Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 6 árum.

Þunglyndi hraðar öldrun heilans

Ein­stak­ling­ar sem þjást af kvíða eða þung­lyndi eru lík­legri til að grein­ast með elli­glöp seinna á lífs­leið­inni en aðr­ir.

Þunglyndi hraðar öldrun heilans

Þunglyndi og kvíði getur haft ýmis neikvæð áhrif á lífsgæði þeirra sem við það glíma og geta í verstu tilfellunum leitt til ótímabærs dauða sjúklinga. Þótt sum áhrif þessara sjúkdóma séu nokkuð vel þekkt og í sjálfu sér augljós flestum er ýmislegt sem er enn óvitað um það hvernig líkaminn bregst við álaginu sem þeim fylgir til lengri tíma. 

Meðal þess sem rannsóknir hafa sýnt fram á er að einstaklingar sem þjást af kvíða eða þunglyndi eru líklegri til að greinast með elliglöp seinna á lífsleiðinni en aðrir. Í rannsókn sem gerð var við Sussex-háskóla á Bretlandi er kafað dýpra í sambandið á milli þessara þátta með því að kanna tengsl kvíða og þunglyndis við öldrun heilans.

Hrörnun hraðari hjá þunglyndum einstaklingum

Rannsóknarhópurinn framkvæmdi yfirgreiningu á 34 langtímarannsóknum sem allar áttu það sameiginlegt að leita tengsla á milli kvíða, þunglyndis og hrörnunar vitsmunalegrar getu. Allt í allt tók rannsóknin til niðurstaðna frá fleiri en 71.000 þátttakendum í 34 rannsóknum. Meðalaldur þátttakenda voru 72,15 ár og var þeim fylgt eftir í að meðaltali 6,61 ár. Þátttakendur höfðu ýmist einkenni þunglyndis eða voru greindir með þunglyndi. Til samanburðar voru svo þátttakendur sem ekki höfðu einkenni þunglyndis.

Litið var til þess hvernig vitsmunaleg geta breyttist eftir því sem þátttakendur eltust með tilliti til þess hvort þeir höfðu glímt við þunglyndi eða kvíða. Til að meta þetta voru þættir á borð við minnisleysi, hversu hratt einstaklingar gátu meðtekið upplýsingar og tekið ákvarðanir skoðaðir. 

Meðal þess sem greiningin leiddi í ljós var að þeir einstaklingar sem glímdu við þunglyndi sýndu marktækt hraðari vitsmunalega hrörnun en þeir sem ekki glímdu við þunglyndi. Ekki tókst að bera kennsl á marktæk tengsl á milli kvíða og hraðari hrörnunar. 

Mikilvægt að þekkja áhættuþætti

Yfirgreiningar líkt og þessi rannsókn takmarkast af gæðum þeirra rannsókna sem þær greina. Höfundarnir taka fram að greinarnar sem notast var við voru heldur fáar. Alls voru greinarnar 34, þar af voru aðeins fimm sem fjölluðu um kvíða en 32 sem fjölluðu um þunglyndi. Meðal annarra annmarka mátti finna misræmi í þeim aðferðum sem notaðar voru til að greina geðsjúkdómana á milli birtinga. 

Þrátt fyrir annmarka telja höfundarnir niðurstöðurnar vera mikilvægar. Í því samhengi benda þeir á að aðdragandi elliglapa er gjarnan langur og getur jafnvel varað í nokkra áratugi áður en greining á sér stað. Með því að þekkja áhættuþætti fyrir elliglöpum betur er hægt að auka líkur á því að hægt sé að grípa inn í ferlið fyrr til að bæta líðan einstaklinga. Auk þess gæti ávinningur verið fólginn í því að fylgjast sérstaklega með breytingum á vitsmunalegri getu þeirra sem glíma við þunglyndi, að sögn höfundanna. 

Með aukinni þekkingu mætti segja að verið væri að slá tvær flugur í einu höggi þar sem að vissulega væri félagslegur ávinningur af því að finna leiðir til að sporna gegn bæði elliglöpum og þunglyndi mikill. Að lokum benda höfundar greinarinnar á mikilvægi þess að hlúa vel að andlegri heilsu almennt og nefna sérstaklega fimm leiðir til þess:

1. Borða holla fæðu

2. Vera virkur út ævina eins og hægt er

3.Verja tíma með vinum og fjölskyldu

4. Stunda núvitund eða hugleiðslu

5. Leita til sérfræðinga ef langvarandi streita eða einkenni þunglyndis gera vart við sig

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.
Tengdar greinar

Þekking

Heimsálfur utan úr geimnum eru fastar í iðrum Jarðar
Þekking

Heims­álf­ur ut­an úr geimn­um eru fast­ar í iðr­um Jarð­ar

Hvað leyn­ist und­ir fót­um okk­ar? Sú spurn­ing er æv­in­lega að­kallandi á eld­gosa­svæði og tala nú ekki um þeg­ar gos­hrina er haf­in, eins og nú virð­ist raun­in á Ís­landi. Vís­inda­menn eru hins veg­ar sí­fellt að störf­um að auka skiln­ing okk­ar á því sem í iðr­un­um leyn­ist og nú í nóv­em­ber birt­ist í vís­inda­rit­inu Nature grein þar sem sagði frá óvæntri nið­ur­stöðu...
Háhyrningar ættaðir frá Íslandi enduðu sem sýningardýr á Tenerife
Þekking

Há­hyrn­ing­ar ætt­að­ir frá Ís­landi end­uðu sem sýn­ing­ar­dýr á Teneri­fe

Tug­ir há­hyrn­inga voru fang­að­ir við strend­ur Ís­lands á átt­unda og ní­unda ára­tug síð­ustu ald­ar og seld­ir í dýra­garða. Þeir áttu marg­ir hverj­ir öm­ur­lega ævi, enda rifn­ir frá fjöl­skyld­um sín­um, töp­uðu jafn­vel glór­unni og urðu fólki að bana. Sum­ir þeirra lifa enn – og nokkr­ir ná­komn­ir ætt­ingj­ar þeirra eru í haldi á Teneri­fe.
Alheimurinn í nýju og skarpara ljósi
Þekking

Al­heim­ur­inn í nýju og skarp­ara ljósi

Nýj­asta stór­virki mann­kyns­ins, James Webb geim­sjón­auk­inn, er ætl­að að skoða mynd­un fyrstu stjarna og vetr­ar­brauta al­heims­ins. Hvar og hvenær kvikn­aði fyrsta ljós­ið í al­heim­in­um? Hvernig verða stjörn­ur og sól­kerfi til? Hvernig mynd­uð­ust vetr­ar­braut­irn­ar? Hvaða eðl­is- og efna­fræði­lega eig­in­leika þurfa plán­et­ur og sól­kerfi að hafa til að geyma líf? Fyrstu mynd­ir sjón­auk­ans eru komn­ar. „Þær voru enn skýr­ari, skarp­ari og glæsi­legri en ég átti von á,“ seg­ir Sæv­ar Helgi Braga­son.

Mest lesið

Tugir sjúklinga dvöldu á bráðamóttökunni lengur en í 100 klukkustundir
2
Á vettvangi

Tug­ir sjúk­linga dvöldu á bráða­mót­tök­unni leng­ur en í 100 klukku­stund­ir

Vegna pláss­leys­is á legu­deild­um Land­spít­al­ans er bráða­mót­tak­an oft yf­ir­full og því þurftu 69 sjúk­ling­ar að dvelja á bráða­mót­tök­unni leng­ur en í 100 klukku­stund­ir í sept­em­ber og októ­ber. Þetta kem­ur fram í þáttar­öð­inni Á vett­vangi sem Jó­hann­es Kr. Kristjáns­son vinn­ur fyr­ir Heim­ild­ina. Í fjóra mán­uði hef­ur hann ver­ið á vett­vangi bráða­mótt­tök­unn­ar og þar öðl­ast ein­staka inn­sýni í starf­sem­ina, þar sem líf og heilsa fólks er und­ir.
Mataræði er vanræktur þáttur í svefnvanda
3
Viðtal

Mataræði er van­rækt­ur þátt­ur í svefn­vanda

Góð­ur svefn er seint of­met­inn en vanda­mál tengd svefni eru al­geng á Vest­ur­lönd­um. Tal­ið er að um 30 pró­sent Ís­lend­inga sofi of lít­ið og fái ekki end­ur­nær­andi svefn. Ónóg­ur svefn hef­ur áhrif á dag­legt líf fólks og lífs­gæði. Svefn er flók­ið fyr­ir­bæri og margt sem get­ur haft áhrif á gæði hans, má þar nefna lík­am­lega og and­lega sjúk­dóma, breyt­inga­skeið, álag, kvíða, skort á hreyf­ingu og áhrif sam­fé­lags­miðla á svefn­gæði. Áhrif nær­ing­ar og neyslu ákveð­inna fæðu­teg­unda á svefn hafa hins veg­ar ekki vak­ið at­hygli þar til ný­lega.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Hann sagðist ekki geta meir“
1
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Síðasta tilraun Ingu Sæland
3
ViðtalFormannaviðtöl

Síð­asta til­raun Ingu Sæ­land

Flokk­ur fólks­ins var stofn­að­ur til að út­rýma fá­tækt á Ís­landi, sem Inga Sæ­land, formað­ur flokks­ins, þekk­ir af eig­in raun. Hún boð­ar nýtt hús­næð­is­kerfi með fyr­ir­sjá­an­leika og nið­ur­skurð í öllu því sem heita að­gerð­ir gegn lofts­lags­breyt­ing­um. Græn­asta land í heimi eigi að nota pen­ing­ana í heil­brigðis­kerfi og aðra inn­viði sem standi á brauð­fót­um.
Svanhildur Hólm með áberandi minnsta reynslu af utanríkismálum
5
Fréttir

Svan­hild­ur Hólm með áber­andi minnsta reynslu af ut­an­rík­is­mál­um

Ljóst er að Svan­hild­ur Hólm, sendi­herra í Banda­ríkj­un­um, sker sig úr hópi koll­ega sinna frá Norð­ur­lönd­un­um hvað varð­ar tak­mark­aða reynslu á vett­vangi ut­an­rík­is­mála. Stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd bíð­ur enn svara frá ut­an­rík­is­ráðu­neyt­inu um vinnu­brögð ráð­herra við skip­un á sendi­herr­um í Banda­ríkj­un­um og Ítal­íu.

Mest lesið í mánuðinum

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
„Hann sagðist ekki geta meir“
3
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Grunaði að það ætti að reka hana
4
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár