Gríðarlegar óeirðir hafa geisað í mörgum borgum og bæjum á Bretlandi síðustu daga. Bylgju ofbeldisins má rekja til árása hægriöfgahópa sem beinast gegn innflytjendum og hælisleitendum, einkum múslimum. Hafa árásir meðal annars verið gerðar á hús þar sem hælisleitendur dvelja. Um það bil 400 manns hafa verið handteknir síðustu daga og ríkisstjórnin hefur bætt við 500 fangelsisplássum til að bregðast við ástandinu. Víða hefur verið kveikt í bílum og byggingum og ráðist á bæði lögregluþjóna og gangandi vegfarendur. Forsætisráðherra Bretlands hefur boðað til neyðarfundar í kvöld vegna óaldarinnar í landinu.
Hnífaárás gegn börnum kveikjan
Óeirðir brutust fyrst út í síðustu viku í kjölfar hnífaárásar sem varð þremur börnum að bana og særði átta á dansviðburði í Southport á norðvestanverðu Englandi. Árásarmaðurinn var Axel Rudakubana. Hann er á nítjánda ári, fæddur í Cardiff í Wales og sonur innflytjenda frá Rúanda.
Greint var frá því síðdegis að öll börnin nema eitt sem lifðu árásina af en særðust í henni hafi verið útskrifuð af spítala.
Daginn eftir árásina brutust út óeirðir á götum Southport, meðal annars fyrir framan mosku. Kveikt var í lögreglubifreið og nokkrir lögreglumenn særðust. Aukin harka færðist í mótmæli hægriöfgahópanna um helgina um allt Bretland og til þónokkurra átaka kom við lögreglu. Mótmælin voru skipulögð sem kröfugöngur gegn innflytjendum sem stofnað var til á samfélagsmiðlum.
Ofbeldismennirnir hafa meðal annars kveikt í tveimur hótelum á mismunandi stöðum á Englandi – í bæjunum Rotherham og Tamworth– sem talið var að hýstu hælisleitendur sem enn voru í umsóknarferli. Í Rotherham brutust 700 manns inn á hótelið sem var kveikt í. Þá köstuðu þeir timbri og sprautuðu úr slökkviliðstækjum á lögregluna.
Þá er maður á sextugsaldri í lífshættu eftir að hópur fólks réðst á hann í óeirðum í Belfast á Norður-Írlandi í gærkvöldi. Verknaðurinn er talinn vera hatursglæpur. Þar í borg köstuðu fleiri tugir mótmælenda múrsteinum og bensínsprengjum og kveiku í lögreglubíl.
„Mjög óhugnanlegt ástand“
Í mörgum borgum og bæjum blasti á sunnudag mikil eyðilegging við íbúum eftir óeirðir helgarinnar. Þannig var það í Hull en Katrín Snædal Húnsdóttir, hönnuður býr í Elloughton sem er skammt frá Hull. Katrín fór á tónlistarhátíð sem haldin var í Hull á laugardaginn. Hún segir að þegar hún kom þangað hafi fólk verið farið að safnast saman í miðbænum.
„Ég var að fara á tónlistarhátíð sem haldin er árlega en þar fær ungt og hæfileikaríkt tónlistarfólk að spreyta sig á sviðinu. Hátíðin var við höfnina sem er bara um einn kílómetra frá miðbænum þar sem óeirðirnar brutustu út stuttu eftir að ég var komin á tónleikasvæðið.“
Hún segist hafa séð svartan reyk stíga upp á nokkrum stöðum í miðborginni og að hún hafi haldið sig frá torginu þar sem óeirðirnar fóru stigvaxandi. „Það var líka einkennilegt að sjá allt þetta lögreglulið sem fór þarna um í stórum hópum. Vanalega eru lögreglumennirnir tveir og tveir saman. En það var mikill viðbúnaður því að mennirnir réðust á lögregluna. Þetta var mjög óþægilegt. En sem betur fer breiddust óeirðirnar ekki út fyrir torgið í miðborginni.“
Hún segir að til að byrja með hafi þetta verið friðsæl mótmæli. Síðan hafi allt farið í bál og brand, bókstaflega því hópur öfgamanna bar eld að húsi sem hælisleitendur dvelja í. „Allt virðist hafa farið úr böndunum og hópur fólks gekk berseksgang, kveikti í og braust inn í nokkrar verslanir á svæðinu. Ég sá myndband þar sem ungir karlmenn eru að brjóta rúður í Lush snyrtivörubúðinni. Hópur fólks fór síðan þar inn og bar út allskyns gjafaöskjur og dreifði svo til annarra sem voru að taka þátt í þessum óeirðum.“
Hún segir að daginn eftir hafi eyðileggingin blasað við. „Ég sá fjölda mynda og myndbanda frá torginu í fjölmiðlum og á samfélagsmiðlum og það var gríðarleg eyðilegging. Glerbrot út um allt. Strax á sunnudaginn var farið að óska eftir sjálfboðaliðum til að koma og þrífa. Mér fannst fallegt að sjá myndbrot af fjölda fólks sem mætti til að þrífa göturnar. Samstaðan er mikilvæg eftir svona atburði.“
Katrín segist ekki muna eftir jafn alvarlegum óeirðum þau tuttugu ár sem hún hefur búið í Bretlandi. „Ekkert þessu líkt, það hafa auðvitað verið mótmæli í borgum víðs vegar í landinu og jafnvel einhverjir árekstrar á milli fólks í þeim en þetta er mun alvarlegra. Þetta er mjög óhugnanlegt ástand.“
Annar neyðarfundur í kvöld
Keir Starmer, nýkjörinn forsætisráðherra Bretlands, kallaði í gær saman neyðarfund sérstakrar viðbragðsnefndar sem samanstendur meðal annars af ráðherrum, embættismönnum, lögreglu og leyniþjónustu. Hann boðaði síðdegis til annars neyðarfundar sem haldinn verður í kvöld.
Starmer segir að þetta séu ekki mótmæli heldur ofbeldisfullar óeirðir, að um glæpi sé að ræða. Hann segir að hægriöfga glæpamenn beri ábyrgðina en ofbeldið hefur fyrst og fremst beinst að samfélögum múslima og öðrum minnihlutahópum. Maðurinn sem framdi ódæðin í danstímanum í Southport er hins vegar kristinn, ekki múslimi.
Athugasemdir