Íbúasamtök Grafarvogs krefjast þess að umhverfisáhrif jarðganga frá Gufunesi og yfir á Álfsnes verði metin til jafns við þveranir og brýr í umhverfismati Sundabrautar. Vegagerðin rifjar hins vegar upp í nýrri matsáætlun að möguleikar á jarðgöngum á þeirri leið hafi verið metnir áður og að hæðarlega þeirra hafi reynst mjög erfið. Jarðgangalausnir séu því aðeins taldar koma til greina undir Kleppsvík. Þá sé kostnaður við jarðgöng 2,5-3,5 sinnum hærri en fyrir veg á yfirborði. „Lausnirnar eru því mjög dýrar og því líklega með neikvæða arðsemi,“ segir í matsáætluninni.

Enda er vegur á yfirborði allt frá Gufunesi og yfir Kollafjörð, á landi, landfyllingum og brúm, eini valkosturinn sem Vegagerðin áformar að taka til mats á umhverfisáhrifum Sundabrautar.

„Um leið og við fögnum því að loksins eigi að hefja gerð Sundabrautar viljum við gera alvarlegar athugasemdir að ekki sé gert ráð fyrir öðru en þverunum frá Gufunesi í Gunnunes sem ögrar miklu náttúruverndagildi svæðisins, enda er það friðlýst, sem og lífsgæðum íbúa,“ segir í ítarlegri umsögn Íbúasamtaka Grafarvogs við matsáætlunina.  

Samtökin benda á að á sínum tíma, er Sundabraut var síðast til alvarlegrar skoðunar fyrir hrun, hafi þau átt fulltrúa í samráðshópi um verkefnið. Þá hafi hins vegar 2. og 3. hluti framkvæmdarinnar, þ.e. frá Gufunesi að Kjalarnesi, aldrei verið kynntir. Hluti þeirrar leiðar er einmitt innan vinsælla útivistarsvæða í Grafarvogi sem og um Geldinganes sem einnig er í dag nýtt til útivistar. Gera samtökin alvarlegar athugasemdir við áformin nú, gefa þurfi lífríki og ásýnd svæðisins gaum enda gæti það orðið fyrir „stórskaða“ ef málin verða ekki skoðuð til hlítar.

Í umsögn samtakanna er rifjað upp að í samráðshópnum á sínum tíma hafi verið unnið arðsemismat sem „sýndi svart á hvítu“ að jarðgöng frá Gufunesi og undir Kleppsvík, sem kæmu upp við Kirkjusand, væru arðbærust. „Það sem hefur gerst í millitíðinni er að borgaryfirvöld hafa gert allt til að koma í veg fyrir að besta leiðin væri farin,“ segja samtökin.

Eins segjast samtökin ítrekað hafa gert athugasemdir við að borgaryfirvöld virðist markvisst hafa unnið að því að koma í veg fyrir Sundabraut með að skipuleggja íbúðabyggð í áformuðu vegstæði hennar í Gufunesi. „Þannig að nú á að etja íbúum saman sem kjósa bíllausan lífsstíl við þjóðbraut,“ skrifa samtökin í umsögn sinni. „Þetta vissi borgin.“

Göng eða brúÁ kortunum eru sýndir valkostir um leiðir Sundabrautar um Gufufnes eftir því hvort göng eða brú yfir Kleppsvík yrði fyrir valinu. Brautin færi svo, samkvæmt eina valkosti Vegagerðarinnar, á fyllingu út í Geldinganes og á fyllingu og brú yfir í Gunnunes.

Mynd: Vegagerðin

Ein helsta athugasemd íbúasamtakanna snýr að skorti á valkostum á viðkvæmasta hluta framkvæmdarinnar, þ.e. út í Geldinganes og þaðan á fyllingum og brúm út í Gunnunes. „Að þar sem að mest áhrif hefur á umhverfið sé einungis gert ráð fyrir þverunum og brúm, versta mögulega kosti ólíkt því sem á við um fyrsta verkhlutann.“

Samtökin leggja því til að Skipulagsstofnun geri kröfu um að í næsta skrefi umhverfismats verði áhrif jarðganga til jafns við þveranir og brýr tekin til mats.

Við mat á umhverfisáhrifum Sundabrautar frá Gufunesi í Gunnunes sé nauðsynlegt að horfa til tveggja þátta: Náttúruverndar og mikilvægi hennar fyrir íbúa  og hljóðvistar byggðanna við framkvæmdasvæði í Gufunesi, Borgum, Víkum, Staðarhverfi og Mosfellsbæ. „Náttúruvernd er hvergi mikilvægari en í nágrenni við þéttbýli,“ segir svo í umsögninni. „Gildi óspilltrar náttúru fyrir lífsgæði íbúa og vellíðan verða seint ofmetin og er það stutt fjölda rannsókna.“

Munni á LaugarnesiMeðal kosta sem skoðaðir hafa verið, og Íbúasamtök Grafarvogs skilja ekki í að komi ei lengur til greina, er að munni Sundaganga kæmi upp á landfyllingu við Kirkjusand.

Mynd: Vegagerðin

Blikastaðakró og Leiruvogur hafi verið friðlýst árið 2022 eftir áralanga baráttu íbúa og annarra velunnara.  Svæðið sé alþjóðlega mikilvægt fuglasvæði, þar búi um 20 landselir og að auki sé það eitt helsta róðrarsvæði íbúa á höfuðborgarsvæðinu enda Kayakklúbburinn með aðstöðu í nágrenninu. Góðir göngustígar umlyki friðlýsta svæðið þar sem þúsundir manna njóta návistar við náttúruna án umferðarskarkala. „Allir þessir þættir munu verða fyrir miklum neikvæðum og óafturkræfum afleiðingum af þverunum,“ segja Íbúsamtök Grafarvogs. „Með því að leggja Sundabraut með þverunum og brúm er hljóðvist íbúa ógnað þar sem umferðarhávaði magnast við að skella á haffletinum.“

Loks benda samtökin á þau neikvæðu áhrif sem þveranir fjarða, víka og voga hafa á lífríki innan þeirra þar þær loki fyrir eðlileg sjóskipti á sjávarföllum. „Slíkt hefði sérstaklega alvarlegar afleiðingar í Blikastaðakró og Leiruvogi vegna þess hversu grunnar víkurnar eru.“

Með tilliti til allra þessara þátta gera íbúasamtök Grafarvogs kröfu um að umhverfisáhrif jarðganga verði metin til jafns við þveranir og brýr í umhverfismati Sundabrautar.