Ísland er hluti af hinum stóra heimi og á allt undir því að hafa greiðan aðgang að honum með vörur og þjónustu. Þetta þekkja fáir betur í íslensku atvinnulífi en Magnús Gústafsson. Hann er eini stjórnarmaðurinn í skráðu félagi hérlendis sem skrifað er um heil bók fyrir þessi jól - Með skýra sýn - sem Guðmundur Magnússon, blaðamaður og sagnfræðingur, skrifaði.
Bókin er skemmtileg og mikilvægt innlegg í unga sögu atvinnulífsins - ekki síst fyrir okkur sem þekkjum ekki nægilega vel til þeirrar mikilvægu vinnu sem fór fram þegar undirstöðurnar í hagkerfi landsins voru byggðar, til dæmis á árunum frá 1950 til 1980.
Bókin rekur ævintýralegt og merkilegt lífshlaup Magnúsar, sem hófst í Hlíðardal við Kringlumýrarveg í útjaðri Reykjavíkur, árin eftir 1940. Nú, rúmlega 80 árum síðar, er Magnús ríkur af reynslu og gefur af sér, t.d. sem hluti af annars reynslumikilli stjórn sjávarútvegsfyrirtækisins Brims. Með honum þar situr fólk með fjölbreytta reynslu - Anna K. Sverrisdóttir, Kristján Davíðsson, Hjálmar Þór Kristjánsson og Kristrún Heimisdóttir. Öll eru þau með reynslu úr mörgum áttum, en hin alþjóðlega og djúpa reynsla sem Magnús hefur er án vafa mikilvæg í stjórnarherbergi Brims.
Sviðsljós á sjómannadaginn
Magnús fékk umtalsverða athygli í íslenskum fjölmiðlum, á sjómannadaginn 1962, þegar hann var verðlaunaður fyrir góðan námsárangur í Vélskólanum. Þarna má segja að ferill Magnúsar taki á flug. Hann var þó kominn í sumarvinnu til Fáskrúðsfjarðar og tímdi ekki að fara til að vera viðstaddur viðburðinn - ferðin að Austan kostaði sitt. Að lokum fékkst hann til þess, fyrir tilstilli mömmu sinnar
Guðmundur sýnir lipurð í þessum fyrstu köflum bókarinnar, þar sem heimilislíf, menntavegur og mótandi atburðir í lífi Magnúsar, eru þræddir saman. Þungbær reynsla fær þar einnig sinn part, eins og átakanlegan barnsmissi eftir að Sigfús, eins og hálfs árs gamall sonur Magnúsar og Margrétar konu hans, lætur lífið í örmum mömmu sinnar vegna læknamistaka á Slysavarðstofunni. Þetta var ungum foreldrum erfið reynsla og lögðu þau áherslu á að það væri hægt að læra af því sem aflaga fór.
Lífið hélt áfram og það er eitt af því sem bókin rekur vel - og virðist sterkt karaktereinkenni á Magnúsi fyrir okkur sem ekki þekkjum hann persónulega - að Magnús heldur alltaf áfram og vill gera gagn hvar sem hann er. Annar sonur, Einar, kom í heiminn síðla árs 1970, tæpu ári eftir hinn þungbæra atburð, og dóttirin, Jórunn, tveimur árum síðar.
Hagræðingarráðunauturinn
Greinilegt er að reynsla sem Magnús fékk frá Vinnuveitendasambandinu (VSÍ) sem hagræðingarráðunautur hefur mikil áhrif á hann sem fagmann. Áhugi hans á smáatriðum og að velta við hverjum steini til að skapa sem mest virði í rekstri reynist mörgum fyrirtækjum á Íslandi afar mikilvæg á þessum tíma. Sútunarverksmiðjan og Sláturfélag Suðurlands nutu góðs af ráðleggingum Magnúsar til að bæta rekstur og vinnulag og innlegg hans kallað “himnasending” - enda samkeppnin við Sambandið á Akureyri hörð á þessum árum. Önnur atriði eru athyglisverð - og fróðlegt um þau að hugsa í ljósi þróunar atvinnulífsins - eins og mikil áhersla á endurmenntun stjórnenda, nýsköpun í stjórnun og eftirfylgni í rekstri. Að þessu vann Magnús ötullega, meðal annars með Árna Vilhjálmssyni prófessor.
Með þessa reynslu, um þrítugt 1973, tekur Magnús við sínu fyrsta forstjórastarfi, hjá Hampiðjunni. Það var þá efnilegt fyrirtæki með 160 starfsmenn en samkeppnin við innflytjendur veiðarfæra var hörð og mikilvægt að halda rekstrinum rétt stilltum. Áður en Magnús tekur formlega við stjórnartaumunum hefur Jóhannes Nordal, seðlabankastjóri og forystumaður í íslensku þjóðlífi áratugum saman, frumkvæði að því tengja Magnús við stjórnendur í Bandaríkjunum þangað sem hann fór til að afla sér reynslu á námsstyrk og var fjölskyldan öll með.
Mér finnst bókin sýna ágætlega, að þarna kviknar einhver neisti hjá Magnúsi - hinn stóri heimur opnast. Tækifæri alþjóðavæðingarinnar gera Íslandi mögulegt að byggja upp sterkara atvinnulíf og betri lífskjör. Þetta sá Magnús - og markaði sér feril við uppbyggingu innviða og sölustarfs fyrir íslenskan sjávarútveg.
Innviðauppbygging
Til að gera langa sögu stutta - og rekja ekki öll atriði bókarinnar - þá er Magnús innsti koppur í búri, svo að segja, þegar Innviðirnir fyrir söluna á íslenskum sjávarafurðum voru smíðaðir af mikilli harðfylgni og útsjónarsemi, inn á alþjóðamarkaði. Til þess að gera þetta þurfti fólk sem var tilbúið að flytja til útlanda, búa þar og starfa, áratugum saman. Magnús er líklega þekktastur á sínum ferli sem forstjóri Coldwater Seafoods, Atlantika INC og Alræðismaður Íslands í New York í Bandaríkjunum.
En greinilegt er á frásögnum í bókinni, að það sem eftir situr eftir langan feril í krefjandi verkefnum, eru sterk vináttubönd við fólk sem hann hefur hitt og unnið með. Til dæmis segir Guðbjörg Matthíasdóttir hjá Ísfélaginu í bókinni, að jólin teljist varla komin fyrr en Magnús hringir á aðfangadag, en hann og Sigurður Einarsson, fyrrum eiginmaður Guðbjargar sem lést langt fyrir aldur fram úr krabbameini árið 2000, voru nánir vinir.
Hin skýra sýn - sem titill bókarinnar um Magnús vísar til - er í hans tilviki alþjóðleg og til vitnis um fjölbreytilega reynslu úr lífi og starfi í hinum stóra heimi. Guðmundur rekur sögu hans listilega vel, enda reynslumikill sagnaritari og fagmaður fram í fingurgóma, í orðsins fyllstu merkingu.
Rödd skynseminnar og reynslunnar í stjórnarherberginu hjá Brimi, heyrist frá Magnúsi. En mér finnst samt líklegt að hann komist á flug þegar hagræðingarráðunauturinn í honum tekur yfir. Það er verðmætt fyrir íslenskan sjávarútveg að hafa hann enn í liðinu, og saga hans á mikið erindi.
Athugasemdir