Á lista í flæðinu á samfélagsmiðlum um daginn var yfirlit þar sem heimspekingar í sögunni voru flokkaðir eftir því hversu mikið pönk þeir voru. Sumir voru pönk á meðan aðrir voru ekki-pönk og allt þar á milli. Ef búinn yrði til slíkur listi yfir íslenska rithöfunda þá yrði Guðmundur Andri Thorsson líklega settur á kvarðann ekki-pönk.
Hann var að gefa út bók sem er einhvers konar bræðingur af dagbók, manifestói (frjálslynds jafnaðarmanns?), örævisögulegum þáttum og heimspekilegum vangaveltum. Guðmundur Andri segir í bókinni að hann skilji ekki af hverju einkunnin „bútasaumur“ sé talin slæm þegar þingmenn nota orðið um lagafrumvörp. Hann vonar að þessi bók fái þann stimpil að vera bútasaumur. Hún er það sannarlega, eða kássa, grýta, grautur, súpa, hræringur af alls konar brotum þar sem höfundurinn er frjáls og leyfir sér flest sem er.
En af hverju er Guðmundur Andri anti-pönk? Af því að í bókinni birtast lífsskoðanir hans, lífssýn, sem gengur út á flest annað en það að vera eindreginn eða afgerandi. Hann segir meðal annars í bókinni að hann skrifi ekki til að ögra: „Ég skrifa ekki til að færa neinum óþægileg sannindi en ég geri það ekki heldur til að skrökva. Ég vil ekki ögra en það er heldur ekki keppikefli mitt að svæfa.“
Guðmundur Andri er meðalhófsmaður. Honum er uppsigað við ofstæki, predikanir, lýðskrum og þá sem telja sig vera handhafa sannleikans. Hann gagnrýnir notkun á tungumálinu sem miðar að því að blekkja eða plata og er til dæmis með sérstakan texta um „Hugmyndafræði hins ákveðna greinis“. Notkun hans, segir Guðmundur Andri, bendir oft til lýðskrums þar sem talað er um alþýðuna, þjóðina eða lýðræðið.
Einn kjarni bókarinnar er því að gagnrýna skoðana- og dómhörku, sem Guðmundur Andri telur meðal annars að birtist oft og tíðum í umræðum á samfélagsmiðlum. „Fyrir utan grundvallarlífsviðhorf hef ég samt ekki eindregnar skoðanir – miklu heldur tvídregnar, jafnvel fjór- eða fimmdregnar. Eða kannski bara ódregnar. Vonandi seindregnar. En örugglega margdregnar og langdregnar: ég tala eftir löngu dregnum brautum, samkvæmt strúkturum sem myndast hafa í hausnum af því að lesa greinar og bækur og blöð ... Stundum er ég svo leiðitamur að segja mætti að ég hafi ekki skoðanir heldur hafi skoðanir mig.“
Eins og yfirleitt þegar Guðmundur Andri skrifar þá eru þessir textar fallega stílaðir og sniðnir. Allt er á sínum stað; það gerist varla að Guðmundur Andri noti semíkommu sem láti lesandann spyrja sig: Af hverju setur hann semíkommu þarna? Hann er búinn að klappa þetta til, pússa af vankanta ef þeir voru einhvern tímann þarna, þannig að útkoman rennur hlý og mjúk inn í lesandann.
Sjálfur talar hann um það í bókinni að stundum sé texta hans líkt við „konfekt“ en kannski má líka tala um vel gerðan smíðisgrip eða handverk. Þegar Guðmundur Andri skrifaði sínar vikulegu greinar í Fréttablaðið lagði ég mig fram við að lesa þær. Það var ekki endilega alltaf það sem Guðmundur Andri sagði í pistlunum sem vakti athygli heldur hvernig hann sagði það. Þessi bók er líka þannig: Guðmundur Andri er úti að leika sér með penna eða lyklaborð.
Í þessari bók eru textanir eðlilega misáhugaverðir og djúpir. Sumir eru léttpólitískir, og segja til dæmis frá sjávarútvegi og kvótakerfi, á meðan aðrir fjalla um túristana á Íslandi og lundann.
Einn fjallar svo til dæmis um efni sem Guðmundur Andri hefur fjallað um áður, án þess að ég muni hvar. Þetta er minimalisminn sem á að einkenna nútímaleg heimili. Minismalisminn gengur út á það að hlutir heima hjá fólki eigi helst ekki að sjást, það á að fela lífið og mennskuna sem birtist í hlutum á heimilinu. Gegn minimalismanum teflir hann maximalismanum og kallar þá sem aðhyllast þessar ólíku hugmyndir „fáskrúðshyggjumenn“ og „fjölskrúðsfólk“ og er ljóst að hvorum -ismanum höfundurinn hallast: „En ég fagna samt geymslum fullum af aflögðum nytjahlutum, hrúgum af ósamstæðu glingri, hillum þöktum hlutum sem eru ekki til neins, og ótal bókum sem hafa að geyma, hver og ein, sinn alheim.“
Við lesturinn fannst mér ljóst að Guðmundur Andri hafði gaman af því að skrifa þessa texta, alveg eins og það var morgunljóst í bókinni fallegu sem hann skrifaði um pabba sinn fyrir nokkrum árum. Vonandi kemur svo líka bók um mömmu hans með tíð og tíma því sú fyrri var nammi.
Athugasemdir