Peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands hefur ákveðið að halda stýrivöxtum sínum óbreyttum. Þeir verða því áfram 9,25 prósent.
Í yfirlýsingu hennar segir að verðbólga hafi minnkaði lítillega í febrúar og mældist 6,6 prósent. Undirliggjandi verðbólga hafi einnig hjaðnað en sé líkt og mæld verðbólga enn vel yfir verðbólgumarkmiði. Verðbólguvæntingar séu einnig yfir markmiði sem gæti bent til þess að verðbólga verði áfram þrálát. „Nýleg endurskoðun Hagstofu Íslands á þjóðhagsreikningum sýnir að hagvöxtur á síðustu árum var meiri en fyrri tölur bentu til. Spennan í þjóðarbúinu virðist því vera umfram það sem áður var talið. Áfram hægir þó á vexti efnahagsumsvifa enda er taumhald peningastefnunnar töluvert.“
Óvissa hafi minnkað eftir undirritun kjarasamninga á almennum vinnumarkaði, sem munu gilda í fjögur ár, snúast um hóflegar launahækkanir og hafa það meginmarkmið að ná niður vöxtum og verðbólgu. Peningastefnunefndin segir að spennan í þjóðarbúinu gæti leitt til þess að launaskrið verði meira en ella. „Einnig gætu aðgerðir í ríkisfjármálum aukið eftirspurn og verðbólguþrýsting. Mótun peningastefnunnar á næstunni mun sem fyrr ráðast af þróun efnahagsumsvifa, verðbólgu og verðbólguvæntinga.“
Hóflegir samningar
Á síðustu vikum hefur þorri almenna markaðarins skrifað undir langtímakjarasamninga. Þeir kallast „Stöðugleika- og velferðarsamningarnir“ og hafa það meginmarkmið að ná niður verðbólgu og stýrivöxtum.
Launahækkunin sem samið var um er minnsti hlutinn af þessu. Samið var um lágmarkshækkun á mánuði upp á 23.750 krónur og svo áfram í hlutfalli við það upp launaflokka. Almennt verður launahækkunin 3,25 prósent í ár, 2024, en svo 3,5 prósent næstu þrjú ár. Ræstingafólk fær sérstakan kaupauka.
Á móti ætlar hið opinbera að leggja til 80 milljarða króna á samningstímanum í allskyns aðgerðir sem eiga að fjölga krónum í vasa launþega og létta þeim lífsbaráttuna með öðrum hætti.
Væntingar voru til þess að gerð samninganna myndi duga til að Seðlabankinn, sem hefur hækkað stýrivexti úr 0,75 prósent í 9,25 prósent frá því vorið 2021, og haldið þeim í þeim hæðum mánuðum saman, myndi hefja vaxtalækkunarferli. Af því varð ekki.
Mikil hækkun á greiðslubyrði framundan
Það eru váleg tíðindi fyrir heimili og fyrirtæki landsins. Á fyrstu níu mánuðum síðasta árs greiddu heimili landsins til að mynda alls um 92 milljarða króna í vaxtagjöld, eða 32 milljörðum krónum meira en þau gerðu á sama tímabili árið áður. Þau hækkuðu um 54 prósent á milli ára.
Þá greindi Heimildin nýverið frá því að greiðslubyrði sumra lána heimila muni brátt tvöfaldast. Stór skerfur óverðtryggðra lána á föstum vöxtum mun ganga í gegnum vaxtaendurskoðun á næstu misserum. Á fyrri helmingi þessa árs munu vextir á óverðtryggðum íbúðalánum upp á samtals 67 milljarða króna losna. En það eru um 2,9 prósent af öllum útistandandi íbúðalánum heimila landsins.
Í lok janúar voru vegnir meðalvextir óverðtryggðra íbúðalána á breytilegum vöxtum um 10,9 prósent. Til samanburðar eru vegnir meðalvextir óverðtryggðra lána á föstum vöxtum á fyrri hluta þessa árs 4,5 prósent.
Hverjar eru húsnæðisskuldir nefndarmanna? Og á hvaða kjörum?