Árið 1954 tilkynntu stjórnendur SAS að flugfélagið hygðist reisa 22 hæða hótel á horni Vesterbrogade og Hammerichsgade. Mörgum leist ekki vel á þessa hugmynd og spurt var hvort virkilega ætti að klessa þarna niður kassalaga háhýsi að amerískri fyrirmynd og það á þessum áberandi stað, eins og það var orðað. Þegar greint var frá því að Arne Jacobsen myndi teikna húsið þótti það góðs viti, hann var á þessum tíma meðal þekktustu arkitekta Danmerkur og reyndar orðinn þekktur víða um lönd fyrir verk sín. Jafnframt var greint frá því að Arne Jacobsen myndi ekki einungis teikna húsið sjálft heldur líka öll húsgögn og borðbúnað, lampa og ljós, já og öskubakkana, sem þá voru taldir nauðsynlegur hluti húsbúnaðar. Meðal húsgagnanna voru stólarnir Eggið og Svanurinn sem enn eru framleiddir og seljast grimmt, eins og sagt er.
Gler og málmur
Í viðtali sagði arkiktektinn að hótelið yrði með léttum útveggjum úr gleri og málmi, líkt og víða mátti sjá í vestrænum borgum, á eftirstríðsárunum og reyndar miklu lengur. Hæðirnar eins og áður sagði 22, tvær neðstu hæðirnar eins konar sökkulbygging. Fyrir utan gluggana yrði sökkulbyggingin klædd grænum emaleruðum stálplötum. Allt gler í húsinu yrði í mildum grænum lit, sagði arkitektinn, húsið um það bil 70 metra hátt og herbergin 260.
Et pragtfuldt hotel
Þegar hótelið var tekið í notkun árið 1960 fékk það nafnið SAS Royal Hotel. Danskir fjölmiðlar greindu ítarlega frá þessari nýju glæsibyggingu, eins og komist var að orði. Birtar voru myndir af vel búnum herbergjum og veislusölum en engan grunaði kannski að húsgögnin og hótelbyggingin sjálf, yrðu klassík í danskri hönnunarsögu.
Margt breytt
Eins og áður var getið eru herbergin 260. Einungis eitt þeirra, númer 606, er óbreytt frá upphafi. Hinum hefur öllum verið breytt, og margir hafa orðið til að gagnrýna þær breytingar. Hluti jarðhæðarinnar með glæsilegum bar er óbreytt og þar eru húsgögn Arne Jacobsen, meðal annars Eggið og Svanurinn. Ytra útlit hússins var hins vegar óbreytt til ársins 2017.
Grænt ekki sama og grænt
Eins og fyrr var getið er neðsti hluti hótelsins, sökkullinn, emaleraðar plötur, grænar að lit. Árið 2017 ákvað núverandi eigandi hótelsins, Weenasgruppen, að láta mála plöturnar. Nýi liturinn er vissulega grænn en ekki eins og sá upphaflegi, þetta gagnrýndu margir. Umhverfis- og eftirlitsyfirvöld borgarinnar gerðu engar athugasemdir. Í viðtali sem tekið var í tengslum við breytta græna litinn sagði Lars Weenas forstjóri Weenasgrupen að brátt yrði komið að miklu viðhaldi á öllu ytra byrði hússins. Danskur arkitekt sagði af þessu tilefni að vissara væri að fylgjast vel með fyrirhuguðum viðgerðum. Leið nú og beið.
Hefði gjörbreytt ásýnd hússins
Fyrir ári síðan, nánar tiltekið 2. september 2023, birtist á vefsíðum margra danskra fjölmiðla bréf frá bandaríska arkitektinum Michael Sheridan. Hann er þekktur á sínu sviði og sérstakur áhugamaður um norræna byggingalist og einkum og sérílagi danska arkitektinn Arne Jacobsen.
Ástæða þess að Michael Sheridan ákvað að stinga niður penna var sú að eigendur hótelsins höfðu látið útbúa einskonar sýningarveggbút (mockup) sem sýndi hvernig hótelið myndi líta út eftir þær breytingar og endurnýjun sem eigendurnir höfðu í huga. Ótti þeirra sem lýst höfðu áhyggjum reyndist ekki ástæðulaus, gluggapóstarnir mun breiðari en hinir upprunalegu og ekki í sama lit. Útlit hússins yrði gjörbreytt.
Arne Jacobsen hafði á sínum tíma lagt mikla áherslu á að póstarnir yrðu mjög mjóir.
Í áðurnefndu bréfi frá Michael Sheridan varaði hann við því að ef útliti hússins yrði breytt, eins og sýningarbúturinn gæfi til kynna, yrði búið að stórskemma þetta glæsilega hús, eina stærstu fjöðrina í danskri byggingalist.
Lögðu til friðun
Margir urðu til að taka undir orð Michael Sheridan og landssamtökin By& Land Danmark lögðu til að hótelið yrði friðað. Samtökin eru ráðgefandi fyrir stjórnvöld varðandi friðun húsa og annarra mannvirkja og umhverfis.
Eigandi hússins, Weenasgruppen, lýsti sig andvígan hugmyndum um friðun, erfitt væri að reka hótel ef engu mætti breyta og benti á að mörgu í SAS hótelinu hefði verið breytt gegnum árin þótt útlitið væri hið upprunalega, talsmaður eigandans nefndi ekki grænu málninguna.
Málið kom nú til kasta ráðgjafarnefndar menningarmálaráðuneytisins (Det Særlige Bygningssyn) og 18. janúar síðastliðinn birti nefndin álit sitt þar sem mælt var með friðun hússins, að utan og innan. Eigandi hótelsins sagði í umsögn sinni (sem er lögbundinn réttur) geta fallist á að ytra byrði hússins yrði friðað en gæti ekki samþykkt innanhússfriðun, nema að takmörkuðu leyti og nefndi í því sambandi þann hluta jarðhæðarinnar, sem hefur aldrei verið breytt.
Tilkynnt um friðun
14. ágúst síðastliðinn sendi Slots- og Kulturstyrelsen, sem er deild í Menningarmálaráðuneytinu frá sér tilkynningu. Þar kom fram að ákveðið hefði verið að friða SAS hótelið, bæði að utan og innan. Hvort, og þá að hve miklu leyti þeim hluta hótelsins, t.d herbergjum sem breytt hefur verið, verði færður í upprunalegt horf er ókomið í ljós.
Þess má að lokum geta að eigendur friðaðra bygginga geta sótt sérstaka styrki til viðhalds og endurnýjunar til Menningarmálaráðuneytisins og um friðaðar byggingar gilda sérstakar reglur varðandi skatta og gjöld.
Athugasemdir