Hervör Lilja Þorvaldsdóttir, forseti Landsréttar, segir að deilur um skipun dómara séu algengar en að í tilviki Landsréttar hafi „margir hæfir umsækjendur“ sótt um og hún sé ánægð með þá dómara sem voru valdir. Þetta kemur fram í viðtali við hana í Tímariti Lögréttu sem kom út skömmu fyrir jól.

Sem kunnugt er hafa bæði Héraðsdómur Reykjavíkur og Hæstiréttur Íslands komist að þeirri niðurstöðu að Sigríður Á. Andersen dómsmálaráðherra hafi vanrækt rannsóknarreglu stjórnsýslulaga og brotið lög við skipun Landsréttardómara. Vísað er til málsins sem ágreinings og deilna í viðtölum sem birtast í tímaritinu sem er samstarfsverkefni nemenda og kennara við lagadeild HR.

„Eins og mál hafa þróast hafa bæði dómnefndin og ráðherrann verið gagnrýnd. Ég ætla ekki að lýsa neinni skoðun á því, en segi bara að ég er ánægð með þá sem valdir voru og þá sem sóttu um,“ segir Hervör.

Hervör bendir á að iðulega verði „ágreiningur um skipan í dómaraembætti“. Á meðal frægustu dæma um slíkt er þegar bróðir Hervarar, Ólafur Börkur Þorvaldsson, var skipaður hæstaréttardómari árið 2003 þótt tveir aðrir umsækjendur hefðu verið metnir hæfari en hann, og þegar náfrændi hennar og sonur Davíðs Oddssonar, Þorsteinn Davíðsson, var skipaður dómari við Héraðsdóms Norðurlands eystra árið 2007 þótt þrír aðrir umsækjendur hefðu verið metnir hæfari. 

Í Tímariti Lögréttu er einnig rætt við Markús Sigurbjörnsson, hæstaréttardómara og fyrrverandi forseta Hæstaréttar, sem bendir á að þetta sé ekki í fyrsta sinn sem upp koma deilur um val á dómurum. „Ég velti mér ekki mikið upp úr því,“ er haft eftir honum. 

Varar við því að lögð sé ofuráhersla á
dómarareynslu við val á dómurum

Markús hefur lengstan starfsaldur allra núverandi dómara við Hæstarétt, en hann var skipaður hæstaréttardómari árið 1994 og var forseti réttarins um árabil. Í viðtalinu gerir hann athugasemd við þá áherslu sem lögð hefur verið á dómarareynslu, meðal annars í sambandi við skipun dómara við Landsrétt.

Þegar Sigríður Á. Andersen dómsmálaráðherra fór á svig við mat dómnefndar og skipaði Landsréttardómara án fullnægjandi rannsóknar á hæfni umsækjenda – í bága við ákvæði stjórnsýslulaga eins og margbent var á og Héraðsdómur Reykjavíkur og Hæstiréttur Íslands síðar staðfestu – vísaði hún sérstaklega til þess að nefndin hefði ekki gefið dómarareynslu nægilega vigt í hæfnismati sínu. Orð Markúsar, sem fram koma í viðtali Arnars Þórs Jónssonar og Þórs Jónssonar við hann í Tímariti Lögréttu, má skilja sem óbeina gagnrýni á framgöngu ráðherra, eða að minnsta kosti gagnrýni á yfirlýstan tilgang þeirra hrókeringa sem áttu sér stað við skipun dómara síðasta sumar.

„Stundum er ég hissa á hvernig menn hafa raðast, en líklega er það afleiðing af huglægri mælingu á einhverjum ákveðnum þáttum,“ segir Markús.

„Löngum hefur verið talað um dómarareynslu, eins og kom fram í sambandi við skipun dómara við Landsrétt, að það hafi hallað á hana í niðurstöðum dómnefndar, sem vel má vera rétt, en dómarareynsla, þótt hún sé góðra gjalda verð, þarf ekki að ráða úrslitum. Reynsla er samansett úr mörgum þáttum. Það þarf ekki endilega að vera sá sem verið hefur dómari lengst sem er besti dómarinn. Ef málum fækkar í Hæstarétti verður ekki eins nauðsynlegt að vera slípaður í vinnubrögðum í dómstólum eins og nú er. Þá fara menn kannski meira að horfa á hver sé fræðileg þekking eða vídd umsækjanda um dómarastöðu.“

„Það má vel vera að það hafi verið
fíflaskapur gegnum tíðina, bæði þegar
ég var í forsæti og aðrir, að stefna að
því að fara ekki fram úr fjárlögum“

Í viðtalinu er Markús spurður um fjárveitingar til dómskerfisins. Fram kemur að við setningu fjárlaga ársins 2017 hafi óskir Hæstaréttar um aukið fjármagn ekki verið teknar til greina.

Mynd: RÚV

„Hæstiréttur, að ég tali ekki um héraðsdómstólarnir, hafa alltaf búið við naumt skammtaðar fjárveitingar og það má vel vera að það hafi verið fíflaskapur gegnum tíðina, bæði þegar ég var í forsæti og aðrir, að stefna að því að fara ekki fram úr fjárlögum,“ segir Markús. „Það hefur ekki gerst síðustu fimmtán árin. Hvað höfum við fengið að launum? Meiri niðurskurð, það eru verðlaunin við að fara rétt að, og við höfum þurft að gera það með því að fækka starfsfólki. Þetta hefur alltaf verið vandamál og ég get ekki ímyndað mér annað en að þetta verði vandamál áfram.“

Aldrei gott þegar það stendur styrr um dómstóla

Hervör Lilja, forseti Landsréttar, vill sem minnst tjá sig um það sem vísað er til sem „deilnanna um skipun dómara“, en segir að það sé aldrei gott þegar það stendur styrr um dómstólana.

„Reynslan hefur þó sýnt að iðulega verður ágreiningur um skipan í dómaraembætti. Í því tilviki sem hér um ræðir komu margir hæfir umsækjendur fram. Ég tel að þeir sem valdir voru hafi mjög góða reynslu að baki og muni valda þessu nýja hlutverki vel. Eins og mál hafa þróast hafa bæði dómnefndin og ráðherrann verið gagnrýnd,“ er haft eftir henni í Tímariti Lögréttu.