Hamas-samtökin hertu tök sín á rústum borga á Gaza í gær, hófu aðgerðir og tóku af lífi meinta samverkamenn Ísraels, á sama tíma og Donald Trump, forseti Bandaríkjanna, hét því að afvopna samtökin.

Hamas birti í gær myndband á opinberri rás sinni sem sýndi aftöku átta grunaðra manna á götu úti. Mennirnir voru með bundið fyrir augun og krjúpandi. Vígamenn Hamas kölluðu þá „samverkamenn og útlaga“.

Myndbandið, sem virðist vera frá mánudagskvöldinu, birtist á sama tíma og vopnuð átök stóðu yfir milli ýmissa öryggissveita Hamas og vopnaðra palestínskra ættflokka á svæðinu, á fimmta degi vopnahlés milli Hamas og Ísraels sem Bandaríkin höfðu milligöngu um.

Norðarlega á svæðinu hefur vopnuð lögregla Hamas-stjórnarinnar, með svartar grímur, hafið aftur eftirlit á götum úti, í kjölfar brotthvarfs ísraelskra hermanna.

Þegar rútur með föngum sem sleppt var úr ísraelskum fangelsum komu til Gaza á mánudag, sáu liðsmenn Ezzedine al-Qassam-sveitanna, hersveita Hamas, um mannfjöldastjórnun.

Á sama tíma hefur öryggissveit Hamas staðið fyrir aðgerðum gegn vopnuðum ættflokkum og gengjum, sem sum eru sögð njóta stuðnings Ísraels.

„Hörð átök brutust út – og standa enn yfir – sem hluti af viðleitni til að uppræta samverkamenn,“ sagði vitnið Yahya, sem bað um að nafn sitt yrði ekki birt að fullu af ótta við hefndaraðgerðir.

 Sprengingar og handtökur 

Annar íbúi á Gaza, Mohammed, sagði við AFP: „Í margar klukkustundir í morgun voru hörð átök milli öryggissveita Hamas og meðlima Hilles-fjölskyldunnar.“

Bardagarnir áttu sér stað í Shujaiya, austur af Gazaborg, nálægt hinni svokölluðu Gulu línu, en Ísraelsher heldur enn um helmingi Gaza handan hennar.

„Við heyrðum mikla skothríð og sprengingar og öryggissveitirnar handtóku nokkra þeirra. Við styðjum þetta,“ sagði Mohammed, sem einnig bað um að nafn sitt yrði ekki birt að fullu.

Palestínskur heimildarmaður með þekkingu á öryggismálum á Gaza sagði við AFP að öryggisdeild Hamas, nýstofnuð sveit sem nefnist „Fælingarsveitin“, stæði að „viðvarandi vettvangsaðgerðum til að tryggja öryggi og stöðugleika“.

„Skilaboð okkar eru skýr: Það verður ekkert pláss fyrir útlaga eða þá sem ógna öryggi borgaranna,“ sagði hann.

Hermenn hefja skothríð 

Hamas-samtökin hafa verið ráðandi fylking Palestínumanna á Gaza síðan þau sigruðu keppinaut sinn Fatah í vopnuðum átökum árið 2007. Halda átti þingkosningar á Gazasvæðinu í maí 2021, en þeim var frestað um óákveðinn tíma. Skoðanakannanir höfðu sýnt mikið forskot Fatah-hreyfingarinnar. Eftir að átök hófust við Ísrael hafa Hamas-samtökin hins vegar mælst með mikið forskot.

Ísraelar krefjast þess að Hamas komi ekki að stjórn Gaza í framtíðinni, skili líkamsleifum allra látinna gísla og afvopnist að lokum.

Benjamin Netanjahú forsætisráðherra sagði í gær að áætlun Bandaríkjanna fyrir Gaza væri „mjög skýr“, að því leyti að eftir að Hamas skilaði föngunum myndi hefjast „bæði afvopnun og afhernaðarvæðing.“

„Í fyrsta lagi verður Hamas að leggja niður vopn sín og í öðru lagi viljum við tryggja að engar vopnaverksmiðjur séu inni á Gaza. Það er ekkert vopnasmygl inn á Gaza. Það er afhernaðarvæðing,“ sagði hann í viðtali við CBS News.

Í 20 punkta áætlun Donalds Trump, forseta Bandaríkjanna, segir að liðsmenn Hamas sem samþykkja að „leggja niður vopn sín“ fái sakaruppgjöf.

„Ef þeir afvopnast ekki, munum við afvopna þá,“ sagði Trump við fréttamenn í Hvíta húsinu degi eftir að hafa heimsótt Miðausturlönd til að fagna vopnahléinu á Gaza.

„Og það mun gerast hratt og kannski með ofbeldi.“

Í skjalinu, sem heimsveldin samþykktu á mánudag á leiðtogafundi í Egyptalandi undir formennsku Trumps, segir að Gaza verði afhernaðarvætt og Hamas fái ekkert leiðtogahlutverk.

Traustvekjandi nærvera

En fyrir marga Palestínumenn sem voru að endurbyggja heimili sín og halda áfram með líf sitt í gær innan um rústir Gaza var nærvera vígamanna traustvekjandi.

„Eftir að stríðinu lauk og lögreglan dreifðist um göturnar fórum við að finna fyrir öryggi,“ sagði hinn 34 ára gamli Abu Fadi Al-Banna í Deir al-Balah, miðsvæðis á Gaza.

Hamdiya Shammiya, 40 ára, sem flúði heimili sitt í norðurhluta Gaza vegna bardaganna til að leita skjóls í borginni Khan Yunis í suðri, var sammála.

„Guði sé lof að stríðið er loksins búið. Við erum farin að anda aðeins,“ sagði hún.

Á meðan Palestínumenn leituðu stöðugleika juku ísraelskar fjölskyldur þrýsting á að fá líkamsleifar látinna gísla sem enn er haldið á Gaza til baka.

Bera kennsl á lík

Ísraelsher sagði að líkamsleifar fjögurra gísla til viðbótar sem haldið var á Gaza hefðu verið fluttar til Ísraels, daginn eftir að Hamas afhenti lík fjögurra annarra fanga og sleppti síðustu 20 gíslunum sem voru á lífi.

Í samkomulaginu var kveðið á um að öllum sem saknað var – lifandi og látnum – skyldi skilað og hafa fjölskyldur gíslanna og ísraelskir leiðtogar krafist þess að Hamas-samtökin standi við það.

Af þeim látnu gíslum sem hefur verið skilað hefur herinn nafngreint tvo, Guy Iluz, ísraelskan ríkisborgara, og Bipin Joshi, landbúnaðarnema frá Nepal.

Síðar greindi Fjölskylduvettvangurinn, sem berst fyrir lausn gíslanna, frá því að hinir tveir væru Yossi Sharabi og Daniel Peretz, liðsforingi í ísraelska hernum.

„Nú getum við loksins bundið enda á martröðina sem hófst fyrir rúmum tveimur árum og veitt Yossi þá virðulegu og ástríku útför sem hann á skilið,“ er haft eftir eiginkonu hans, Niru Sharabi, á vettvanginum.

Í Tel Aviv kom fólk saman til að fagna frelsun lifandi gísla og krefjast þess að líkamsleifum hinna yrði skilað.

„Ég veit ekki hvað mér á að finnast því ég hélt ekki að við myndum upplifa þann dag að allir lifandi gíslar kæmu aftur,“ sagði mótmælandinn Barak Cohen við AFP.

„En ég sé samt fyrir mér mikla erfiðleika við að fá látnu gíslana sem eftir eru aftur,“ sagði hann.