Laxadauðinn hjá laxeldisfyrirtækinu Arnarlaxi í Arnarfirði er að minnsta kosti fimm sinnum meiri en nefnt hefur verið opinberlega. Eins og Stundin greindi frá fyrir tveimur dögum var laxadauðinn í sjókvíunum um 100 tonn, samkvæmt því sem Gísli Jónsson, yfirmaður fiskisjúkdóma hjá Matvælastofnun Íslands, sagði við blaðið þá  eða á milli 16 og 20 þúsund laxar.

Samkvæmt heimildum Stundarinnar og mati sérfræðinga sem blaðið hefur talað við er laxadauðinn hins vegar varlega áætlaður 500 tonn eða allt að um 100 þúsund laxar en er mögulega ennþá meiri eða um 1.000 tonn, eða allt að 200 þúsund laxar. Um 4.000 tonn af eldislaxi í sláturstærð, í kringum 800 þúsund laxar, eru í kvíum Arnarlax í firðinum. 

Út af þessum laxadauða var nótaskipið Sighvatur Bjarnason frá Vestmannaeyjum fengið til að hreinsa dauðan lax upp úr eldiskvíunum og sláturskipið The Norwegian Gannet mun slátra upp úr kvíunum á næstu dögum - starfsmenn skipsins geta slátrað um 100 tonnum á kukkustund samkvæmt því sem Gísli Jónsson segir. Ôveðrið sem væntanlegt er getur hins vegar sett strik í reikninginn við slátrunina og er tíminn peningar fyrir Arnarlax. Þeim mun lengur sem slàtrunin dregst þeim mun meira verður tjónið í eldiskvíunum.

Sighvatur Bjarnason hefur verið í Arnarfirði síðustu daga við að hreinsa upp dauða eldislaxa og er enn að samkvæmt upplýsingum um staðsetningu skipsins hjá heimasíðunni Marine Traffic. Þetta þýðir að slátrun á eldislöxum Arnarlax í Arnarfirði mun ljúka nú í febrúar í staðinn fyrir í apríl. 

„Vísa til heimasíðu Arnarlax“

Gísli sagði við Stundina á þriðjudaginn að þessar aðstæður séu þær „verstu“ sem komið hafa upp í laxeldi á Vestfjörðum frá því Arnarlax tók til starfa en fyrirtækið hefur áður lent í því upp komi laxadauði vegna veðurs. Matvælastofnun hefur ekki sent eftirlitsmann á Bíldudal til að fylgjast með stöðu mála samkvæmt því sem Gísli segir við Stundina í dag og hann hefur ekki farið þangað sjálfur til að taka út aðstæður á vettvangi.

Stundin bíður eftir frekari formlegum svörum frá Matvælastofnun við spurningum um umfang og ástæður laxadauðans. 

Stjórnarformaðurinn svarar ekki

Kjartan Ólafsson, stjórnarformaður Arnarlax, hefur ekki svarað þeirri spurningu Stundarinnar hvort laxadauðinn hafi verið kominn í 1000 tonn á þriðjudagskvöldið. Stundin spurði: „Var laxadauðinn kominn í yfir 1000 tonn í gærkvöld. Svar Kjartans, eftir ítrekun í morgun, var: „Vísa til heimasíðu Arnarlax.“

Ekkert stendur hins vegar um umfang laxadauðans á heimasíðunni. 

Þetta er einungis ein af nokkrum spurningum um laxadauðann sem Kjartan hefur ekki viljað svara.  

Á þriðjudaginn sagði Kjartan um laxadauðann að hann væri í skoðun en væri ennþá minni en hann var í fyrra. „Erum að skoða. Enn sem komið er er dauðinn minni en í fyrra.“

Dauði vegna óveðurs

Laxadauðinn er vegna veðursins sem geisað hefur á Vestfjörðum og vegna þrengsla í sjókvíum Arnarlax, sem valda sárum og sýkingum hjá eldislöxunum í kvíunum sem þeir geta svo drepist úr. 

Þegar veður er vont og vindasamt og öldur eru kraftmiklar, auk sjávarkuldans, eru eldislaxar í sjókvíum í sérstakri hættu. Ekki síst þeir laxar sem veikastir eru fyrir og sem minni möguleika hafa á að lifa af erfiðar aðstæður. 

Laxarnir eru í torfu í kvíunum. Þeir sterkustu og kraftmestu koma sér fyrir mitt í torfunni á meðan burðarminni fiskar eru á jaðri torfunnar og þar með nær nótinni í sjókvíunum sem getur valdið þeim tjóni af fiskarnir lenda utan í henni í þeim veltingi sem er inni í kvíunum. Sár myndast á eldisfiskunum sem nuddast utan í nótina og gera þeim erfiðara fyrir að lifa af vegna sýkinga og sjúkdóma sem þeir eru líklegri til að fá vegna sáranna. Með tímanum verða sjókvíarnar svo gróðrarstía sýkla og sjúkdóma sem valdið geta altjóni á eldislöxunum ef ekkert er að gert.

Arnarlax er hins vegar að reyna að bregðast við þessum aðstæðum eftir bestu með því að fá utanaðkomandi hjálp með dauða laxinn og eins við slátrunina. 

Þeim mun fleiri laxar sem eru í kvíunum; þeim mun líklegra er að þeim mun fleiri drepist við slíkar aðstæður sem verið hafa. 

Of mikið af laxi í kvíunum

Eitt af því sem sagt hefur verið um stöðuna hjá Arnarlaxi er að of mikið af eldislaxi sé í hverri kví. Ekki meira en 150 þúsund laxar geta verið í hverri sjókví ef vel á að vera. Samkvæmt heimildum hefur Arnarlax hins vegar verið með umtalsvert fleiri laxa í sínum kvíum í firðinum en þetta, allt að rúmlega 200 þúsund í kví. 

Einn sérfræðingur í sjókvíaeldi sem Stundin hefur rætt segir að það sé hans reynsla að í svona aðstæðum, þar sem sjávarkuldi og vont veður fara saman, þá deyi laxar í kvíunum ef það er meira í þeim en 150 þúsund laxar. 

Ein af spurningunum sem Kjartan Ólafsson hefur ekki viljað svara er hversu mikið af eldislaxi er í kvíum fyrirtækisins í Arnarfirði.