Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 4 árum.

13 sænsk fyrirtæki en ekkert íslenskt á svörtum lista Alþjóðabankans út af spillingu

Fjöl­mörg nor­ræn fyr­ir­tæki eru á svört­um lista Al­þjóða­bank­ans út af spill­ing­ar­mál­um. Um er að ræða fyr­ir­tæki sem bank­inn tel­ur hafa beitt spillt­um að­ferð­um í verk­efn­um sem bank­inn hef­ur fjár­magn­að.

13 sænsk fyrirtæki en ekkert íslenskt á  svörtum lista Alþjóðabankans út af spillingu
Mikilvægi uppljóstara Sænska ríkissjónvarpið segir svarta lista Alþjóðabankans sýna hversu mikilvægir uppljóstrarar eru við það að koma upp um spillingarmál í samfélögum. Jóhannes Stefánsson er uppljóstrarinn í Samherjamálinu í Namibíu sem opinberað var í fyrra. Mynd: Davíð Þór

Þrettán sænsk fyrirtæki eru svörtum lista Alþjóðabankans (World Bank) út af spillingarmálum, meðal annars mútugreiðslum, víðs vegar um heiminn. Sænska ríkissjónvarpið greinir frá þessu. Ekkert íslenskt fyrirtæki er á listanum, sem Alþjóðabankinn uppfærir reglulega. Þar eru hins vegar tvö norsk fyrirtæki, sjö dönsk og tvö finnsk. Ísland er því eina landið af Norðurlöndunum sem á ekkert fyrirtæki á svarta listanum.

Alls eru um 2000 fyrirtæki á  listanum. Mismunandi er hversu lengi fyrirtækin eru á viðkomandi lista en Alþjóðabankinn hefur nú þegar ákveðið að sum fyrirtækin þurfi að vera þar í meira en 900 ár allt til 2999. Önnur fyrirtæki eru hins vegar einungis nokkur ár á listanum. Öll fyrirtækin sem lenda á listanum hafa verið þátttakendur í einhverjum þróunarverkefnum sem Alþjóðabankinn hefur fjármagnað víða um heiminn. Ef fyrirtæki lendir á svarta listanum þýðir það að þau fá ekki að hafa neina aðkomu að neinum verkefnum sem Alþjóðabankinn fjármagnar. 

Sænska ríkissjónvarpið hefur það eftir sérfræðingi í mútubrotum, Natali Phálen, að Alþjóðabankinn telji að „spilling sé ein stærsta ógnin sem hóti þróunarverkefnum og baráttunni gegn fátækt“ í heiminum. 

Ekki ígildi dóms

Sænska ríkissjónvarpið undirstrikar mikilvægi uppljóstrara í því að hafa komið upp um viðkomandi mútumál sem sænsku fyrirtækjunum er nú refsað fyrir. „Yfirleitt er þetta lokaður heimur. Mútumálin sem hafa verið opinberuð hjá sænskum fyrirtækjum hefðu ekki komið fram í dagsljósið án uppljóstrara. En nú eru þau á svörtum lista Alþjóðabankans,“ segir í frétt sænska miðilsins. 

Sænska ríkissjónvarpið undirstrikar hins vegar að ekki beri að leggja veru umræddra fyrirtækja á listanum að jöfnu við dóm í sakamáli jafnvel þó að Alþjóðabankinn leggi mikla vinnu í rannsóknir á þeim áður en þau lenda á listanum. 

Í nóvember í fyrra greindu Kveikur og Stundin, í samvinnu við Wikileaks, frá mútumáli útgerðarfélagsins Samherja í Namibíu og byggði sú umfjöllun á upplýsingum og gögnum frá fyrrverandi starfsmanni félagsins, Jóhannesi Stefánssyni.

Samherji getur hins vegar ekki lent á umræddum lista Alþjóðabankans þar sem það var ekki bankinn sem tók þátt í fjármögnun þeirra verkefna sem Samherji kom að í Afríkuríkinu. Mál Samherja í Namibíu er hins vegar keimlíkt málum margra þeirra fyrirtækja sem eru á umræddum lista. Aðrar alþjóðlegar stofnanir og samtök, meðal annars Transparency International, hafa hins vegar fjallað um Samherjamálið í sínum gögnum. 

Gömul mál þar sem jafnvel dómar liggja fyrir

Málin sem tengjast sænskum fyrirtækjum eru flest hver margra ára gömul og hafa fallið dómar í einhverjum þeirra.  Átta af fyrirtækjunum sem eru listanum tengjast til dæmis mútumálum sem voru opinberuð árið 2003. 

Eitt af nýrri málunum sem tengist sænskum fyrirtækjum er mál orkufyrirtækisins GE Power Sweden sem í dag er í eigu bandarískju samsteypunnar General Electric. Áður var fyrirtækið í eigu Alstom Power og í tíð þess eiganda mútaði fyrirtækið embættismönnum  í Litháen með 50 milljónum sænskra króna, rúmlega 550 milljónum íslenskra króna, til að fá verksamning í landinu. Mútugreiðslurnar áttu sér stað á árunum 2004 til 2010. og hófst rannsókn þess árið 2012. Samningurinn var virði tveggja milljarða sænskra króna, rúmlega 25 milljarða íslenskra króna. Verkefnið gekk út að hreinsa eitraðan reyk frá verksmiðju í Litháen.  Samningurinn var fjármagnaður af Evrópska þróunarbankanum.

Í fyrra voru þrír af stjórnendum fyrirtækisins dæmdir í fangelsi í Bretlandi út af þessu mútumáli. Einn af þessum þremur var sænskur. 9 ár liðu því frá því að múturnar áttu sér stað þar til einhver var dæmdur fyrir þær og rannsóknin á málinu hófst sjö árum áður en dómur féll í því.

Af þessu sést hversu langan tíma það getur tekið fyrir mútubrot að koma upp á yfirborðið og hversu langt ferli getur legið á bak við rannsóknir og, eftir atvikum, dóma í slíkum málum. 

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Mest lesið

Sigmundur Davíð ver Musk með hæpnum samanburði
1
Greining

Sig­mund­ur Dav­íð ver Musk með hæpn­um sam­an­burði

Á með­an að öfga­menn og nýnas­ist­ar víða um heim upp­lifa vald­efl­ingu og við­ur­kenn­ingu og fagna an­kanna­legri kveðju Elons Musks spyr fyrr­ver­andi for­sæt­is­ráð­herra Ís­lands hvort ís­lensk­ir fjöl­miðl­ar ætli í al­vöru að flytja þá fals­frétt að handa­hreyf­ing sem leit út eins og nas­ista­kveðja, frá manni sem veit­ir öfga­full­um sjón­ar­mið­um vængi flesta daga, hafi ver­ið nas­ista­kveðja.
Nei, Hitlers-kveðja Musks var EKKI ævaforn rómversk kveðja
2
Flækjusagan

Nei, Hitlers-kveðja Musks var EKKI æva­forn róm­versk kveðja

Hin við­ur­styggi­lega nas­ista­kveðja Elons Musks dag­inn sem Don­ald Trump var sett­ur í embætti hef­ur að von­um vak­ið mikla at­hygli. Kannski ekki síst vegna þess að kveðj­una lét Musk flakka úr ræðu­stól sem var ræki­lega merkt­ur for­seta Banda­ríkj­anna. Hin fasíska til­hneig­ing margra áhang­enda Trumps hef­ur aldrei fyrr birst á jafn aug­ljós­an hátt — enda lét Musk sér ekki nægja að heilsa...
Yfirgangstal með óþægilega hliðstæðu
3
StjórnmálBandaríki Trumps

Yf­ir­gangstal með óþægi­lega hlið­stæðu

Embætt­i­staka Don­alds Trumps vek­ur upp spurn­ing­ar sem við Ís­lend­ing­ar þurf­um að hugsa alla leið, með­al ann­ars í ljósi yf­ir­lýs­inga hans gagn­vart Græn­landi og Kan­ada, seg­ir Frið­jón R. Frið­jóns­son borg­ar­full­trúi. Hann kveðst einnig hafa „óþæg­inda­til­finn­ingu“ gagn­vart því að vellauð­ug­ir tækni­brós­ar hjúfri sig upp að Trump, sem nú fer á ný með fram­kvæmda­vald­ið í lang­vold­ug­asta ríki heims.
Birkir tapaði fyrir ríkinu í Strassborg
4
Fréttir

Birk­ir tap­aði fyr­ir rík­inu í Strass­borg

Mann­rétt­inda­dóm­stóll Evr­ópu hafn­aði öll­um kæru­lið­um Birk­is Krist­ins­son­ar vegna máls­með­ferð­ar fyr­ir ís­lensk­um dóm­stól­um. Birk­ir var dæmd­ur til fang­elsis­vist­ar í Hæsta­rétt­ið ár­ið 2015 vegna við­skipta Glitn­is en hann var starfs­mað­ur einka­banka­þjón­ustu hans. MDE taldi ís­lenska rík­ið hins veg­ar hafa brot­ið gegn rétti Jó­hann­es­ar Bald­urs­son­ar til rétt­látr­ar máls­með­ferð­ar.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Sigurjón sagði hana einfalda en skemmtilega - Enginn mannanna fékk samþykki
3
Fréttir

Sig­ur­jón sagði hana ein­falda en skemmti­lega - Eng­inn mann­anna fékk sam­þykki

Eng­inn þeirra karl­manna sem komu á heim­ili þroska­skertr­ar konu til að hafa kyn­mök við hana var ákærð­ur. Þó hafði eng­inn þeirra feng­ið sam­þykki henn­ar. Sál­fræð­ing­ur seg­ir hana hafa upp­lif­að sjálfs­vígs­hugs­an­ir á þessu tíma­bili. Óút­skýrð­ar taf­ir á lög­reglu­rann­sókn leiddu til mild­un­ar refs­ing­ar yf­ir Sig­ur­jóni Ól­afs­syni, fyrr­ver­andi yf­ir­manni kon­unn­ar.
Það rís úr djúpinu 1: Gríðarlegt vatnsmagn leynist á 660 kílómetra dýpi, og demantar
4
Flækjusagan

Það rís úr djúp­inu 1: Gríð­ar­legt vatns­magn leyn­ist á 660 kíló­metra dýpi, og dem­ant­ar

Fyr­ir fá­ein­um dög­um birti vef­rit­ið Science Al­ert fregn um rann­sókn, sem raun­ar var gerð ár­ið 2022, en hef­ur ekki far­ið hátt fyrr en nú. Hér er frá­sögn Science Al­ert. Rann­sak­að­ur var ör­lít­ill dem­ant­ur sem fund­ist hafði í dem­antanámu í rík­inu Bótsvana í suð­ur­hluta Afr­íku. Hér er sagt frá þeirri rann­sókn í vef­rit­inu Nature.com. Í ljós kom að dem­ant­ur­inn hafði mynd­ast...
Fyrsta barnið fætt á Seyðisfirði í yfir 30 ár - „Fór allt á besta veg miðað við aðstæður“
5
Fréttir

Fyrsta barn­ið fætt á Seyð­is­firði í yf­ir 30 ár - „Fór allt á besta veg mið­að við að­stæð­ur“

Fyrsta barn­ið í yf­ir þrjá ára­tugi fædd­ist á Seyð­is­firði í dag eft­ir snjó­þunga nótt þar sem Fjarð­ar­heið­in var ófær. Varð­skip­ið Freyja var einnig til taks ef flytja þyrfti móð­ur­ina á Nes­kaups­stað. „Þetta er enn ein áminn­ing­in um ör­ygg­is­leys­ið sem við bú­um við,“ seg­ir ný­bök­uð móð­ir­in.

Mest lesið í mánuðinum

Viðskiptaáætlun Carbfix: Földu áform sín fyrir íbúum
1
RannsóknCarbfix-málið

Við­skipta­áætl­un Car­bfix: Földu áform sín fyr­ir íbú­um

Fyr­ir­ætlan­ir Car­bfix eru mun um­fangs­meiri en fram hef­ur kom­ið. Stefnt er að því að dæla nið­ur allt að 4,8 millj­ón­um tonna af kol­díoxí­ði (CO2) og fyr­ir­tæk­ið von­ast til þess að velta hátt í þrjú hundruð millj­örð­um á full­um af­köst­um. Það er hærri upp­hæð en stærsta fyr­ir­tæki lands­ins velt­ir í dag. Á með­al við­skipta­vina er fyr­ir­tæki sem framdi glæp gegn mann­kyni og vill dæla nið­ur CO2 á Ís­landi.
Móðir Kolfinnu Eldeyjar: „Ég segi mína sögu því að samfélagið þarf að vakna“
2
Fréttir

Móð­ir Kolfinnu Eld­eyj­ar: „Ég segi mína sögu því að sam­fé­lag­ið þarf að vakna“

Ingi­björg Dagný Inga­dótt­ir, móð­ir Kolfinnu Eld­eyj­ar Sig­urð­ar­dótt­ur, opn­ar sig um and­lát dótt­ur sinn­ar. Hún seg­ir kerf­in hafa brugð­ist barns­föð­ur sín­um, sem hef­ur ver­ið ákærð­ur fyr­ir að hafa ráð­ið dótt­ur þeirra bana. „Ég vissi strax í hjarta mínu að hann hefði ekki tek­ið með­vit­aða ákvörð­un um að gera svona lag­að“.
Grátbað um myndatöku fyrir barnið sem leiddi í ljós heilaæxli
5
ViðtalMóðursýkiskastið

Grát­bað um mynda­töku fyr­ir barn­ið sem leiddi í ljós heila­æxli

Mán­uð­um sam­an þurfti Hrund Ólafs­dótt­ir að grát­biðja lækni um að senda Sigrúnu, dótt­ur henn­ar, í mynda­töku vegna al­var­legra veik­inda sem voru skil­greind sem mígreni. „Barn­ið bara kvald­ist og kvald­ist og kvald­ist og kvald­ist.“ Þeg­ar hún loks fékk ósk sína upp­fyllta kom í ljós fimm sentí­metra stórt æxli í litla heila Sigrún­ar.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár