Það var eldsnemma á mánudagsmorgun sem þær Elissa Bijou og Anahita Babaei klifruðu upp í tunnur á möstrum tveggja hvalveiðiskipa Hvals Hf. í Reykjavíkurhöfn. Nokkrum dögum áður hafði Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra ákveðið að framlengja ekki tímabundið bann við veiðum á langreyðum sem hún kom á í júnímánuði. 

Sérsveitin var kölluð á vettvang en sérsveitarmönnunum tókst ekki að fá konurnar af áformum sínum, að koma í veg fyrir að skipin kæmust á veiðar.

Bijou og Babaei sátu sem fastast í tunnum skipanna í rúmar 30 klukkustundir, Babaei án vatns, matar og lyfja þar sem lögreglan hafði tekið af henni bakpokann hennar á leiðinni upp. 

Stuðningsmenn þeirra flykktust að og stóðu á bryggjunni, fyrir utan lögregluborða sem strekktur var í nokkurri fjarlægð frá skipunum. Lögreglan stóð hjá og beið átekta en lögreglumenn fóru við og við upp í möstrin til þess að ræða við konurnar og reyna að fá þær niður. Stuðningsmenn kvennanna báðu lögreglumenn ítrekað um að koma vatni til Babaei en það vildi þeir ekki gera og sagði Ásgeir Þór Ásgeirsson aðstoðarlögreglustjóri í samtali við Heimildina í gær að ástæðan fyrir því væri einföld. 

„Lögreglunni ber ekki að fæða og vökva fólk sem er að fremja lögbrot.“

Telur að konurnar hafi bjargað nokkrum langreyðum

Á þriðja tímanum í gær, þriðjudag, príluðu konurnar tvær svo niður úr möstrunum. Þær voru keyrðar burt í lögreglubíl. Hvalur hf. hafði kært þær fyrir húsbrot. Lögreglan tók af þeim skýrslu en þær voru lausar að skýrslutöku lokinni. 

En þó að konurnar væru farnar stóðu mótmælendur í nokkrar klukkustundir áfram á bryggjunni. Á meðal þeirra var samstarfsmaður Babaei, Micah Garen, en þau eru stödd hér á landi til þess að gera heimildarmynd um hvalveiðar. Þeirri heimildarmynd langaði þau að ljúka 20. júní, þegar Svandís lagði tímabundið bann á hvalveiðar, en nú sér ekki fyrir endann á vinnunni við myndina. 

„Heimildarmyndin átti að vera um það hvernig fólk getur tekið höndum saman og breytt heiminum, ekki það hvernig við þurfum að hætta lífi okkar fyrir eitthvað sem breytist aldrei. Það er ekki það sem ég vildi gera heimildarmynd um en því miður erum við hér,“ sagði Garen í samtali við Heimildina á mánudag. 

Hann var þreyttur þegar blaðamaður hitti á hann eftir að Babaei og Bijou höfðu klifrað niður síðdegis á þriðjudag og sagðist eyðilagður yfir því að nú kæmust skipin á veiðar. Hann var þó stoltur af mótmælendunum. 

„Þær komu líklega í veg fyrir dráp á fjórum langreyðum. Það er magnað,“ sagði Garen. „Það sem þær gerðu vekur athygli á heimsku þessarar ákvörðunar – að leyfa þeim að veiða. Það er enn gegn íslenskum lögum um dýravelferð, ekkert hefur breyst.“ 

„Ekkert var skemmt nema kannski egó Kristjáns Loftssonar“

Undanfari hvalveiðibannsins var álit fagráðs um velferð dýra sem komst að þeirri niðurstöðu að ekki væri hægt að drepa stórhveli eins og langreyðar með mannúðlegum hætti og að sú veiðiaðferð sem beitt er við veiðarnar samræmist ekki ákvæðum laga um velferð dýra. Í lok ágústmánaðar komst starfshópur sem Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra skipaði að því að hægt væri að bæta veiðiaðferðirnar. Í framhaldinu ákvað Svandís að aflétta banninu en setja á strangari skilyrði um. Veiðileyfið rennur út um áramótin en enginn veit hvað tekur við þá.

„Það sem máli skiptir er að nú verður tegund í útrýmingarhættu veidd hér á Íslandi og á næstunni muntu sjá hval eftir hval dreginn á land í Hvalfirði og kjötið skorið í bita og sent til Japan,“ sagði Garen við höfnina í gær. 

Um friðsamleg mótmæli var að ræða. „Ekkert var skemmt nema kannski egó Kristjáns Loftssonar,“ sagði Garen. 

Þó að hann væri vonsvikinn yfir því að bátarnir gætu farið af stað þegar veður leyfði þá var hugur í honum. 

„Baráttan heldur áfram,“ sagði Garen. „Það verða fleiri lögsóknir, fleiri fórnir, þetta endar ekki fyrr en Ísland ákveður að hætta að drepa hvali. Ísland þarf að gera það, Noregur þarf að gera það, Japan þarf að gera það og Færeyjar þurfa að gera það.“

„Hér er valdstjórnin notuð til þess að einn maður komist á veiðar“

Við hlið Garens birtist Ásgeir Brynjar Torfason íklæddur Qigong æfingafötum. 

„Ég kom hérna beint af æfingu og ætlaði að sjá þær fara niður en ég var of seinn,“ sagði Ásgeir sem hafði daginn áður mætt í þrígang út á höfn til þess að kanna hvort ekki væri hægt að færa Anahitu vatn. Hann var ósáttur með að það skyldi ekki vera gert. 

„Þér ber skylda til að hjálpa einhverjum sem er í neyð þó að hann hafi framið lögbrot. Hér er valdstjórnin notuð til þess að einn maður komist á veiðar.“

Ásgeir borðaði hvalkjöt þegar hann var barn en samkennd hans með hvölunum hefur aukist með aldrinum. Árið 2019 komst hann í verulega nálægð við spendýrin þegar hann var á seglbát á siglingu á milli Færeyja og Íslands. Það var enginn vindur svo seglin gerðu lítið gagn og komust skipverjarnir í vandræði þegar mótorinn fór að hiksta. Það leið ekki á löngu áður en hvali bar að. 

„Okkur rak í tvær til þrjár klukkustundir og allan tímann voru þeir að hringsóla í kringum okkur,“ rifjaði Ásgeir upp. „Þeir skynja að þessi bátur er ekki eins og hann á að vera – þá bíða þeir og tékka.“

„Ég var að verða afi svo þetta snertir við mér“ 

Þessi reynsla og vitneskjan um tungumál hvala hafa gert Ásgeir að andstæðingi hvalveiða. 

„Meira að segja ungir hvalir hjala,“ sagði Ásgeir. „Ég var að verða afi svo þetta snertir við mér og gerir mig kláran í að klifra þarna upp á eftir Anahitu.“ 

Hann gerði það þó ekki en tók sig til og lagðist í jörðina, fyrir framan lögregluborðann, og varnaði þannig bílum aðgang að bryggjunni. Lögreglumennirnir stóðu tiltölulega rólegir hjá þar til Ásgeir stóð upp eftir nokkurra mínútna hvíld á malbikinu.