Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 5 árum.

Áhrif mislinga á ónæmiskerfið

Ár­ið 1963 var bólu­efni gegn misl­ing­um bú­ið til af rann­sókn­ar­hópi sem var leidd­ur af John F End­ers. Reynd­ar varð til betri og end­ur­bætt út­gáfa ein­ung­is fimm ár­um seinna sem enn er not­uð í dag til að bólu­setja bróð­urpart allra barna á Vest­ur­lönd­um gegn þeirri skæðu veiru sem veld­ur misl­ing­um.

Áhrif mislinga á ónæmiskerfið

Þessi uppgötvun olli straumhvörfum í hinum vestræna heimi. Áður en bóluefnið varð til er talið að nær öll börn hafi smitast af veirunni fyrir 15 ára aldur og þónokkur fjöldi þeirra lést í baráttu sinni við veiruna. Með tíð og tíma hefur sjúkdómurinn sífellt orðið sjaldgæfari. Þar til nýlega voru helstu tilfelli hans að finna í fátækari löndum heims þar sem aðgengi að bólusetningum er ábótavant. 

Það sem hefur svo, því miður, valdið bakslagi í þessum góða árangri er rangtúlkuð vísindarannsókn sem benti til þess að bólusetningar valdi einhverfu. Fyrstu rannsóknirnar af þessum toga birtust í kringum aldamótin en hafa margsinnis verið hraktar. 

Ritstjórn Lanchet dró greinina til baka árið 2004 eftir að í ljós kom að Andrew Wakefield, fyrsti höfundur greinarinnar, hafði þegið greiðslur frá lögfræðingum sem stóðu að undirbúningi málsóknar gegn framleiðendum MMR bóluefnisins. Greinin byggði auk þess á mjög litlu úrtaki og niðurstöðurnar sem voru birtar úr rannsókninni voru gaumgæfilega valdar og þeim hagrætt svo þær hentuðu vel styrktaraðilum Wakefields. 

Fjárhagslegur ávinningur sem Wakefield hafði af rannsóknunum kom ekki í ljós fyrr en löngu eftir að greinin hafði verið birt og afleiðingarnar af fullyrðingum Wakefields í kringum birtinguna voru þegar farnar að koma í ljós.

Mislinga- eða MMR bólusetning

Reyndar var það svo í kringum aldamótin að Wakefield var ekki að ráðleggja foreldrum gegn bólusetningum heildrænt. Hans hagsmunir snerust um að draga úr notkun svokallaðrar MMR bólusetningar, þar sem bólusett er gegn mislingum, rauðum hundum og hettusótt. Wakefield ráðlagði foreldrum opinberlega að láta bólusetja börn sín við einum þessara sjúkdóma í einu með um það bil árs millibili. 

Einhvern veginn hafa þessi skilaboð Wakefields umturnast í andstöðu fólks gegn bólusetningum og hefur nú fjöldi foreldra sem hafna bólusetningum fyrir börnin sín margfaldast. Þessar mistúlkuðu niðurstöður Wakefields og útúrsnúningur á skilaboðum hans hafa leitt til þess víða um hinn vestræna heim. 

Mislingar – langtímaáhrif

Eins og fram hefur komið hér að framan eru mislingar veirusjúkdómur. Veiran smitast mjög auðveldlega á milli manna og því hefur reynst erfitt að halda aftur af sjúkdómnum sé hann á annað borð kominn upp. Hlutfall þeirra sem deyja af völdum sýkingarinnar er kannski ekki óhugnanlega hátt, en hvert og eitt líf er einu lífi of mikið, sértaklega þegar horft er til þess hve auðvelt er að koma í veg fyrir sjúkdóminn.

Afleiðingar mislinga felast ekki bara í dauðsföllum. Margir glíma við eftirköst sýkingarinnar ævilangt, þó algengust séu eftirköst sem endast í 3–6 mánuði. Þekkt er að einstaklingar sem hafa barist við mislinga eru útsettari fyrir öðrum sýkingum, jafnvel í nokkur ár eftir mislingasmit.  

Enn sem komið er hefur engin skýring fundist á þessari aukaverkun. Vaxandi fjöldi óbólusettra einstaklinga hefur þó búið til þörf fyrir meiri þekkingu á þessu sviði. Í rannsókn sem var birt í Science í byrjun nóvember er því að finna vísbendingar um það hvað er að gerast í líkamanum eftir mislingasmit.

Minni ónæmiskerfisins

Ónæmiskerfið er ótrúlega flókið og flott kerfi. Þegar við höfum einu sinni kynnst sýkli býr ónæmiskerfið nefnilega til mótefni sem gera það að verkum að við erum fljót að bregðast við og eyða sýklunum ef þeir koma aftur. Enn sem komið er höfum við ekki skilgreint hversu mörgum sýklum ónæmiskerfið getur munað eftir, en þeir eru ótrúlega margir. Með þessu móti erum við ónæm fyrir sýklum sem ónæmiskerfið hefur þegar hitt, jafnvel ævilangt.  

Bólusetningar eru notaðar til að vekja þetta minni. Með því að hitta hluta af sýkli eða veiklaðan sýkil í gegnum bólusetningu búum við til minningu um hann í ónæmiskerfinu. Þessi minning dugar okkur svo til að hindra sýkingu ef lifandi sýkill kemur til sögunnar seinna.

Hægt er að mæla mótefni okkar í blóðinu til að staðfesta hvort ónæmiskerfið þekki ákveðna sýkla. Til að meta hversu mikið af minni ónæmiskerfisins við erum að nota er hægt að mæla öll mótefnin í blóði okkar með tækni sem heitir VirScan. 

Mislingar valda (ónæmis)minnisleysi

Rannsóknarhópurinn sem stendur á bak við greinina í Science, sem samanstendur af vísindafólki frá Bandaríkjunum, Hollandi og Finnlandi, notaði þessa tækni (VirScan) til að meta minni ónæmiskerfis barna fyrir og eftir mislingasmit. Þau söfnuðu blóðsýnum úr óbólusettum hollenskum börnum áður en þau fengu mislinga og fengu svo leyfi til að skoða mótefnin í blóði barnanna með frekari blóðsýnum eftir að börnin höfðu veikst af mislingum. 

Mælingarnar leiddu í ljós að eftir mislingasmit var minnkun um allt að 73% mótefna í blóði barnanna. Fækkun mótefnanna var misjöfn eftir einstaklingum, hjá sumum var minnkunin ekki nema 11%. Þrátt fyrir það var marktækt meiri minnkunin hjá börnum sem smituðust af mislingum. Til samanburðar skoðaði rannsóknarhópurinn mótefni í börnum fyrir og eftir bólusetningu gegn mislingum, en þar sáust ekki sömu afleiðingar. 

Rýrnun í vopnabúri ónæmiskerfisins

Rannsóknarhópurinn dregur þá ályktun af þessum rannsóknum að mislingaveiran ræðst á ónæmiskerfið og fækkar þannig minnisfrumunum, þ.e. frumunum sem muna eftir sýklunum. Próf sem framkvæmt var í öpum staðfesti þessa tilgátu þar sem rannsakendur mældu veiruna í eitlum og beinmerg apanna en þar búa fullvaxta minnisfrumur og nýjar verða til. 

Þegar við myndum ónæmi gegn ákveðnum veirum eða bakteríum þekkir ónæmiskerfið marga mótefnavaka á sama sýklinum, þess vegna er ekki endilega samasemmerki á milli fækkunar á mótefnum í blóði og þess að við erum algjörlega berskjölduð fyrir sýklinum. Það er þó þannig að með færri vopnum á ónæmiskerfið erfiðara með að þekkja óvininn og ná niðurlögum hans. 

Þessar niðurstöður staðfesta hversu mikilvægt það er að hlífa ónæmiskerfinu fyrir erfiðum sýkingum eins og mislingum. Bólusetningar eru nefnilega ekki bara hættulitlar heldur bjarga þær mannslífum. 

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Mest lesið

Þakklátur fyrir að vera á lífi
2
Viðtal

Þakk­lát­ur fyr­ir að vera á lífi

Þor­lák­ur Mort­hens, Tolli, hef­ur marga fjör­una sop­ið í lífs­ins ólgu­sjó. Æsku­ár­in höfðu sín áhrif en þá byrj­aði hann að teikna og var ljóst að dreng­ur­inn væri gædd­ur hæfi­leik­um. Óregla og veik­indi lit­uðu fjöl­skyldu­líf­ið og á unglings­ár­un­um sá hann um sig sjálf­ur. Um ára­bil var hann sjómað­ur, verka­mað­ur og skóg­ar­höggs­mað­ur. Eft­ir mynd­list­ar­nám hef­ur hann lif­að af mynd­list­inni. Nú er Tolli far­inn að mála í ljós­ari tón­um. Hann gaf nýra, greind­ist síð­an með krabba­mein og sigr­aði.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Ég berst fyrir réttinum til að lifa“
2
Viðtal

„Ég berst fyr­ir rétt­in­um til að lifa“

Á upp­vaxt­ar­ár­un­um í suð­ur­ríkj­um Banda­ríkj­anna voru rík­ar kröf­ur gerð­ar til þess hvernig hún ætti að haga sér og sínu lífi. Þeg­ar hún fann loks frels­ið til þess að vera hún sjálf blómstr­aði hún, í ham­ingju­sömu hjóna­bandi, heima­vinn­andi hús­móð­ir, sem naut þess að sinna syni sín­um. „Ég gat lif­að og ver­ið frjáls. Það var frá­bært á með­an það ent­ist.“
Icelandair sýknað af kröfu Margrétar – Stærsti hluti bótakröfu vegna Netflix
4
Fréttir

Icelanda­ir sýkn­að af kröfu Mar­grét­ar – Stærsti hluti bóta­kröfu vegna Net­flix

Mar­grét Frið­riks­dótt­ir krafð­ist yf­ir 24 millj­óna króna í bæt­ur eft­ir að henni var vís­að brott úr vél Icelanda­ir ár­ið 2022. Hún hafði þá neit­að að taska sem hún hafði með­ferð­is yrði færð í far­þega­rými og neit­að að setja upp grímu vegna sótt­varna. Stærsti hluti af bóta­kröf­unn­ar var vegna heim­ilda­mynd­ar sem Mar­grét hugð­ist gera og selja Net­flix.
Guðlaug Svala Steinunnar Kristjánsdóttir
5
Það sem ég hef lært

Guðlaug Svala Steinunnar Kristjánsdóttir

Mér renn­ur blóð­ið til skyld­unn­ar

Guð­laug Svala Stein­unn­ar Kristjáns­dótt­ir seg­ir að stærsta lexía lífs síns sé lík­lega að upp­götva um miðj­an ald­ur að hún er ein­hverf. Hún hafi átt­að sig á sjálfri sér með hjálp ann­ars ein­hverfs fólks sem þá hafði þeg­ar oln­bog­að sig áfram í heimi ráð­andi tauga­gerð­ar, misst lík­am­lega, and­lega, fé­lags­lega og starfstengda heilsu áð­ur en það átt­aði sig á sjálfu sér.
Sendu skip til Grænlands
6
Erlent

Sendu skip til Græn­lands

Hinn 10. apríl 1940, dag­inn eft­ir að Þjóð­verj­ar her­námu Dan­mörku, sendi banda­ríska strand­gæsl­an skip til Græn­lands. Um borð voru James K. Pen­field, ný­út­nefnd­ur ræð­is­mað­ur, og full­trúi Rauða kross­ins. Síð­ar það sama ár hreyfði var­aut­an­rík­is­ráð­herra Banda­ríkj­anna hug­mynd­inni um banda­rísk­ar her­stöðv­ar í land­inu. Áhugi Banda­ríkja­manna á Græn­landi er sem sé ekki nýr af nál­inni.

Mest lesið í mánuðinum

Sælukot hagnast um tugi milljóna en starfsfólk og foreldrar lýsa skorti
6
Rannsókn

Sælu­kot hagn­ast um tugi millj­óna en starfs­fólk og for­eldr­ar lýsa skorti

Einka­rekni leik­skól­inn Sælu­kot, sem hef­ur feng­ið millj­arð króna í op­in­ber fram­lög síð­asta ára­tug, hef­ur hagn­ast vel og nýtt pen­ing­ana til að kaupa fast­eign­ir fyr­ir stjórn­ar­for­mann­inn. Stjórn­end­ur leik­skól­ans segja mark­mið­ið vera að ávaxta rekstr­araf­gang, en fyrr­ver­andi starfs­menn og for­eldr­ar nem­enda kvarta und­an langvar­andi skorti. Skól­an­um var ný­lega lok­að tíma­bund­ið vegna óþrifn­að­ar og mein­dýra.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár