Ágæti Hörður, á mánudaginn 18. ágúst setti ríkisstjórnin þær reglur að allir  sem kæmu til Íslands yrðu að undirgangast skimun eftir SARS-CoV-2 veirunni á landamærum, fara  í fimm daga sóttkví og síðan aðra skimun. Þetta eru býsna þungar kvaðir og vega harkalega að rekstargrundvelli ferðaþjónustunnar sem er ein af mikilvægustu atvinnu-greinum landsins. Það er því ekki að undra þótt þessi ákvörðun ríkisstjórnarinnar hafi sætt töluverði gagnrýni þeirra sem eiga  beinna efnahagslegra hagsmuna að gæta. Það er ekkert rangt við það, menn verja gjarnan bæði sinn bita og sitt skammrif.   Hvers vegna valdi ríkisstjórnin þessa af þeim þremur leiðum sem sóttvarnarlæknir rakti í minnisblaði sínu til ráðherra?

1 Töluverð reynsla hafði fengist af því að skima á landamærum og þótt við næðum flestum sýktra þá náðum við ekki öllum.

2 Það var líka ljóst að þótt það tækist að takmarka útbreiðslu veirunnar frá flestum sem komust í gegn þá voru á því undantekningar.

3 Um hríð hafði verið sú regla að þeir sem höfðu búsetu á Íslandi urðu að fara í skimun við komuna til landsins og viðhafa síðan smitgát í fimm daga og fara svo aftur í skimun. Þegar búið var að skima 8000 manns sem höfðu viðhaft smitgát fundust tveir með mikið magn veiru og hefði hvor um sig getað byrjað nýja bylgju farsóttarinnar hérlendis. Smitgátin er illa skilgreind og að fenginni þessari reynslu var eðlilegast að krefjast sóttkvíar í hennar stað.

4 Andstætt því sem þú gefur í skyn Hörður, þá var fjöldi þeirra sem greindust á landamærum ekki að minnka heldur að aukast mikið um það leyti sem núverandi landamærareglu var komið á. Það var við því að búast vegna þess að fjöldi nýgreindra tilfella var að aukast í heimalöndum þeirra sem helst ferðast til íslands.

5 Það er engin ástæða til þess að ætla annað en að fjöldi  þeirra sem sleppa sýktir framhjá skimun á landamærum sé í réttu hlutfalli við þá sem þar greinast.

6 Reynslan af núverandi tilhögun er sú að af 4500 sem höfðu lokið seinni skimun voru þrír sýktir sem er næstum þrisvar sinnum hærra hlutfall en fannst í fyrstu 8000 sem fóru í seinni skimun íbúa.

7 Sú reynsla sem er lýst í atriðunum sex hér að ofan bendir sterklega til þess að án þess að viðhafa skimun-sóttkví-skimun yrðum við að reikna með því að fá yfir okkur hverja bylgjuna á fætur annarri.

Með atriði númer sjö lýkur lýsingu staðreynda sem falla innan ramma þess sem ég kalla staðbundna reynslu og hefst nú sá kapítuli í þessa bréfs sem er sambland staðreynda og skoðana. Ég er sammála þér Hörður að við stöndum frammi fyrir mjög alvarlegri efnahagskreppu en ég er ósamála því að hún eigi rætur sínar í sóttvarnaraðgerðum á landamærum. Hún á rætur sínar í veirunni illvígu sem hefur vegið að alls konar um allan heim og meðal annars efnahagslífi. Ég er alls ekki viss um að íslenskt efnahagslíf sé að fara verr út úr veirunni en efnahagslíf landa sem hafa tekist á við hana af miklu meira kæruleysi en við. Ég er heldur ekki viss um að íslensku efnhagslífi farnaðist betur með míglek landmæri, fjölda manns í sóttkví og slíkar fjöldatakmarkanir að það væri erfitt að reka verslanir, frystihús, skóla, leikhús og tónleikasali. Ferðaþjónustan er merkileg atvinnugrein og gjöful en við viljum hvorki né getum lifað af henni einni saman. Hörður það er ekki skynsamlegt að gera ráð fyrir því að faraldurinn sé í mikilli rénun á sama tíma og nýjum tilfellum er að fjölga í mörgum löndum Evrópu, heildarfjöldi nýrra tilfella í heiminum sólarhringinn áður en þú birtir ritstjórnargreinina var 241 þúsund og í Bandaríkjunum einum saman 44 þúsund. Og hún heldur áfram að meiða og deyða þessi veira. Hún er líka búin að sýna okkur að þótt hún virðist vera að hverfa er fullt eins líklegt að hún sé bara að hvíla sig fyrir næstu árás. SARS-CoV-2 veiran er ólíkindatól. Hún er bara búin að vera í mannheimum í átta mánuði og við vitum lítið um hana en erum að læra hratt. Eitt af því sem við höfum lært er að það er mikilvægt að vera stöðugt að afla gagna um veiruna í okkar samfélagi og láta gögnin hverju sinni hjálpa okkur að ákveða hvað gera skal í stað fyrirfram ákveðinna hugmynda um hvernig ástandið ætti að vera. Þess vegna var það í sjálfu sér ósköp eðlilegt að Sigmundur Davíð kvartaði undan því í fyrirspurnartíma um daginn að það vantaði hjá ríkisstjórninni áætlun um hvað skyldi gera næst, vegna þess að það var engin áætlun til, meitluð í stein, önnur en að láta gögnin tala og bregðast við þeim á hverjum tíma fyrir sig eins skynsamlega og hægt væri. Þannig á það að vera en það þarf ekki bara þekkingu og vit heldur líka kjark til þess að skilja það.

Að lokum er þér svo sannarlega fyrirgefið fyrir að langa til þess að enda greinina þína á eftirminnilegan hátt. Ég fell fyrir þessari freistingu næstum því alltaf þegar ég drep niður penna svo ég skil hana vel. En þetta er alltaf vandmeðfarið vegna þess að ef of langt er seilst er hætta á því að hvellurinn eftirsóknarverði breytist í hjáróma væl. Lokasetningin í greininni þinni er eitt slíkt í mjög háum tóni. Þú gefur sterklega í skyn að ríkisstjórnin hafi komið á núverandi fyrirkomulagi við landamærin af því að ég hafi hótað henni. Hverju átti ég að hóta henni? Að Íslensk erfðagreining myndi hætta að skima? Við vorum hætt að skima og ákvörðunin hafði ekkert með skimunargetu að gera heldur þá staðreynd að ein skimun nægir ekki. Eða var það kannski að ég myndi hætta að gagnrýna ríkisstjórnina og fara að styðja hana. Það er nefnilega almannarómur að það sé ekkert til verra fyrir góðan málstað en ég fari að styðja hann. Það öllum ljóst að í þessari staðhæfingu þinni ferðu ekki bara yfir línuna heldur hagar þér eins og línan sé ekki til. Þú endaðir ekki út í mýri sem er sá göfugi partur af landslaginu sem verður gjarnan áfangastaður þeirra sem fara yfir línuna heldur lentirðu í ekkert-að-marka landinu þar sem vex lítið annað en ósannindi innan um rembing og þvælu.

Leiðara Harðar má lesa hér.