Í gær birti Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra graf á Facebook-síðu sinni sem sýnir uppsafnaðar nettótekjur ríkissjóðs af tekjuskatti eftir tekjutíundum. Þetta er nær eina framlag Bjarna til umræðunnar um skattastefnu ríkisstjórnarinnar, og var eftirfarandi:

„Nettótekjur ríkisins af fyrstu 70% framteljanda (raðað eftir tekjum) eru neikvæðar í tekjuskattskerfi einstaklinga að teknu tilliti til útsvarsgreiðslna og vaxta- og barnabóta. Í rauninni eru það aðeins tekjuhæstu 30% framteljenda sem standa undir tekjum ríkissjóðs af tekjuskattskerfinu.“

Meðfylgjandi var línurit:

Því miður er skilningur Bjarna á þessu línuriti rangur. Hann segir 30% framteljenda standa undir tekjum ríkissjóðs af tekjuskattskerfinu. Sá misskilningur er sprottinn af því að grafið sýnir ekki nettótekjur fyrir hvern hóp heldur uppsafnaðar nettótekjur að og með hverjum hóp. Þannig er gildið merkt 2 á x-ásnum summa nettótekna fyrir fyrstu og aðra tekjutíund, gildið fyrir 3 á x-ásnum summa nettótekna fyrir fyrstu, aðra og þriðju tekjutíund, og svo koll af kolli.

Það þýðir að þær tíundir þar sem línustrikið færðist upp frá síðustu tíund skila jákvæðum nettótekjum til ríkissjóðs á þann mælikvarða sem notaður er. Það eru að minnsta kosti allar tíundir frá og með 6. tíund, eða 50% þeirra tekjuhæstu. Þannig er ljóst að málflutningur Bjarna gefur ranglega til kynna að mun lægra hlutfall launþega greiði til samneyslunnar í gegnum tekjuskattskerfið (á þann mælikvarða sem hann kýs) en raunin er. 

Annar möguleiki er þó að Bjarni hafi í raun og veru skilið grafið, en kosið að gera 6. og 7. tíundina „ábyrga“ fyrir því að ná inn tekjum sem nema uppsöfnuðum kostnaði tekjulægri tíunda, en telja svo allar tekjur tekjuhærri tíunda „standa undir“ tekjum ríkissjóðs. Slíkt væri fráleit túlkun.

Þá má benda á að

– Gögnin eru frá 2013 og málið gæti litið öðruvísi út nú þremur árum síðar.

– Útsvar greitt úr ríkissjóði virðist vera tekið inn í gögnin og vera stór þáttur til lækkunar hjá annarri og þriðju tekjutíund.

– Unglingar í foreldrahúsum frá 16 ára aldri eru taldir til sérstaks heimilis sem skekkir myndina í átt til þess að hlutfallslega fleiri „heimili“ borgi lítið sem ekkert í tekjuskatt. Það er hefðbundið að taka þann hóp með í umræðu um tekjutíundir á Íslandi, og vert að hafa í huga.

Það er því kannski rétt sem Bjarni segir í Facebook-status sínum, að „menn eru víða að skrifa misviturt um skattbyrðina.“