Mánuðurinn sem gengur í garð á morgun gæti verið síðasti mánuður hvalveiða hér á landi, í það minnsta á þessu kjörtímabili. Hvalveiðileyfið sem Kristján Þór Júlíusson, þáverandi sjávarútvegsráðherra, gaf út árið 2019 rennur út í lok þessa árs og getur arftaki Kristjáns, Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra, sleppt því að gefa út nýtt leyfi þegar því lýkur. Hvalveiðitímabili ársins ætti að ljúka í þessum mánuði.

Svandís setti á tímabundið bann við hvalveiðum í júní en bannið rennur út í dag og ákvað Svandís ekki að framlengja það heldur einfaldlega herða kröfur um veiðibúnað, veiðiaðferðir og eftirlit. Því hefjast veiðar á morgun. 

Henry Alexander Henrysson, fulltrúi Siðfræðistofnunar HÍ í fagráði um velferð dýra, er ósáttur með ákvörðun ráðherrans, enda telur hann að ekkert hafi komið fram um að mögulegt sé að tryggja mannúðleg dráp á stórhvelum.

„Það liggur fyrir að dýravelferðarsjónarmið sem voru aðal málið í júní eru ekki lengur aðal málið,“ segir Henry. 

Skýrslan dugi ekki til afstöðubreytingar 

Starfshópur ráðherrans skilaði fyrr í vikunni skýrslu þar sem fram kom að mögulegt væri að bæta veiðiaðferðir við veiðar á stórhvelum. 

„Mín afstaða er sú að skýrslan frá starfshópnum eigi ekki að duga til að breyta afstöðu ráðherra,“ segir Henry Alexander. „Það er ekki tekið nógu sterkt til orða til þess að fá nýtt svar við spurningunni sem við vorum með í júní, hvort það væri hægt að tryggja mannúðlega aflífun.“

Niðurstaðan sem fagráð um velferð dýra komst að fyrr í sumar var sú að ekki væri hægt að tryggja mannúðlega aflífun stórhvela. 

„Nú er komin ný spurning: Hvort það sé hægt að bæta veiðarnar. Það var ekki spurningin sem við vorum að spyrja í júní. Það má bæta allt. Þú getur alveg æft þig og hlutir geta skánað þó þeir séu ekki ásættanlegir,“ segir Henry. „Allir sem lesa skýrslu starfshópsins sjá að það er ekki lagt mat á það hvort þetta sé ásættanlegur árangur sem muni nást, það er bara sagt að þetta kunni að bæta veiðarnar.“

Vill að rafmagnskaplarnir séu teknir af Hval

Hann gleðst þó yfir því að Svandís hafi ákveðið að taka fyrir notkun rafmagns við veiðarnar enda telur hann að sú aðferð hefði verið bæði hættuleg starfsfólki og hvölunum. 

„Af því að það er eitthvað sem er alveg óásættanleg veiðiaðferð,“ segir Henry Alexander. „Ég var ekki búinn að heyra í neinum dýralækni eða vísindamanni neins staðar í heiminum sem mælir með þessari aðferð eða vill bendla nafn sitt við þessa tilraun. Fyrir mér var þetta bara ólöglegt.“

Henry vill reyndar að lengra sé gengið í þessum efnum. 

„Ég vil að búnaðurinn sé tekinn af þeim. Þó að þeir megi ekki nota kaplana þá eiga þeir ekki að vera um borð í skipunum,“ segir Henry.  

Gæti hafa bjargað yfir 100 hvölum

Hann gleðst ekki einungis yfir því að ráðherrann hafi ákveðið að taka fyrir notkun rafmagns heldur sömuleiðis því að einhverjum hvölum hafi verið hlíft við ómannúðlegri aflífun í sumar. 

„Við getum öll glaðst yfir því að [Svandís] bjargaði örugglega ótrúlega mörgum hvölum í sumar,“ segir Henry. „Ég get ímyndað mér að hún hafi að minnsta kosti bjargað yfir 100 hvölum.“

Dýraverndunarsinnar vonast eftir brælu

Venjulega standa hvalveiðar ekki lengur en út september. 

„Þeir sem eru að hugsa um dýravelferð vonast bara til þess að það verði svolítil bræla,“ segir Henry. „Það þarf ekki nema þrjár stórar haustlægðir og mikla ölduhæð.“

Samt gæti Hvalur náð að aflífa einhverja tugi hvala í þessum mánuði. Mánuði sem er mögulega síðasti mánuður veiða á stórhvelum hér á landi á þessu kjörtímabili.

„[Svandís] þarf að gefa út leyfi svo hægt sé að veiða næsta sumar,“ bendir Henry á. „Hún gæti einfaldlega sleppt því að gefa út leyfi án þess að það sé einhver sérstök ákvörðun.“

Leyfið rennur út í lok árs. 

„Það er ekkert sem segir að hún verði að gefa út leyfi. Hún getur tekið sér allan veturinn í þetta og ekki gefið út veiði. Þetta er ekki atvinnustarfsemi sem getur gert ráð fyrir að vera í gangi,“ segir Henry.