Áári hverju birtist á vef Þjóðskrár listi yfir tíu vinsælustu nöfnin sem voru gefin nýfæddum börnum á liðnu ári. Stundum breytast þessir listar ekki mikið á milli ára en nöfn eiga þó stundum til að skjótast upp vinsældarlistann á gríðarlega skömmum tíma.
Árið 2023 var það nafnið Una, sem var þá níunda vinsælasta stúlkunafnið. Árið á undan hafði það hins vegar verið í 58. sæti, eða 49 sætum neðar.
Þetta í fyrsta skiptið sem nafnið öðlast raunverulegar vinsældir, þótt gamalt sé í málinu. Það hefur aldrei verið beinlínis sjaldgæft en Una hefur heldur aldrei náð miklu flugi.
Guðrún Kvaran, prófessor emeritus í íslensku og höfundur bókarinnar Nöfn Íslendinga, segist sannfærð um að nýtilkomnar vinsældir nafnsins megi rekja til frægðarsólar tónlistarkonunnar Unu Torfa. Allt bendi til þess, þótt erfitt sé að sanna það.
Blm: Þetta hefur ekki verið neitt sérstaklega algengt nafn, er það?
„Alls ekki,“ segir Guðrún.
Una Torfa kom fyrst fram á sjónarsviðið árið 2022 og varð hratt mjög áberandi í íslensku tónlistarlífi.
Guðrún segir það algengt að nöfn þekkts fólks verði vinsæl. „Það er mjög oft eitthvað svoleiðis. Svo hefur líka verið dálítið um það að nöfn úr barnabókum eða barnakvikmyndum hafi skotist upp en það er ekki alveg eins algengt.“
„Mér þykir mjög vænt um þetta nafn“
Spurð hvað henni finnist um það að hún eigi sennilega þátt í vinsældarsprengingu nafns síns segir Una Torfa að sér þyki þetta súrrealískt. Hún segist þá eiga bágt með að trúa því að vinsældir nafnsins tengist sér. „En kannski hefur fólk fengið hugmyndir. Ég tek þessu bara sem hrósi, ætli það ekki. Ef fólki finnst í lagi að börnin þeirra heiti það sama og ég þá hlýt ég að vera að gera eitthvað rétt.“
Una er kveðst ánægð með þróunina. „Mér finnst það mjög gaman því ég er mjög ánægð með að heita Una. Ég hef alltaf verið ánægð með þetta nafn.“ Hún segist samgleðjast nýju nöfnum sínum og telur þær eiga gott í vændum. „Þetta þýðir hin hamingjusama. Mér þykir mjög vænt um þetta nafn.“
Aðspurð segist tónlistarkonan hafa tekið eftir því að nafnið væri að verða vinsælla. „Ég hef heyrt í kringum mig að þetta væri að aukast. Ég hef vitað frá því að ég var lítil að við vorum mjög fáar þegar ég fékk mitt nafn. Það var eitthvað sem ég var meðvituð um – að ég héti sjaldgæfu nafni. Ótrúlegt hvað það er búið að breytast hratt.“
Birnir vinsælasta drengjanafnið í fyrra
Vinsælasta drengjanafnið árið 2023 er einnig kunnuglegt í heimi tónlistarinnar, Birnir. Það nafn var einnig vinsælt árið áður, þegar það lenti í fimmta sæti. Að sögn Guðrúnar bendir allt til þess að í því tilfelli sé það sama uppi á teningnum – að rapparinn Birnir hafi haft áhrif á vinsældir nafnsins, sem var nánast óþekkt þangað til á síðustu áratugum. En árið 1989 voru aðeins 15 karlar sem hétu Birnir að fyrsta nafni.
Guðrún telur að tilviljun ráði því hvaða þekktu einstaklingar hafi þessi áhrif og það endurspegli ekki endilega ást fólks á þeim. Þegar fólkið sé minna í sviðsljósinu séu nöfnin fólki ekki eins ofarlega í huga og þá dvíni vinsældirnar.
Kapítóla vinsælt en Hallgerður óvinsælt
Í gegnum tíðina hefur ekki aðeins frægt fólk heldur einnig bókmenntir og kvikmyndir haft mikil áhrif á tíðni nafna. „Það voru einmitt nöfn úr bókum sem urðu mjög vinsæl, eins og Kapítóla. Það var óskaplega vinsæl saga fyrir áratugum. Það voru fleiri, fleiri konur sem fengu nafnið Kapítóla upp úr þeirri bók,“ segir Guðrún. Það sama hafi átt sér stað þegar bókaflokkurinn um Ísfólkið var hvað vinsælastur. Margir hafi sótt nöfn þaðan.
Óvinsældir persóna geti þá einnig haft áhrif. „Hallgerður langbrók úr Njálu hún var aldrei vinsæl af því hún þótti fara svo illa með menn sína. Það voru eiginlega engar konur sem fengu nafnið Hallgerður fyrr en kannski á síðustu áratugum. Menn forðuðust það. Eins með nafnið Gróa – því það var talað um Gróu á Leiti.“
Athugasemdir (1)