Jófríður Karkadóttir er dóttir kennimanns í Mývatnsskaranum. Hún er eins og aðrir unglingar, hefur áhuga á fötum, perlusaumuðum yfirskyrtum úr kópaskinni, ástinni, en um hjarta hennar takast á æskuvinur hennar Bresi og hinn framandi Suðri úr Ljósavatnsskaranum, og svo veltir hún því líka fyrir sér hvað framtíðin ber í skauti sér og hvaða verkefni innan skarans munu falla henni í skaut þegar hún verður fullorðin. Við hittum Jófríði fyrst úti í hólma á Skjálfandafljóti, nálægt sumardvalarstað skarans hennar, þar sem hún er að safna ull af svokölluðum haðnautum áður en haldið er til Húsavíkur í sumarlok þar sem allir skararnir hittast, veiða saman, halda hátíð og skiptast á varningi áður en haustið rekur öll í vetrarbúðir úti á ísilögðum vötnum.
Góð og trúverðug heimssköpun er ein af frumforsendum góðrar fantasíu og í þessari bók tekst Hildi Knútsdóttur svo sannarlega að skapa eftirminnilegan heim. Ekki síst vegna þess að hann er byggður á Suður-Þingeyjarsýslu með vötnum og ám og hæðum sem heita sömu nöfnum og í okkar heimi, landslagi sem er til í alvöru og mörg þekkja vel. Sá heimur sem hún skapar í nýjustu bók sinni, Hrím, er bæði kunnuglegur og framandi og framkallaður af mikilli sköpunargáfu og skáldagleði.
Hildur Knútsdóttir hefur skrifað nokkrar bækur og bókaflokka þar sem fantasían vefst saman við þá heimsmynd sem við þekkjum og má þar nefna verðlaunabækurnar þríleikinn Ljónið, Nornin og Skógurinn og tvíleikinn Vetrarfrí og Vetrarhörkur. Í þessari bók er gengið lengra, lesendur kannast við landafræði og staðarheiti, mögulega hluta dýra- og jurtalífs, en sjónarhornið er framandi, samfélagið er safnara og veiðimanna sem ferðast um í nokkrum hópum sem kallast skarar, trúarbrögðin eru samtal við náttúruna sem er bæði lík og ólík þeirri náttúru sem við þekkjum á þessu svæði í dag, lífsbaráttan er ekki bænda og búaliðs heldur fer mun aftar í sögunni. Tilfinningin er að einhverju leyti forsöguleg, dýrin eru til að mynda bæði fjölbreyttari og miklu stærri en við eigum að venjast eða fólkið er miklu minna. Refir gegna hlutverki hunda og ná fólki upp að mitti, fjórar manneskjur þarf til að draga einn selkóp og laxar geta hæglega gleypt meðalmanneskju. Risavaxnir birnir og mórhirtir sem gætu verið það sem við köllum hreindýr leika lausum hala, að ógleymdum hinum skelfilegu ófreskjum, hrímsvelgjunum.
Bakgrunnur sögunnar og sú þjóð- og mannfræði sem gerir söguna lifandi er einstaklega skemmtilega unnin.
Bakgrunnur sögunnar og sú þjóð- og mannfræði sem gerir söguna lifandi er einstaklega skemmtilega unnin. Lífi fólksins í skörunum er lýst á lifandi og áhugaverðan hátt, hvernig dagar þess líða við veiðar og söfnun, hvernig fólk verslar og slúðrar og skemmtir sér, hvað er borðað, hvernig þau hita híbýli sín og lýsa þau, hvað er í matinn, hvernig húsaskipan er, hvað er dýrmætt og hvernig er hagkerfið og svo framvegis. Allt þetta er ljóslifandi fyrir hugskotssjónum lesandans sem sekkur sér niður í lífið í tjöldum og langhúsum, og hvernig það býður þrátt fyrir harðræði upp á ýmsar gjafir og gleði.
Hildur nýtir sér íslenskuna og orðaforða hennar í Hrími enda dýrmætt að geta kafað í sjóði Snorra-Eddu og þjóðsagna Jóns Árnasonar þegar íslensk fantasía er skrifuð. Persónurnar heita nöfnum eins og Kneif, Eirfinna og Auðni, ættbálkarnir kallast skarar og foreldrar kalla börn sín „jóðið mitt“ á elskulegan hátt en fyrir þau sem ekki vita þá er skari orð yfir hóp og jóð þýðir barn, allavega í krossgátum. Íslenskan er full af skemmtilegum orðum og samheitum og nákvæmlega engin ástæða til að láta þau liggja óbætt hjá garði.
Þótt heimssköpunin taki töluvert pláss í Hrími er bókin þó fyrst og fremst þroskasaga Jófríðar og hvernig hún tekst á við ýmis hlutverk er fylgja því að vaxa úr grasi. Rómantík fær sinn skerf með stjörnustari og leynifundum í heitum laugum og hún lendir í þeirri sígildu klemmu að þurfa að velja milli tveggja stráka, æskuvinarins Bresa og hins meira framandi Suðra, sem báðir hafa ýmislegt sér til ágætis en setja henni þó ákveðna afarkosti. Sambandi hennar við bestu vinkonuna Eirfinnu eru líka gerð góð skil og Eirfinna með skemmtilegri persónum í bókinni. Á meðan kallar framtíðin og þau hlutverk sem bjóðast þar ekki endilega þau sem Jófríður myndi velja sér sjálf. Hún leggur í eins konar kvendómsvígsluferð, ein í hríðarbyl að sinna lífsnauðsynlegum erindum og fær á meðan tækifæri til að hugsa sinn gang, hlusta á sína innri rödd og velja sjálf þá leið sem hún ætlar sér að feta.
Eins og ég sagði áðan þá er höfundur Hríms þekkt fyrir að láta ekki eina bók nægja þegar hún kafar á annað borð í aðra heima og það má vissulega hugsa sem svo að það væri synd að láta þessa nostursamlegu heims- og persónusköpun ekki teygja sig í fleiri bækur. Sagan af Jófríði stendur þó alveg sjálfstætt og fyrir sínu þó ég hefði samt ekkert á móti því að heimsækja Hrímland aftur.
Athugasemdir