Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 2 árum.

Þekking

Ný lífkerfi eru að myndast á plastflekum

Plast í hafinu hleðst upp. Síðan árið 1950 hafa verið framleidd yfir 8 milljarðar tonna af plasti. Þessi tala mun fara upp í 34 milljarða tonna fyrir árið 2050 með þeim neysluvenjum sem við búum við í dag og frá okkur fer það svo út í jarðveginn og hafið þar sem það veltist um svo árum skiptir.

26. febrúar 2022 · 15:00

Aron Daði Þórisson

ritstjorn@heimildin.is

Áhrifum plasts á umhverfið okkar birtist okkur nú á ýmsa vegu. Plastflekar fljóta nú um höfin, en talið er að í Kyrrahafinu séu að verða til nýir möguleikar fyrir sambýli tegunda á þessum flákum. Um er að ræða samfélög úthafstegunda og tegunda sem hafa hingað til helst fundist á grunnsævi og í fjörum sem lifa nú á plastflekum og reka hringsólandi um hafstraumana.

Þetta þýðir verulegar vistfræðilegar breytingar á lífríki hafsins. Flutningur tegunda yfir höf og meðfram ströndum með reki hafa lengi þekkst, en leiðirnar hafa verið með náttúrulegum flekum líkt og fræjum, trjám, þangi og vikri, sem allt eru skammvinn búsetuúrræði.

Aukið magn plasts í hafi getur hins vegar skapað varanlega búsetu fyrir þessar tegundir. Niðurbrotstími plasts er svo langur að líftími sem byggir á plastflekum er talsvert lengri heldur en þegar um er að ræða lífræn efni sem brotna niður á ágætum hraða. Því búa nú margar tegundir …

Kjósa

Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Deila

Athugasemdir (3)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.

GK

Gísli Kristjánsson skrifaði
26. febrúar 2022 17:21

Hvað finnst fólki um það að míkróplast hefur undanfarin ár og áratugi verið að berast inn í heila spendýra og þ.a.l. annarra dýra einnig?

Rannsókn sem birtist í lok síðasta árs sýndi, svart á hvítu, að míkróplast af stærðinni 2 míkrómetrar og allt þar fyrir neðan; allt nanóplast þar með talið, á greiða leið í gegnum blóð-heilaskiljur (en: 'blood-brain barrier') hjá dýrum. Notast var við mýs í þessari tilraun. Nú er víða verið að rannsaka áhrif þessara ör-agna á lífríkið.

Hvað heldur fólk að gerist þegar plast safnast upp í heilavef manna og annarra dýrategunda? Getur verið að slíkt hafi hugsanlega áhrif á geðheilsu, hegðunarmynstur, vitsmunaþroskun barna og ungmenna, sjúkdómatíðni og ótalmargt fleira? Getur verið að það hafi áhrif á sjúdóma eins og heilabilun og fleiri hrörnunarsjúkdóma; hugsanlega þannig að sífellt yngra fólk veikist. Getur þessi skelfilega þróun breytt mannlegu eðli á einhvern óljósan máta sem síðar mun koma í ljós við rannsóknir í sjúkdóma- og faraldsfræðum.

Eitt er víst að mér finnst ríkja þrúgandi þögn í kringum þessa ógn og ég sé nánast hvergi fjallað um þetta opinberlega. Ég hef ekki orðið var við nokkra umræðu, meðal fólks, um þetta. Hverju sætir það? Er það vegna þess að fólk er hrætt við sannleikan ef hann er ógnvekjandi og óbærilegur? Ég hygg að svo sé.

1
- GK
  
  Gísli Kristjánsson skrifaði
  26. febrúar 2022 17:23
  
  Ég læt hér fylgja með hlekk á frétt um rannsóknina, sem ég vísaði til í orðum mínum:
  https://newatlas.com/environment/microplastics-blood-brain-barrier/
  
  0
- JPGWYSE
  
  Jon Pall Garðarsson Worldwide Yacht Service ehf skrifaði
  26. febrúar 2022 22:10
  
  Má einnig nefna að mikið af uppþvottalegi í stórmörkuðum og tannkrem sem fæst þar inniheldur agnarsmáar plastkúlur sem er notað sem slípiefni. Þær fara beint í sjóinn og bara í Evrópu skipta þær eflaust hundruðum tonna á ári.
  
  2

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Tengdar greinar

Þekking

Sólin gæti hafa stolið hátt í tug pláneta frá öðrum sólum

og falið þær á hinum fjarlægustu slóðum sólkerfisins. Fundur þeirra og ferðir þangað gætu skilað gríðarlegum vísindalegum árangri

Þekking

Heimsálfur utan úr geimnum eru fastar í iðrum Jarðar

Hvað leynist undir fótum okkar? Sú spurning er ævinlega aðkallandi á eldgosasvæði og tala nú ekki um þegar goshrina er hafin, eins og nú virðist raunin á Íslandi. Vísindamenn eru hins vegar sífellt að störfum að auka skilning okkar á því sem í iðrunum leynist og nú í nóvember birtist í vísindaritinu Nature grein þar sem sagði frá óvæntri niðurstöðu...

Þekking

Háhyrningar ættaðir frá Íslandi enduðu sem sýningardýr á Tenerife

Tugir háhyrninga voru fangaðir við strendur Íslands á áttunda og níunda áratug síðustu aldar og seldir í dýragarða. Þeir áttu margir hverjir ömurlega ævi, enda rifnir frá fjölskyldum sínum, töpuðu jafnvel glórunni og urðu fólki að bana. Sumir þeirra lifa enn – og nokkrir nákomnir ættingjar þeirra eru í haldi á Tenerife.

Þekking

Alheimurinn í nýju og skarpara ljósi

Nýjasta stórvirki mannkynsins, James Webb geimsjónaukinn, er ætlað að skoða myndun fyrstu stjarna og vetrarbrauta alheimsins. Hvar og hvenær kviknaði fyrsta ljósið í alheiminum? Hvernig verða stjörnur og sólkerfi til? Hvernig mynduðust vetrarbrautirnar? Hvaða eðlis- og efnafræðilega eiginleika þurfa plánetur og sólkerfi að hafa til að geyma líf? Fyrstu myndir sjónaukans eru komnar. „Þær voru enn skýrari, skarpari og glæsilegri en ég átti von á,“ segir Sævar Helgi Bragason.

Þekking

Meta hvort lýsa eigi yfir alþjóðlegu neyðarástandi vegna apabólu

Stigvaxandi dreifing apabólu um heiminn vekur óhug og nú hafa þrjú tilfelli greinst á Íslandi. Allir geta smitast af apabólu. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin skoðar að lýsa yfir alþjóðlegu neyðarástandi.

Þekking

Galdrar kósakka

Galdrakunnátta kósakka er nokkuð forvitnilegur kimi í sögu Úkraínu. Ef eitthvað er til í þessum sögusögnum. Oftar en ekki myndast slíkar sagnir út frá þeirri þörf að lyfta upp sögunni eða að skapa einhverja dulúð og leynda ógn í augum óvinanna. Við getum þó skoðað aðeins hvað sagt er um þessa sérkennilegu seiðkarla frá Vestur-Úkraínu.

Mest lesið

Fréttir

Hugsar oft um áhrif seinni talningarinnar á líf sitt

Tveir þingmenn, sem komust inn á þing vegna endurtalningar í Norðvesturkjördæmi í þingkosningunum 2021, segja niðurstöðu Mannréttindadómstóls Evrópu draga úr trausti til þingsins. Þeir segjast báðir stundum velta fyrir sér hvað seinni talningin hafði mikil áhrif á líf þeirra.

Greining

RÚV frestaði sýningu dagskrárliða til að forðast tap á síðasta ári

RÚV fékk 5,7 milljarða króna úr ríkissjóði í fyrra og aflaði 2,9 milljarða króna tekna af samkeppnisrekstri, sem er aðallega sala á auglýsingum. Tekjur fyrirtækisins hafa aukist mikið á síðustu árum, annars vegar vegna þess að íbúum landsins hefur fjölgað og hins vegar vegna þess að auglýsingatekjur hafa aukist.

FréttirKína og Ísland

Áhyggjur Norðmanna af njósnum Kína og spegilmyndin Ísland

Yfirvöld öryggismála í Noregi hafa áhyggjur af mögulegri misnotkun yfirvalda í Kína á samskiptamiðlinum TikTok. Inger Haugland hjá norsku öryggislögreglunni PST varar Norðmenn við að nota miðilinn. Ísland er eftirbátur hinna Norðurlandanna í varnar- og netöryggismálum og er ekki með sams konar viðbúnað og þau gagnvart mögulegum njósnum erlendra ríkja eins og Kína og Rússlands.

Pistill

Stefán Ingvar Vigfússon

Ómögulegur dagur í ráðuneytinu

„Það er alltaf stutt á milli hátíðleika og fáránleika.“ Stefán Ingvar skrifar um lyklaskipti í fimm ráðuneytum.

Fréttir

Fylgi Framsóknar í Reykjavík fjórðungur af kjörfylgi

Framsóknarflokkurinn, sem var sigurvegari síðustu borgarstjórnarkosninga þegar flokkurinn fékk 18,7 prósent atkvæða, mælist nú með einungis 4,5 prósent fylgi í höfuðborginni. Hinir flokkarnir í meirihlutanum hafa hins vegar bætt við sig fylgi á kjörtímabilinu.

Aðsent

Úlfar Þormóðsson

Brall

„Þeir eru að lauma því að okkur að Landsvirkjun sé skammarlega illa rekin, en segja það að sjálfsögðu ekki berum orðum og alls ekki hitt, að hún skili milljörðum í ríkissjóð ár hvert,“ skrifar Úlfar Þormóðsson í aðsendri grein.

FréttirForsetakosningar 2024

Sigríður Hrund greiddi fyrir viðtal á NBC

Sigríður Hrund Pétursdóttur forsetaframbjóðandi greiddi ásamt nokkrum öðrum konum fyrir birtingu viðtals við hana hjá bandaríska fjölmiðlinum NBC en verðið er trúnaðarmál. Hún segist hafa viljað grípa tækifærið til þess að benda á það hve opið framboðsferlið er á Íslandi og til þess að sýna að venjuleg kona gæti boðið sig fram til forseta.

Fréttir

Niðurstaðan hefði getað verið dramatískari

Í niðurstöðu Mannréttindadómstóls Evrópu um brot íslenska ríkisins í Alþingiskosningunum árið 2021 er ekki kveðið skýrt á um að breyta þurfi stjórnarskránni en reglur þurfi að setja um það hvernig Alþingi tekur á málum eins og því sem kom upp eftir endurtalningu í Norðvesturkjördæmi. Lektor í lögfræði segir að niðurstaðan hefði getað orðið dramatískari hvað stjórnarskrána varðar.

Aðsent

Birgir Hermannsson

Bjarni Benediktsson

„Hvort „tími Bjarna“ endi við lok kjörtímabilsins skal ósagt látið, en hitt er víst að stjórnarflokkanna bíður erfið kosningabarátta,“ skrifar Birgir Hermannsson í aðsendri grein um stjórnmálaferil Bjarna Benediktssonar, sem varð aftur forsætisráðherra í síðustu viku.

Fréttir

„Það er enginn dómari í eigin sök“

Magnús Davíð Norðdahl, oddviti Pírata í norðvesturkjördæmi í þingkosningunum 2021, segir niðurstöðu Mannréttindadómstóls Evrópu um eftirmál kosninganna ánægjulega en á sama tíma kvíðvænlega. Dómurinn er áfellisdómur yfir íslenskum stjórnvöldum sem nú þurfa að grípa til úrbóta. Til þess þurfi stjórnarskrárbreytingu.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Viðtal

Voru orðin lífsreynd og tilbúin fyrir betra líf saman

Bárður Sigurgeirsson húðlæknir er 68 ára gamall en gleymir sér við leik og gleði, ásamt eiginkonunni Lindu Björgu Árnadóttur. Fimmtán ára aldursmunur er á þeim hjónum, sem kynntust á Tinder fyrir sjö árum síðan.

FréttirForsetakosningar 2024

Hefur gengið á eftir Ástþóri í 19 ár vegna ógreidds reiknings

Árið 2005 sendi Steinþór Grímsson athafnamanninum Ástþóri Magnússyni reikning upp á rúmar 30 þúsund krónur á þávirði. Hann hefur ekki enn fengist greiddur þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir í áranna rás. Ástþór þvertekur fyrir að skulda manninum, sem og öðrum, nokkuð.

Aðsent

Ole Anton Bieltvedt

Af hverju er Halla Hrund Logadóttir kjörin og rétt í forsetaembættið?

Ole Anton Bieltvedt segir að forsetinn verði að vera þjóðlegur og alþjóðlegur í senn. Umhverfis- og náttúruverndarsinni. Með tandurhreinan bakgrunn, flekklaust einkalíf, mikla og góða menntun og reynslu að sama skapi.

Fréttir

Undirskriftir gegn Bjarna orðnar fleiri en greidd atkvæði Sjálfstæðisflokksins á höfuðborgarsvæðinu

Á einungis tveimur dögum hafa um 34 þúsund einstaklingar skrifað undir undirskriftalista þar sem lýst er yfir stuðningsleysi við Bjarna Benediktsson í embætti forsætisráðherra. Fjöldi undirskrifta vex hratt og eru þær nú orðnar fleiri en þau atkvæði sem Sjálfstæðisflokkurinn fékk greidd á höfuðborgarsvæðinu í síðustu Alþingiskosningum.

FréttirForsetakosningar 2024

Ekki í framboði af því að staða orkumálastjóra verður lögð niður

Halla Hrund Logadóttir er ekki í forsetaframboði af því að staða hennar sem orkumálastjóri verður lögð af með sameiningu stofnana sem heyra undir umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið. Ákvörðunin er miklu stærri en það.

Fréttir

Jón Gunnarsson segir Vinstri græn senda Sjálfstæðisflokki og Framsókn puttann

Þremur dögum eftir að ný ríkisstjórn, undir forsæti Bjarna Benediktssonar, var kynnt er friðurinn á stjórnarheimilinu úti. Ástæðan er, enn og aftur, hvalveiðar. Þingmaður, og fyrrverandi ráðherra, úr flokki Bjarna efast um að til séu rök til að verja Svandísi Svavarsdóttur vantrausti.

Fréttir

„Þetta er móðgun við okkur“

Heimildin ákvað að hringja í nokkra sem höfðu skrifað undir undirskriftalistann: Bjarni Benediktsson hefur ekki minn stuðning sem forsætisráðherra til þess einfaldlega að spyrja: hvers vegna? Svörin voru margvísleg en þau átta sem svöruðu símanum höfðu margvíslegar ástæður fyrir því en áttu það öll sameiginlegt að treysta ekki Bjarna sökum ferils hans sem stjórnmálamanns og sér í lagi síðustu mánuði þar sem hann hefur farið frá því að vera fjármálaráðherra yfir í það að vera utanríkisráðherra og loks forsætisráðherra.

Leiðari

Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir

Munurinn á þeim sem kunna að fara með völd og hinum

Það felst styrkur í því að þekkja vitjunartíma sinn.

Fréttir

Sakar nýjan matvælaráðherra um lygar

Ólafur Stephensen, Framkvæmdastjóri Félags atvinnurekanda, segir að nýskipaður matvælaráðherra hafi sagt ósátt þegar hún sagði að allir umsagnaraðilar hafi verið kallaðir á fund atvinnuveganefndar til að ræða frumvarp til breytingar á búvörulögum. Ólafur segir að Félag atvinnurekanda hafi ekki fengið boð á fund áður en umdeildar breytingar á lögunum voru samþykktar.

FólkForsetakosningar 2024

„Verðmætin okkar felast líka í að nýta náttúruna“

Halla Hrund Logadóttir vill hafa sömu vökulu augu sem hún hefur haft sem orkumálastjóri og nýta þau, og rödd sína, með sterkari hætti í embætti forseta. Halla Hrund er með stórt náttúruhjarta en verðmætin felast líka í að nýta náttúruna. „Fyrir mér felst þetta í jafnvægi og virðingu í samskiptum, við þurfum ekki að deila svona mikið.“

Mest lesið í mánuðinum

Viðtal

Læstur inni í íbúðinni sinni í fimmtán ár

Sveinn Bjarnason bjó í fimmtán ár í læstri íbúð á vegum Akureyrarbæjar. Hann bankaði oft ítrekað og grét áður en starfsfólk opnaði fyrir honum. Móðir hans gerði endurteknar athugasemdir við að hann væri læstur inni og segir son sinn hafa verið vanræktan. Fyrr á þessu ári greip hún til þess örþrifaráðs að flytja hann búferlum í annan landshluta til að fá mannsæmandi aðbúnað fyrir hann. Mál Sveins varpar ljósi á alvarlegar brotalamir í þjónustu við fatlað fólk á Íslandi og sýnir hvernig mannréttindi hafa verið virt að vettugi árum saman.

Viðtal

Voru orðin lífsreynd og tilbúin fyrir betra líf saman

ViðtalForsetakosningar 2024

Eina leiðin til að halda lífinu áfram var að koma út

Baldur Þórhallsson bældi niður eigin kynhneigð frá barnsaldri og fannst hann ekki geta verið hann sjálfur. Fyrir 28 árum tók hann ákvörðun um að koma út úr skápnum, það var ekki annað í boði ef hann ætlaði að halda áfram með lífið. Nú stefna þeir Felix Bergsson á Bessastaði. „Við eigum 28 ára ástríkt samband að baki og höfum ekkert að fela,“ segir Felix.

Úttekt

Nýjar ógnir blasa við Íslendingum

Ísland getur orðið skotmark í styrjöld sem veikasti hlekkurinn í varnarkeðju Vesturlanda. Donald Trump hafnar skuldbindingu Bandaríkjanna til að verja NATO-ríki sem borga ekki sinn skerf, en Ísland er lengst frá því af öllum. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, fyrrverandi utanríkisráðherra, segir varnarsamninginn við Bandaríkin hafa „afskaplega takmarkað gildi“.

FréttirForsetakosningar 2024

Hefur gengið á eftir Ástþóri í 19 ár vegna ógreidds reiknings

ViðtalForsetakosningar 2024

„Ég ætla ekki að kinka kolli framan í einhver illmenni án þess að segja neitt“

Jón Gnarr er kominn í forsetaframboð. Hann segir meiri þörf á gleði og húmor í lýðræðinu og samfélaginu þar sem offramboð sé á leiðindum og er sannfærður um að þjóðin sé að leita sér að manneskju sem hún geti séð sjálfa sig í. Jón ætlar sér að mýkja freka kallinn með kærleikann að vopni og lofar að vera hvorki ofstopamanneskja né lydda, nái hann kjöri. Svo hefur hann alltaf dreymt um að búa í Garðabæ.

Fréttir

Hjúkrunarheimilið Sóltún fékk 20 milljarða frá íslenska ríkinu

Frá árinu 2009 hefur hjúkrunarheimilið Sóltún fengið tæplega 20 milljarða króna frá íslenskra ríkinu. Um 90 prósent af tekjum Sóltúns koma frá ríkinu. Eigendurnir hafa tekið á þriðja milljarð króna út úr rekstrinum með því að selja fasteignir og lóðir og lækka hlutafé fyrirtækisins. Allur reksturinn byggir hins vegar á umdeildum samningi við íslenska ríkið sem gerður var árið 2000.

Rannsókn

Risar í landbúnaði orðnir að fríríki og geta stýrt verði eins og þeim sýnist

Lagabreyting sem var fyrir einu og hálfu ári kölluð „aðför að neytendum“ var samþykkt á Alþingi í lok síðustu viku með atkvæðum minnihluta þingmanna. Um er að ræða afnám á ólögmætu samráði stærstu landbúnaðarfyrirtækja landsins. Lagabreytingunni var laumað inn í frumvarp á lokametrum afgreiðslu þess með mikilli aðkomu þeirra sem mest græða á henni.

Fréttir

Íbúð í miðbænum gerð út fyrir 700 þúsund krónur á mánuði

Í vikunni voru fimm herbergi í íbúð í miðbænum auglýst til leigu fyrir samtals 700.000 krónur á mánuði. Mikil aðsókn hefur verið í þau að sögn leigusalans. En hann segist hafa miðað verðið við markaðinn. Formaður leigjendasamtakanna segir þetta grimmilega og miskunnarlausa sjálftöku.

FréttirForsetakosningar 2024

Halla nú ósammála mörgu sem hún beitti sér fyrir sem framkvæmdastjóri Viðskiptaráðs

Árið 2007 mælti Halla Tómasdóttir, sem þá var framkvæmdastjóri Viðskiptaráðs, fyrir breytingum til þess að Ísland gæti orðið „best í heimi.“ Þar á meðal var að setja á flata og lága skatta, einkavæða háskóla og heilbrigðiskerfi, einkavæða náttúruauðlindir og stórauka enskukennslu. Heimildin kannaði hver viðhorf Höllu væru til málaflokkanna í dag.