Þessi grein birtist fyrir meira en ári.

„Við erum bara krakkar“

Fram­an af er þetta frek­ar hefð­bund­in ung­linga­bók í ljóð­ræn­ari kant­in­um, en hægt og ró­lega op­in­ber­ast ætl­un höf­und­ar: þetta er í raun heim­speki­leg rök­ræða um einelti.

„Við erum bara krakkar“
Mieko Kawakami Heaven er heimspekileg skáldsaga um einelti sem er hugvekjandi og finnur með heimspekinni leið inn í sársaukann.
Bók

Hea­ven

Höfundur Mieko Kawakami í þýðingu Jóns St. Kristjánssonar
Angústúra
218 blaðsíður
Niðurstaða:

Heimspekileg skáldsaga um einelti sem er hugvekjandi og finnur með heimspekinni leið inn í sársaukann. Eineltið er þó óþarflega ýkt og ákveðnir hnökrar á þýðingunni, en textinn heldur manni engu að síður vel og manni er ekki sama um þessa krakka.

Gefðu umsögn

Við erum stödd í japönskum bæ árið 1991. Fjórtán ára strákur lendir í hrikalegu einelti en vingast við bekkjarsystur sína, Kojima, sem er þjáningasystir hans – þau eru helstu skotmörk eineltisseggjanna í bekknum. Framan af er þetta frekar hefðbundin unglingabók í ljóðrænari kantinum, en hægt og rólega opinberast ætlun höfundar: þetta er í raun heimspekileg rökræða um einelti.

Kawakami hefur sjálf lýst því yfir að Svo mælti Zaraþústra hafi verið áhrifavaldur og í raun má segja að tvær lykilpersónur bókarinnar séu á sinn hátt málpípur annars vegar níhílisma Nietzsche og hins vegar fornrar kínverskrar speki. Kojima reynir að finna merkingu í eineltinu, talar um „yndislega veikleika“ – en á móti segir einn eineltisseggurinn einfaldlega: „Eina ástæðan fyrir því að þú lentir í þessu er að þú varst nálægur þegar einhvern langaði til að kýla einhvern.“

En virkar þessi heimspeki sannfærandi þegar hún kemur úr munni fjórtán ára krakka? Vissulega hugsar maður stundum í miðri níhílískri einræðu að svona myndi enginn fjórtán ára krakki tala, en það kemur ekki að sök, maður trúir því samt alveg að hann myndi hugsa um það bil svona um það, þetta virkar þótt það sé ekki fullkomlega raunsætt. Í eftirmála íslensku útgáfunnar segir Maríanna Clara Lúthersdóttir réttilega að það sé áhugavert að sviðsetja þessar hugmyndir í „heimi þar sem hugmyndir og tilfinningar eru ekki margræddar og útþvældar, heldur ferskar, hráar og nýjar.“

„En virkar þessi heimspeki sannfærandi þegar hún kemur úr munni fjórtán ára krakka?“

Eineltið sjálft er óhugnanlegt og satt best að segja nokkuð ýkt á köflum, þetta er einhver allra versta tegund eineltis sem hægt er að hugsa sér, en það sem er áhrifaríkara eru viðbrögðin, að sjá hvernig er að lifa undir ógnarstjórn eineltis og hugsa um það alla daga. Aðalpersónan er nefnilega aldrei nefnd á nafn, þessi strákur er kallaður Auga af því hann er rangeygður, en það er eins og eineltið hafi brotið niður persónuleika hans – hann speglar sig í Kojimu og eineltisseggjunum Ninomiya og Momose, segir þeirra sögur frekar en sína eigin, sem maður skynjar að hann sé orðinn sannfærður um að sé einskis virði.

Og í ógnarstjórn eineltisins er það Kojima sem er í þögulli andspyrnu, en þetta er andspyrna píslarvottsins, sem kemur í ljós að er ekki raunveruleg lausn, þótt hún geti veitt tímabundna huggun. Það kemur oft á óvart hvaða heimspeki er hjálplegust í þessum aðstæðum og hvað leiðir þig í ógöngur – og í raun er ljóst að hvorug lífssýnin mun duga ein og sér í viðsjárverðum heimi. Eymdin elskar félagsskap, en hún er ekki endilega góður félagsskapur ef áframhaldandi sameiginleg eymd er skilyrði.

Heimspekin reynist líka dýrmæt til þess að framkalla sárar tilfinningar sem einelti fylgja – í raun er bókin vísbending um að mögulega hjálpaði einhver sár reynsla Nietzche og spekingum fornaldar að framkalla kenningar sínar, og mögulega er óklárað uppgjör við slíka reynslu ástæða veikleika téðra kenninga. Titillinn Heaven vísar til uppáhaldslistaverks Kojimu, sem hún kemst aldrei í að sýna aðalpersónunni. Auga fær aldrei að sjá himnaríki, það er alltaf handan seilingar, rétt eins og endanleg svör.

Bláendir bókarinnar er vissulega dálítið snöggsoðinn og þýðingarbragur á verkinu á köflum, orðið miðskóli stakk sérstaklega, en á móti er textinn heilt yfir læsilegur og ryþmískur og sagan grípandi og hugvekjandi. Og blóðið frýs þegar Momose, staðgengill Nietzche í japönskum gagnfræðaskólum, segir: „Við erum bara krakkar. Á okkar aldri telst ekkert vera glæpur.“

Kjósa
2
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Þakklátur fyrir að vera á lífi
1
Viðtal

Þakk­lát­ur fyr­ir að vera á lífi

Þor­lák­ur Mort­hens, Tolli, hef­ur marga fjör­una sop­ið í lífs­ins ólgu­sjó. Æsku­ár­in höfðu sín áhrif en þá byrj­aði hann að teikna og var ljóst að dreng­ur­inn væri gædd­ur hæfi­leik­um. Óregla og veik­indi lit­uðu fjöl­skyldu­líf­ið og á unglings­ár­un­um sá hann um sig sjálf­ur. Um ára­bil var hann sjómað­ur, verka­mað­ur og skóg­ar­höggs­mað­ur. Eft­ir mynd­list­ar­nám hef­ur hann lif­að af mynd­list­inni. Nú er Tolli far­inn að mála í ljós­ari tón­um. Hann gaf nýra, greind­ist síð­an með krabba­mein og sigr­aði.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Ég berst fyrir réttinum til að lifa“
2
Viðtal

„Ég berst fyr­ir rétt­in­um til að lifa“

Á upp­vaxt­ar­ár­un­um í suð­ur­ríkj­um Banda­ríkj­anna voru rík­ar kröf­ur gerð­ar til þess hvernig hún ætti að haga sér og sínu lífi. Þeg­ar hún fann loks frels­ið til þess að vera hún sjálf blómstr­aði hún, í ham­ingju­sömu hjóna­bandi, heima­vinn­andi hús­móð­ir, sem naut þess að sinna syni sín­um. „Ég gat lif­að og ver­ið frjáls. Það var frá­bært á með­an það ent­ist.“
Icelandair sýknað af kröfu Margrétar – Stærsti hluti bótakröfu vegna Netflix
4
Fréttir

Icelanda­ir sýkn­að af kröfu Mar­grét­ar – Stærsti hluti bóta­kröfu vegna Net­flix

Mar­grét Frið­riks­dótt­ir krafð­ist yf­ir 24 millj­óna króna í bæt­ur eft­ir að henni var vís­að brott úr vél Icelanda­ir ár­ið 2022. Hún hafði þá neit­að að taska sem hún hafði með­ferð­is yrði færð í far­þega­rými og neit­að að setja upp grímu vegna sótt­varna. Stærsti hluti af bóta­kröf­unn­ar var vegna heim­ilda­mynd­ar sem Mar­grét hugð­ist gera og selja Net­flix.
Guðlaug Svala Steinunnar Kristjánsdóttir
5
Það sem ég hef lært

Guðlaug Svala Steinunnar Kristjánsdóttir

Mér renn­ur blóð­ið til skyld­unn­ar

Guð­laug Svala Stein­unn­ar Kristjáns­dótt­ir seg­ir að stærsta lexía lífs síns sé lík­lega að upp­götva um miðj­an ald­ur að hún er ein­hverf. Hún hafi átt­að sig á sjálfri sér með hjálp ann­ars ein­hverfs fólks sem þá hafði þeg­ar oln­bog­að sig áfram í heimi ráð­andi tauga­gerð­ar, misst lík­am­lega, and­lega, fé­lags­lega og starfstengda heilsu áð­ur en það átt­aði sig á sjálfu sér.
Þakklátur fyrir að vera á lífi
6
Viðtal

Þakk­lát­ur fyr­ir að vera á lífi

Þor­lák­ur Mort­hens, Tolli, hef­ur marga fjör­una sop­ið í lífs­ins ólgu­sjó. Æsku­ár­in höfðu sín áhrif en þá byrj­aði hann að teikna og var ljóst að dreng­ur­inn væri gædd­ur hæfi­leik­um. Óregla og veik­indi lit­uðu fjöl­skyldu­líf­ið og á unglings­ár­un­um sá hann um sig sjálf­ur. Um ára­bil var hann sjómað­ur, verka­mað­ur og skóg­ar­höggs­mað­ur. Eft­ir mynd­list­ar­nám hef­ur hann lif­að af mynd­list­inni. Nú er Tolli far­inn að mála í ljós­ari tón­um. Hann gaf nýra, greind­ist síð­an með krabba­mein og sigr­aði.

Mest lesið í mánuðinum

Sælukot hagnast um tugi milljóna en starfsfólk og foreldrar lýsa skorti
6
Rannsókn

Sælu­kot hagn­ast um tugi millj­óna en starfs­fólk og for­eldr­ar lýsa skorti

Einka­rekni leik­skól­inn Sælu­kot, sem hef­ur feng­ið millj­arð króna í op­in­ber fram­lög síð­asta ára­tug, hef­ur hagn­ast vel og nýtt pen­ing­ana til að kaupa fast­eign­ir fyr­ir stjórn­ar­for­mann­inn. Stjórn­end­ur leik­skól­ans segja mark­mið­ið vera að ávaxta rekstr­araf­gang, en fyrr­ver­andi starfs­menn og for­eldr­ar nem­enda kvarta und­an langvar­andi skorti. Skól­an­um var ný­lega lok­að tíma­bund­ið vegna óþrifn­að­ar og mein­dýra.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár