Það eru gáskafull verk sem  taka á móti gestum á yfirlitssýningunni Gletta í Hafnarborg, sem tileinkuð er verkum Sóleyjar Eiríksdóttur (1957-1994). Mörg verkanna ólga af sprellandi leikgleði sem smitar sér áreynslulaust til áhorfandans í verkum sem taka á móti honum þegar gengið er inn á sýninguna. Kynjafígúrur með skírskotunum í furðuskepnur ímyndunaraflsins og líkama kvenna taka á sig margvíslegar myndir í leir og steinsteypu, efnivið sem Sóley notaði jöfnum höndum þegar leið á ferilinn. Efniviðir, sem hvort tveggja harðna þegar þeir taka á sig form, öðlast léttleika í meðförum Sóleyjar sem glæðir stórgerð form fígúratífum eiginleikum. Þessi lýsing á ekki síst við um röð af steinsteypuverkum, flest frá árinu 1988, sem er að finna innst í stærri sýningarsalnum á efri hæðinni í Hafnarborg.

Umrædd verk eru einlit, svört og fomföst í þeim skilningi að þau byggja á skýrum útlínum. Svarti liturinn drekkur í sig alla birtu þannig að verkin virðast abstrakt við fyrstu sýn og í andstöðu við ljóst yfirbragðið og leikgleði í verkinu Höfuðstaða (1987), fyrsta skúlptúrnum sem sýningargestir sjá. Þegar nær er komið reynast svörtu verkin búa yfir fimi og mýkt en í ljós koma rifur fyrir klof og munn eða smágerð augu sem glæða formin hlutbundnu lífi. Við blasir sjónarhorn á líkama eða brot af líkama í undnum eða samþjöppuðum stellingum sem ósa af húmor og gáska. M-laga skúlptúr Án titils (1988) reynist vera fætur með útglennt klof og hringlaga form með hausinn á hvolfi í öðru verki, Án titils (1988), líkami sem sveigist aftur og hringar sig saman í kuðung. Í fyrra verkinu er skýr femínískur undirtónninn sem skín í gegnum í fleiri verkum.  

Líkami konunnar sem börur  

Hægindi (1988) er eitt slíkt verk, ein heild í tveimur hlutum. Það er gert úr hálfhringlaga formi sem stendur á gólfinu eins og stöpull, en ofan á því liggur flatur kvenlíkami með útrétta arma og fætur. Líkaminn minnir á börur en það eina sem tengir börurnar við líkama konu eru tvö keilulaga form, brjóst staðsett rétt ofan við miðju búksins. Þessi böru-líkami liggur á völtum undirstöðum hálfhringsins sem einnig má sjá sem hálfmána, og virkar því eins og óstöðugt vegasalt sem sveiflast í þá átt sem þunginn er mestur. Titillinn Hægindi getur vísað til undirstöðunnar sem bólstraðra þæginda en vegna tengingar forms líkamans sem liggur útbreiddur og samvaxinn undirstöðunum sveiflast hugmyndin um hægindi að böru-líkamanum sem býður sig fram sem sæti. Konu-börurnar eru ekki aðeins bornar heldur bera þær þungann af hverju því sem lagt er á þær.

Fjalla-brjóst

Hægindi er ekki eina verkið á sýningunni sem býður upp á marglaga túlkun og tengingu við vangaveltur um stöðu konunnar í samfélaginu og í listum á tímabili sem einkenndist af orðræðu kvenréttindabaráttunnar. Notkun Sóleyjar á keiluforminu sem birtist í fjölmörgum verkanna má einnig sjá sem vísun í þrástef í íslenskri myndlist framan af 20. öldinni; myndinni af fjallinu í málverkum sem flest eru eftir karlkyns listamenn. Þessi tenging kemur greinilegast fram í verkinu Fjallkona (1988). Form verksins er hár og grannur ferstrendingur sem stendur uppréttur á þunnri plötu. Form verksins vísar í stöpulinn eða stallinn sem hefur borið skúlptúrinn uppi í gegnum listasöguna og höggmyndalistina sem ímynd karlmennsku og styrkleika. Uppi á stöplinum eru tvö keilulaga form sem standa allt í senn fyrir brjóst fjallkonunnar og fjöllin. Stöpullinn er enda ekki stöpull heldur táknmynd teinrétts líkama konunnar sem brjóstin tilheyra og er áréttuð með titli verksins og beinni línu sem er teiknuð í steypuna og liggur upp eftir miðju formsins frá gólfi þar til hún kvíslast í tvær áttir og myndar kvensköp rétt undir miðju stöpuls-líkamans. Merking verksins verður að yfirlýsingu um að konur hafi stigið inn á sviðið og séu tilbúnar að snúa upp á og út úr karllægum viðhorfum og viðmiðunum.

Merking miðilsins

Sóley Eiríksdóttir er af kynslóð listakvenna sem hóf nám í Myndlista- og handíðaskóla Íslands haustið sem fyrsti kvennafrídagurinn var haldinn árið 1975. Verk hennar eru lituð af hugsjón kvenna- og jafnréttisbaráttunnar sem á eftir fylgdi og sterkri vitund um merkingu bæði efnis og forma sem hún vinnur með af einstakri hugvitssemi með hárfínan húmor að vopni. Sóley valdi upphaflega að vinna í leir, efnivið sem lengi stóð skör neðar í stigveldi listgreinanna en málverk og marmari. Leirinn átti sæti hjá nytjalistinni og á sýningunni eru keramikvasar og skálar sem geta flokkast sem nytjahlutir. En þar eru einnig verk sem sýna hvernig Sóley fjarlægist nytjahlutinn og færist nær myndlistarlegri hugsun með gerð fígúratífra leirverka sem taka gagnrýna afstöðu til listsögulegs flokkunarkerfis. Notkun Sóleyjar á steinsteypu á síðari hluta níunda áratugarins þýddi ekki að hún hefði yfirgefið leirinn, mögulega vegna þess að hann væri „of kvenlegur“, heldur var steinsteypan valkostur sem gaf henni færi á að vinna stærri verk úr efniviði sem ekki var sligaður af listsögulegri merkingu. Saga steinsteypunnar innan myndlistarinnar var hvorki löng né mótuð og því hægt að líta á hana sem nútímalegt efni með tengingu við 20. öldina og  nútímasögu byggingarlistar og þar með byggingar nýrrar sögu. Val Sóleyjar á efnivið til að vinna með ákveðnar hugmyndir í form er að þessu leyti hlaðið merkingu.

Tíðarandi

Hér hafa verið dregin fram nokkur verk sem gefa hugmynd um viðfangsefni Sóleyjar, en á sýningunni Gletta er einnig að finna skúlptúra úr bronsi, teikningar og ætingar sem bera ákveðin höfundareinkenni. Þau birtast í keilulaga formum, líkamsfettum, og höfuðstöðum sem draga fram femínískt sjónarhorn fullt af kímni þar sem daðrað er við súrrealisma – stefnu, sem þrátt fyrir að vera karllæg gaf konum og öðum kynjum færi á að fjalla um kynjapólitísk viðfangsefni. Þótt verk Sóleyjar hafi augljóslega mótast af tíðarandanum og ákveðinni fagurfræði sem staðsetur þau á níunda áratugnum og við upphafi þess tíunda, hafa þau sterka skírskotun til samtímans, kannski vegna þess að samtíminn virðist hafa sérstakt dálæti á þessu tímabili í lista- og menningarsögu 20. aldar. Sýningunni er fylgt úr hlaði með sýningarskrá sem hefur að geyma persónulega og upplýsandi texta eftir Auði Övu Ólafsdóttur og samræður Aðalheiðar Valgeirsdóttur við Kristínu Ísleifsdóttur.