Umræða um hlýnun andrúmsloftsins er ekki ný af nálinni. Hún hefur hins vegar aukist á allra síðustu árum, ekki síst í tengslum við öfgar í veðurfari, sem nær daglega berast fréttir af.

Lengi vel var iðulega talað um varnaðarorð vísindamanna sem svartsýnisböl. Það gera fáir lengur enda blasa afleiðingar hlýnandi loftslags alls staðar við. Fyrir tiltölulega fáum árum hefði verið hlegið að þeim sem töluðu um að ekki væri þess langt að bíða að sumir íslensku jöklanna yrðu horfnir innan nokkurra áratuga. Enginn hlær að slíku lengur. Fyrir fimm árum mátti lesa á vef Veðurstofunnar að líklega yrði Snæfellsjökull horfinn, að mestu eða öllu leyti, um 2050, eftir 26 ár. Nokkuð sem fæstir hefðu látið sér til hugar koma fyrir fáeinum árum. Hækkandi sjávarborð af völdum hlýnunar er mikið áhyggjuefni sem mun leiða til mikilla breytinga eins og iðulega hefur verið fjallað um í fréttum á síðustu árum. Vísindamenn um allan heim keppast við að finna leiðir til að draga úr losun og ýmislegt hefur áunnist þótt flestir séu sammála um að meira þurfi til ef takast eigi að draga úr hlýnun jarðarinnar.

Kýrnar sökudólgar í loftslagsmálum

Þær eru óneitanlega sakleysislegar kusurnar þar sem þær rölta í rólegheitum úti í haganum, eða liggja á meltunni og horfa með stóískri ró á það sem fyrir augu ber. Þetta á einungis við kýr sem njóta þeirra forréttinda, að margra mati, að ganga úti hluta ársins. Þótt kýrnar séu rólyndar og fari sér yfirleitt hægt er fögnuður þeirra augljós þegar þeim er hleypt út í fyrsta sinn á hverju vori og þær taka á rás með rassaköstum og fyrirgangi. Þetta hefur iðulega ratað í sjónvarpsfréttir og sums staðar er það auglýst hvenær „hleypa á út“ og skrifara þessa pistils er kunnugt um að hjá dönskum bændum komast færri að en vilja til að sjá vorgleði kúnna. Þetta hopp og hí stendur aðeins skamma stund því kýrnar fara fljótlega að athuga hvernig grasið bragðist. Þær eyða miklum tíma á degi hverjum í að næra sig og að „vinna“ úr grasinu. En þó að kýrnar séu friðsamlegar og rólyndar og liggi gjarnan á meltunni meðan „framleiðsluferli“ mjólkurinnar fer fram, eru þær, án þess að hafa hugmynd um, skaðvaldar. Með ropi og viðrekstri losa þær metan út í andrúmsloftið en metan er ein skaðlegasta gróðurhúsalofttegundin. Meðalkýr getur losað allt að 120 kíló af metangasi á ári hverju, það er mikið magn þegar haft er í huga að í heiminum öllum er fjöldi kúa að minnsta kosti 1,6 milljarðar.

Ýmislegt reynt

Vísindamenn hafa um margra ára skeið reynt að finna leiðir til að draga úr metanlosun nautgripa án þess að rýra gildi mjólkurinnar en mjólkin og mjólkurafurðir eru einn mikilvægasti fæðuflokkur mannkynsins. Rannsóknir hafa einkum beinst að fæðu nautgripanna og fyrir 7 árum birtu vísindamenn við James Cook-háskólann í Queensland í Ástralíu niðurstöður rannsóknar sem þeir höfðu unnið. Þeir blönduðu þara í fóður nautgripa og komust að því að metanlosun nautgripanna minnkaði mikið, jafnvel þótt magn þarans væri mjög lítið.

Gagnrýni vekur áhyggjur

Hinn 26. nóvember síðastliðinn tilkynnti Arla að fyrirtækið myndi í samvinnu við nokkur stór verslunarfyrirtæki, til dæmis Tesco og Aldi, setja á markaðinn mjólkurvörur frá 30 bændum sem nota Bovaer-blandað fóður. Þessar upplýsingar hafa valdið gagnrýni og margir neytendur hafa látið í sér heyra og hvatt til að fólk sniðgangi vörur frá Arla. Gagnrýnisröddum hefur fjölgað og þær hafa sömuleiðis heyrst í Svíþjóð og Danmörku. Því hefur meðal annars verið haldið fram að Bill Gates standi á bak við fyrirtækið sem framleiðir Bovaer, fólk fái sár og útbrot ef það neytir mjólkurafurða frá bændum sem nota Bovaer og notkunin geti haft áhrif á frjósemi. Arla vísar allri gagnrýni á bug og segir hana órökstudda með öllu. Eins og áður var nefnt er Arla mjög stórt fyrirtæki í mjólkurvinnslu og gagnrýni, rökstudd eða órökstudd, getur hæglega undið upp á sig og slíkt gæti haft miklar afleiðingar. Einn stjórnenda Arla sagði í viðtali að það væri sorglegt ef órökstuddar fullyrðingar og sögusagnir yrðu til að spilla fyrir þeim árangri sem ná mætti í baráttunni við loftslagsbreytingar.

Þess má í lokin geta að frá og með áramótum verður dönskum bændum gert skylt að nota Bovaer-blandað fóður handa nautgripum sínum eða bæta talsverðri fitu í fóðrið, til að draga úr metanútblæstri nautgripanna.