi