Hefði verið búið að koma á kerfisbundnu mati á áhrifum aðgerða stjórnvalda á börn hefði mátt milda áhrif sóttvarnaraðgerða á þau. Umboðsmaður barna hefur undanfarin ár kallað eftir því að slíkt mat verði innleitt en ekki hefur orðið af því. Tillfinnanlega skortir á að lagt hafi verið mat á áhrif kórónaveirufaraldursins á börn til þessa. Umboðsmaður barna segir að nú sé komið að því að beina sjónum að yngstu kynslóðinni.
Þetta kemur fram í grein Salvarar Nordal, umboðsmanns barna, í Morgunblaðinu. Í greininni segir Salvör að kominn sé tímil til þess, nú þegar kórónaveirufaraldurinn hafi geisað í hartnær tvö ár, að horfast í augu við að opinberar sóttvarnaraðgerðir hafi haft margvísleg áhrif á börn.
„Allt er þetta til þess fallið að valda börnum óvissu, áhyggjum og ótta“
„Fáir þjóðfélagshópar hafa orðið fyrir viðlíka áhrifum enda hefur skóla- og frístundastarf sem og félagslíf þessa hóps verið úr skorðum nánast allt þetta tímabil. Börn hafa þurft að sæta sóttkví, sum jafnvel mörgum sinnum, og undanfarið hafa börn verið að greinast með kórónuveiruna í ríkari mæli en áður og hafa þá verið í einangrun, jafnvel ein, ef foreldrar hafa ekki haft tök á því að sinna þeim meðan á einangrun stendur. Allt er þetta til þess fallið að valda börnum óvissu, áhyggjum og ótta,“ skrifar Salvör.
Börn hafi sýnt ótrúlega þrautseigju
Salvör bendir á að líkur séu til að áhrif kórónaveirufaraldursins á börn verði langvarandi í mörgum tilvikum, enda séu þau á mikilvægum mótunaraldri. Tilfinnanlega skorti á betri tölulegar upplýsingar um stöðu þeirra og áhrif faraldursins. Á það beri að líta að ólíkir hópar barna standi mismunandi að vígi, þannig séu heimilisaðstæður misjafnar, mörg börn búi við erfiðar félagslegar aðstæður og röskun á daglegum venjum til að mynda fatlaðra barna hafi mikil áhrif. „Þá bendir aukinn fjöldi tilkynninga til barnarverndarnefnda til þess að fleiri börn hafi búið við vanrækslu eða ofbeldi heima fyrir en áður.“
Embætti umboðsmanns hafi á undanförnum árum lagt á það höfuðáherslu að innleitt sé mat á áhrifum á börn innan stjórnkerfisins, með því að ákvarðanir séu rýndar út frá hvaða áhrif þær hafi á börn. Slíkt mat leggi jafnframt skyldur á herðar stjórnvalda til að grípaa til mótvægisaðgerða til að draga úr neikvæðum áhrifum ákvarðana á börn. „Skortur á slíku kerfisbundnu mati í íslensku stjórnkerfi hefur verið tilfinnanlegur á síðustu misserum en hægt hefði verið að milda áhrif að minnsta kosti sumra aðgerða hefði slíkt mat þegar verið innleitt sem hluti af ákvarðanatöku stjórnvalda.“
Salvör segir að í upphafi faraldursins hafi að verulegu leyti tekist að slá skjaldborg um eldra fólk. Nú sé komið að því að beina sjónum að yngstu kynslóðinni. „Börnin okkar hafa sýnt ótrúlega þrautseigju á síðustu misserum og aðlagað sig nauðsynlegum breytingum eins og kostur er. Nú þegar nýtt ár er að hefjast er brýnt að við sameinumst um að viðurkenna mikilsvert framlag þeirra og blása þeim von í brjóst.“
Athugasemdir