„Ég sit hér heima

sárum gleymi að mestu.

Leita að elli í sjálfum mér,

sérðu bros á vörum?

Mér fannst birta frá liðnum árum.

Þá er sól í allra brosi.“

(Trausti Breiðfjörð Magnússon, Endalok, 2010)

Á leið á ballið Afi Trausti hleypur á „ballið“ með syni sínum og föður mínum, Magnúsi Hannibal Traustasyni.

„Mér er alveg sama hvað aðrir segja, ég elska lífið og vil ekki deyja. Mér er alveg sama hvað á eftir fer, ég elska lífið og skemmti mér.“ Þetta eru orð sem ég hef heyrt afa minn, Trausta Breiðfjörð Magnússon, fyrrverandi vitavörð á Sauðanesi, láta frá sér oftar en einu sinni. Mér finnst þau svo lýsandi fyrir hann, þennan gamla mann, sem hefur ævinlega lagt ríka áherslu á að halda í léttlyndið sama hvað á bjátar.

Þrátt fyrir að afi hafi verið að berjast við alvarleg veikindi í vetur, sé nú í endurhæfingu á Landakoti og bíði eftir plássi á hjúkrunarheimili, er ennþá stutt í grínið og glensið hjá honum. Og þrátt fyrir erfiðleika undangenginna mánaða hefur stefnan alltaf verið skýr; hann skyldi ná hundrað árunum! Og það gerði hann í gær, mánudaginn 13. ágúst. Hver veit nema óbilandi trú hans á draumana og það sem í þeim býr hafi skilað honum alla leið á þennan stað.

AlnafnarAfi lék á alls oddi í veislunni eins og honum einum er lagið. Í bakgrunni má sjá alnafna hans, bróðir minn, Trausta Breiðfjörð Magnússon.

Afmælisbarnið hefur vakið athygli fjölmiðla ekki síst fyrir þær sakir að þau amma, Hulda Jónsdóttir, eru elstu núlifandi hjón á Íslandi, eða samanlagt 197 ára gömul, hvorki meira né minna. Þetta fjölmiðlafár hefur vakið þónokkra kátínu hjá þeim báðum og ekki var verra þegar þeim fóru að berast blóm frá borgarstjóra og heillaskeyti frá forseta.

50 afkomendur

Afi og amma eru Strandamenn og stoltir sem slíkir. Á síldarárunum bjuggu þau á Djúpavík á Ströndum en árið 1959 tók afi við starfi vitavarðar á Sauðanesi við Siglufjörð þar sem þau ólu upp sín börn. „Það var enginn vegur fyrstu árin og það var lítið um það að við værum að hitta fólk. Við vorum sex ár í vegleysu,“ segir amma. Þetta þýddi að það þurfti þá að ganga eftir hættulegum stígum fyrir Strákafjall til að komast til Siglufjarðar eða halda yfir torfær fjöll. Þau bjuggu í 39 ár á Sauðanesi eða þar til þau fluttust til Reykjavíkur árið 1998.

Með barnabarnabarnabarninuLangalangafi horfir á Magnús Kára, barnabarnabarnabarnið sitt en það er hvorki meira né minna en ein öld sem skilur þá að. Drengurinn situr í fangi afa síns og veislustjóra, Magnúsar Þórs Jónssonar.

Þau eignuðust fimm börn, Sólveigu sem nú er látin, Margréti, Magnús Hannibal, Vilborgu og Jón Trausta, en fyrir átti Hulda soninn Braga. Þess má geta að afkomendurnir eru nú orðnir fimmtíu talsins og þeirra á meðal er meira að segja eitt barnabarnabarnabarn sem fæddist á þessu ári og skilur því ein öld þá afa að. Það var því mannmargt í veislunni sem systkini og barnabörn héldu honum afa Trausta síðastliðinn sunnudag, og voru meðal annars ættmenni sem höfðu komið alla leið frá Bandaríkjunum viðstödd.

Leggur allt undirAfi leiðir sönginn með dóttur sinni Margréti, barnabarni Huldu Valdísi og Ágústi Guðmundssyni eða „Gústa frænda“ eins og hann er jafnan kallaður.

Afi leiddi fjöldasöng

„Þetta er mikið ball, það er ekki oft sem maður er í svona stórsamsætum,“ sagði sá gamli þegar hann leit yfir prúðbúna gestina í salnum. Og rétt eins og í partýunum á Sauðanesi í gamla daga fékk söngurinn og léttlyndið nú að ráða ríkjum í bland við ljúfsárar tilfinningar á þessum stóru tímamótum. Gítarinn var að sjálfsögðu tekinn upp og slegið í fjöldasöng þar sem gamlir sjóaraslagarar og lög frá stríðsárunum fengu að óma. Hinn aldagamli öldungur steig á stokk og tók sér stöðu fremst á sviðinu þar sem hann leiddi fjöldasöng af heljarkrafti með sinni eigin útgáfu af 50´ s slagaranum Pistol Packin´ Mama, líkt og sjá má í meðfylgjandi myndbandi:

Gjafir voru af ýmsum toga, þar á meðal glæsileg ginflaska sem fékk að lúra í jakkavasanum hans afa. Aðspurður hvort hann ætlaði að vígja flöskuna sagði sá gamli: „Sjaldan neita ég víninu,“ við nokkurn hlátur viðstaddra en ekki er vitað hvort hann hafi fengið sér sjúss í lok afmælisdags. Sem fyrr segir er afi nú í góðri umsjá á Landakoti. Þar líkar honum vel og líkir starfsfólkinu oftar en ekki við engla. Amma hefur verið dugleg að heimsækja hann þangað auk þess sem hann fer reglulega í heimsóknir heim til hennar í Austurbrún.

Heilaga HuldaAmma sat og hlustaði á meðan afi tók „Heilaga Hulda“ fyrir hana og salinn eins og hann á það til að gera á stórum stundum. Hún er sjálf 97 ára gömul og því styttist í hundrað árin ef guð lofar.

Frækilegt björgunarafrek

Afi er fæddur að Kúvíkum, Árneshreppi þann 13. ágúst, árið 1918. Hann var næstelstur af fjórum börnum Magnúsar Hannibalssonar skipstjóra og Guðfinnu Guðmundsdóttur en auk þriggja alsystkina átti hann sex hálfsystkini, samfeðra, en eitt þeirra varð 94 ára. Hann var ekki nema átta ára gamall þegar hann byrjaði að stunda sjóinn og lærði þá handtökin hjá „Hjálmari Gamla”, með blessun Magnúsar föður síns, en hann vildi meina að drengir ættu ekki að læra að sigla hjá feðrum sínum svona fyrst um sinn.

Afi flutti frá Gjögri til Djúpavíkur átján ára og sigldi bæði á fiskiskipum sem og á ferjum á Húnaflóa. Hann var lengst af skipstjóri á Hörpunni og vann frækilegt björgunarafrek þegar hann bjargaði sex mönnum úr sjávarháska árið 1948. Afi og amma Hulda, sem er frá Seljanesi í Árneshreppi, tóku saman á meðan á Síldarævintýrinu í Djúpuvík stóð í kring um árið 1950 en fluttust svo á Sauðanes árið 1959 þegar Trausti tók þar við stöðu vitavarðar. Þau bjuggu þar allt til ársins 1998 þegar þau fluttust til höfuðborgarinnar.

VitaverðirAfi Trausti og sonur hans, Jón Trausti Traustason, núverandi vitavörður á Sauðanesi, tóku að sjálfsögðu lagið saman.

Fífl frekar en spekingur

Afi lét sko alls ekki deigann síga þegar hann fluttist í borgina heldur tók til við að fara í reglulegar gönguferðir, stunda boccia og almennt glens. Þá hefur hann haldið sig við það að vakna um klukkan sex hvern einasta morgun til að elda hafragrautinn sinn. Það er kannski til marks um það hversu ungur hann er í anda að hann gaf út þrjár ljóðabækur á eldri árum, Í morgunsárið (1987), Hugleiðingar (1992) og Endalok (2010).

Síðasta ljóðabókin Afi gaf út sína þriðju ljóðabók hjá höfundaforlaginu Nýhil árið 2010 þá 92 ára gamall og því elsta útgefna ungskáld útgáfunnar.

Hann þakkar unggæðingshætti, fíflaskap og almennu léttlyndi sitt eigið langlífi. „Ég ákvað það þegar ég var orðinn stálpaður að ég skyldi aldrei vaxa upp úr því að vera lítið fífl, krakkafífl, ég vildi ekkert vaxa út í að vera einhver spekingur.“

Þau amma eru höfðingjar heim að sækja. Það er fátt betra en að sitja í litla eldhúskróknum þeirra og skeggræða heimsmálin yfir rjúkandi kaffibolla og kökum. Ég er lukkunnar pamfíll að eiga þau afa og ömmu að, elstu hjón á landinu.

Sjá einnig: „Afi minn og amma mín“

Valan

Ég var eitt sinn vala í fjalli

förumaður tók mig heim,

var látinn í hillu í stofu,

svo kom sjóari og fékk mig með sér

hann sigldi á hafið að eyjunni Kolbeins

og mér var varpað í hafið.

Ég ligg þar á botni og sé ekki neitt

fyrr en sjávarbotninn rís úr hafi,

mig langar í fjallið mitt fagra.

Sárt er að vera mállaus steinn.

Því eru menn svona vondir?

Vala má ekki eiga sinn heim

sálir í mönnum sjá ekki neitt

nema seðla.

Hvort það sárum veldur

sést best í sorglegum heimi.

(Trausti Breiðfjörð Magnússon, Endalok, 2010)