Þessi grein birtist fyrir meira en ári.

Þegar botnlanginn kippist út

Vanda­mál vina minna er langt frá því að vera strætóljóða­bók. Í sum­um ljóð­um er skot­ið fram hjá, ef svo má segja, en engu að síð­ur er bók­in sterk og strætó­skáld­in mættu taka hana til fyr­ir­mynd­ar.

Þegar botnlanginn kippist út
Höfundurinn Harpa Rún Kristjánsdóttir
Bók

Vanda­mál vina minna

Höfundur Harpa Rún Kristjáns­dótt­ir
Bjartur
80 blaðsíður
Niðurstaða:

Öflug, femínísk ljóðabók sem hverfist um áföll og erfðir. Mörg ljóðin eru afar sterk en þó mætti brjóta oftar upp grunnþemað.

Gefðu umsögn

Stundum er talað um strætóljóðabækur: látlausar, tilfinningasamar og svo knappar að kilirnir eru ekki nógu breiðir til að prenta titilinn á. Strætóljóð hverfast um smáa atburði í innra lífi ljóðskáldsins (svo sem fólkið sem það horfir á, en talar ekki við, í strætó) og hafa áru viðkvæmni og örlítillar sjálfhverfu. Þetta er andstæðan við Vandamál vina minna eftir Hörpu Rún Kristjánsdóttur. Þessi önnur ljóðabók höfundar er heilar 76 blaðsíður að lengd og horfir, eins og hinn vel sýnilegi titill á kilinum bendir til, út á við. Ekki einn einasti strætó kemur við sögu, enda er sögusviðið í sveitum landsins – óvenjulegt í hinni afar Reykjavíkurmiðuðu íslensku ljóðasenu.

Umfjöllunarefnin hafa nokkra breidd en þó má finna nokkur einkennandi þemu. Ljóðin eru femínísk, þau einblína á líf og hlutskipti kvenna, og fjalla mörg hver um áföll og erfðir þeirra. Þetta síðastnefnda er raunar orðið eitt helsta umfjöllunarefni íslenskra bókmennta á síðustu árum og því er hér ekki farin ótroðin slóð. Þó er nálgunin að mörgu leyti frumleg. Til dæmis eru gamlar goð- og þjóðsögur endurtekið stef. Í ljóðinu „Mistök“ læsir ljóðmælandinn „tönnum / gegnum börkinn“ og tyggur eplið af skilningstrénu; hún finnur „bragð af losta / barnsfararsótt / og kúgun // í næsta bita / blæðingar / brjóstagjöf / og brotið rif“. Snákurinn horfir á ljóðmælandann „úr kjarnahúsi … sjáöldrin sá / í mig fræjum“. En ljóðmælandinn spýtir þeim út og „niður hökuna rennur / nýfenginn skilningur“. Ljóðmælandinn mælir svo „fyrir munn okkar allra: // Myndi gera allt / aftur“. Harpa Rún tengir þannig saman áföll og erfðir þeirra við Evu og eplið, en snýr upp á hina kunnuglegu sögu. Skilningurinn er þess virði, að éta eplið var meðvituð ákvörðun; þótt áföll fylgi á eftir, þá eru þau hluti þess lífs sem við höfum kosið okkur. Þannig erum við meira en valdalaus fórnarlömb áfalla fortíðarinnar, dæmd til að endurtaka erfðasyndina.

Þá birtast prinsessurnar Þyrnirós og Mjallhvít á femínískan máta. Í ljóðinu „Einu sinni var …“ ætlaði Þyrnirós „alls ekki að sofna / það var / byrlun“; Mjallhvít „hefði frekar þurft / fyrstu hjálp / en blautar varir / að kúgast yfir“. Ljóðmælandinn var „sjálf … komin með / upp í kok / af kossablautum froskum / sem kölluðu mig /prinsessu // Þegar gert var heyrinkunnugt / að þögn var aldrei / sama / og samþykki“. Nauðganir, sársaukafullar fæðingar, tíðaverkir og ömurlegar karlrembur fylla síður bókarinnar, en líka stuðningur og vinátta. Í ljóðinu „Kaffi“ rekur ljóðmælandinn „úr þér garnirnar … rykki ákveðið / þegar botnlanginn kippist út … vind upp / í snyrtilegan hnykil … og bý þér værðarvoð / til að hjúfra þig í / þar sem þú liggur … Og sefur ekki / Svefni hinna réttlátu“. Hlutverk vinarins er að taka áföll fortíðarinnar og snúa þeim upp í hlýju.

Ljóðin eru flest í þessum femíníska baráttuanda. Stundum finnst manni þó skotið fram hjá, eins og í ljóði sem vísar í nýleg mótmæli íranskra kvenna gegn kúgun klerkastjórnarinnar; hér vakna efasemdir um að ljóðabók um áföll og erfðir á Íslandi sé góður vettvangur fyrir þetta umfjöllunarefni. Þá virka ljóðin sem eru húmorísk eins og ferskur andblær (ljóðið „Brunagat“ hefst á orðunum „Alltaf þegar Johnny Cash / syngur „Ring of fire“ / langar mig / að fá mér að ríða“) og mættu vera fleiri til að brjóta upp framvinduna. Engu að síður er þetta sterk bók höfundar sem veigrar sér ekki að tala fyrir munn margra og segja það sem þarf að heyrast. Strætóskáldin mega taka sér hana til fyrirmyndar.

Kjósa
2
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Safnar fyrir útborgun í bílskúr foreldra sinna
2
Viðtal

Safn­ar fyr­ir út­borg­un í bíl­skúr for­eldra sinna

Hjálm­ar Snorri Jóns­son inn­rétt­aði í sum­ar bíl­skúr for­eldra sinna en hann býr í hon­um ásamt kær­ustu sinni. Hann seg­ir auð­veld­ara að geta safn­að fyr­ir íbúð þannig held­ur en að fara fyrst inn á leigu­mark­að­inn. „Það er svo­lít­ið hugs­un­in að í stað þess að vera á leigu­mark­aði get ég bara ver­ið hér og safn­að pen­ing­um,“ seg­ir Hjálm­ar.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Safnar fyrir útborgun í bílskúr foreldra sinna
4
Viðtal

Safn­ar fyr­ir út­borg­un í bíl­skúr for­eldra sinna

Hjálm­ar Snorri Jóns­son inn­rétt­aði í sum­ar bíl­skúr for­eldra sinna en hann býr í hon­um ásamt kær­ustu sinni. Hann seg­ir auð­veld­ara að geta safn­að fyr­ir íbúð þannig held­ur en að fara fyrst inn á leigu­mark­að­inn. „Það er svo­lít­ið hugs­un­in að í stað þess að vera á leigu­mark­aði get ég bara ver­ið hér og safn­að pen­ing­um,“ seg­ir Hjálm­ar.
Brotthvarf að meðaltali hærra úr íslenskum háskólum en í OECD-ríkjum
6
Fréttir

Brott­hvarf að með­al­tali hærra úr ís­lensk­um há­skól­um en í OECD-ríkj­um

Nið­ur­stöð­ur nýrr­ar skýrslu OECD um há­skóla­mál sýna að brott­hvarf er hærra á Ís­landi en að með­al­tali í OECD-ríkj­um. Þá seg­ir að tryggja þurfi að ís­lensk­ir há­skól­ar standi jafn­fæt­is öðr­um OECD há­skól­um. „Þess­ar nið­ur­stöð­ur stað­festa að há­skóla­mál­in þurfa að njóta sér­stakr­ar at­hygli,“ seg­ir Logi Ein­ars­son menn­ing­ar-, ný­sköp­un­ar- og há­skóla­ráð­herra.

Mest lesið í mánuðinum

„Ég er mjög stolt af því að hafa tekið þennan slag“
3
Fréttir

„Ég er mjög stolt af því að hafa tek­ið þenn­an slag“

Mann­rétt­inda­dóm­stóll Evr­ópu komst í dag að þeirri nið­ur­stöðu að ís­lenska rík­ið hefði ekki brot­ið á Bryn­dísi Ásmunds­dótt­ur. Hún seg­ir skrít­ið að tala um tap þeg­ar Mann­rétt­inda­dóm­stóll Evr­ópu veitti henni áheyrn. Nú geti hún loks náð and­an­um. Mark­mið­um um að vekja máls á brota­löm­um í ís­lensku rétt­ar­kerfi hafi náðst, ekki síst þeg­ar sig­ur vannst í öðru mál­inu.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár