Neyðarástand ríkir í Bresku Kólumbíu, suðvestasta fylki Kanada, þar sem gróðureldar loga á hundruðum staða og tugþúsundum hefur verið gert að yfirgefa heimili sín. Eitthvað rofaði loks til í slökkvistarfinu í nótt en við mun taka mat á eignatjóni, sem er gríðarlegt, og umfangi þess lands sem brunnið hefur. Þegar í lok júní hafði meira land orðið eldum að bráð en nokkru sinni áður í nútíma sögu Kanada. Þetta sumarið hafa yfir 5.700 eldar kviknað víðs vegar um landið og vel yfir 130 þúsund ferkílómetrar lands brunnið. Yfir þúsund eldar loga nú í einu og ekki hefur tekist að ná tökum á yfir 500 þeirra.
Það er ekki aðeins barist við elda í fylkinu Bresku Kólumbíu í augnablikinu heldur einnig í Norðurhéruðunum þar sem sjálf fylkishöfuðborgin Yellowknife, er enn í hættu. Nær allir borgarbúar, um 20 þúsund manns, hafa yfirgefið hana. Þótt hægt hafi á ferð elda í átt að borginni er ekki enn útilokað að þeir nái til úthverfa hennar. Smábæir og þorp í nágrenni borgarinnar eru sum hver mannlaus enda eldar ýmist búnir að læsa sér í húsin eða nálgast óðfluga.
Farið í flýti
Þau sem hafa þurft að yfirgefa hús sín í skyndi og jafnvel gæludýr vita fæstir hvað býður þeirra þegar þau fá að snúa aftur. Enn er spáð þurru og heitu veðri víða og því gætu liðið dagar eða vikur þar til vitað verður hvað eftir mun standa ef eitthvað. „Það verður erfitt að snúa til baka og sjá sviðna jörð í stað græna gróðursins,“ segir Honey Williams August við kanadíska ríkissjónvarpið. Hún og eiginmaður hennar höfðu í mörg ár unnið að því að byggja hús sitt í bænum Squilax. Hjónin höfðu talið að ef eldarnir nálguðust yrðu þau látin vita tímanlega svo þau gætu undirbúið brotthvarf sitt. Svo var ekki og þess vegna urðu þau að skilja heimiliskettina eftir. Engin tíma gafst til að leita þeirra.
Góðureldarnir hafa ekki aðeins valdið eyðileggingu heldur eru loftgæði mjög slæm, jafnvel í fleiri tuga kílómetra fjarlægð frá þeim stöðum sem þeir loga. Áhrifin eru því víðtæk.
„Þetta eru gríðarlega alvarleg staða,“ sagði forsætisráðherrann Justin Trudeau í gær er hann samþykkti að veita fylkisyfirvöldum í Bresku Kólumbíu aukna aðstoð við að berjast við eldana. Þar fóru eldar um 20 kílómetra leið á aðeins 12 klukkustundum sem er hraðasta útbreiðsla sem slökkvilið fylkisins man eftir.
En hvað skýrir þessa miklu elda í Kanada þetta sumarið?
Fjögur verstu ár þegar kemur að gróðureldum í sögu Bresku Kólumbíu hafa orðið frá árinu 2017. Skýringarnar eru að sögn sérfræðinga nokkrar og tengjast m.a. skipulagi skóga og loftslagsbreytingum af mannavöldum.
Skógarnir sem ná stranda á milli í hinu víðfeðma Kanada eru með þeim stærstu á jörðinni. Þeir hafa þróast í þúsundir ára og voru lengst af ekki taldir í mikilli hættu að verða eldum að bráð þar sem loftslagið var yfirleitt milt. Vissulega er í þeim nægur eldsmatur, útskýrir Jen Baron, doktorsnemi við deild skógræktar og náttúruverndar við Háskólann í Bresku Kólumbíu, „en mjög sjaldan nógu heitt og þurrt til að eldar kviknuðu.“
En veðurfar Bresku Kólumbíu hefur breyst hratt og þar eru nú sumrin orðin þurrari en þau voru fyrir nokkrum áratugum. „Þetta snýst allt um veðrið,“ segir Mike Flannigan, prófessor við Thompson River-háskólann við kanadíska ríkisútvarpið. „Veðrið er ástæðan fyrir því að við erum farin að upplifa þessi gróðureldatímabil á hverju ári.“ Hann segir skipulag skóganna, viðhald þeirra og vöxt, ekki hafa breyst í áratugi og vill því lítið gera úr áhrifum þess á gróðureldana nú. Sögulegur hiti þessa sumars, ásamt miklum þurrkum og eldingaveðri eiga stærstan þátt.
Hins vegar eru aðrir sérfræðingar á því að skipulag skóganna sé að minnsta kosti ekki að hjálpa til. Meira megi gera af því að fjarlægja trjáleifar úr skógarbotni og dauð tré sem enn standa. „Við stjórnum ekki veðrinu,“ segir vistfræðingurinn Robert Gray. „Það eina sem við getum stjórnað er eldsmaturinn.“
Gray vill að unnið verði að því að færa skóga Kanada nær því sem þeir voru fyrir nýlendutímann og skógrækt og skógarhögg hófst af kappi. Því með nýtingu þeirra og breytingum af mannavöldum hafa þeir að sögn Grays tapað náttúrulegum vörnum sínum. Einsleitir skógar hafa tekið við af fjölskrúðugum. Þannig hafi fjöldi barrtrjáa aukist mikið á kostnað eldþolinna trjáa á borð við aspir.
Athugasemdir